Mutlu Yaşamın Anahtarı: Sağlıklı Hormonlar

Vücudun sağlıklı olması hormonlara bağlıdır. Hormon dengesi sadece üreme faaliyetlerini düzenlemekle kalmaz, vücudun solunum, sindirim, kalp, kas ve iskelet sistemi, metabolizma, bağışıklık sistemi gibi diğer tüm sistemlerini etkiler. Ayrıca hormonlar; psikoloji, duygu durumu, iştah, vücut ısısı ve düşünme üzerinde de etkili olur. Karşılaştığımızın hastalıkların temelinde hormonların sağlıklı çalışmamasının yattığını belirten Prof. Dr. Metin Özata ile Sağlıklı Hormonlar Mutlu Yaşam kitabından yola çıkarak nerede hata yaptığımızı konuştuk.

Hormonlarımızın düzgün çalışıp çalışmadığını nasıl öğrenebiliriz? 

Hormonların durumu kandan, idrardan veya tükürük salgısından ölçülebilir. Ancak sadece hormon ölçülmesiyle hormon hastalıkları anlaşılmaz. Bazı testler de yapılmalı. Hormon az çalışıyorsa uyarma testi, çok çalışıyorsa baskılama testi yapılır. Şikayeti olan kişiler hormon ölçümü yaptırmalı. Ancak gebelikte tiroid hormon ölçümü, erkeklerde 40 yaş sonrası testosteron ölçümü önemli. Hormon ölçümü sırasında kan veren kişinin sakin olması bazı hormon ölçümleri için önemli. Hormon ölçümü için kan verecek kişiler en az 2 gün önce kullandıkları vitamin, mineral ve diğer besin desteklerini kesmeli. Kullanılan ilaçlar ise kesilmez. Laboratuvarlarda ölçülen bir hormonun eğer ölçüm seviyesi referans aralığında ise normal zannedilir. Oysa her referans değeri arasında bulunan ve normal kabul edilen değer vücudun normal işleyişi ve sağlığı için yeterli değildir. Buna dikkat etmek gerekir. 

Hormon sistemlerimizin anne - babalarımıza göre daha fazla zorlandığını söylüyorsunuz. Neden?  

Hormonlar; stresten, besinlerden ve çevreden etkilenir. Su ve gıdalarla alınan toksik maddeler, hormon gibi davranan kimyasallar, besin yetersizliği, fiziksel ve psikolojik stres ve uykusuzluk, sağlıksız fastfood ve şekerli gıdalar ve bağırsak mikrop dengesinin bozulması hormon dengesini altüst eder. Bu nedenle hormon hastalıklarında son yıllarda büyük artış vardır. Eskiden nadir gördüğümüz kadınlarda erken menopoz ve erkeklerde erken yaşta testosteron düşüklüğü, sperm azlığı ve kısırlık artmış durumda. Yine düşük şeker düşük tansiyon sendromu, polikistik over hastalığı, Hashimoto hastalığı, insülin direnci, endometriozis, meme fibrokistleri, rahimde myomlar, akne, erken ergenliğe girme, erkeklerde testosteron azlığı, kanser ve alerjik hastalıklar hızla artmakta.

Nasıl bir önlem alınmalı? 

Bu bozukluklara yönelik yapılacak yaşam tarzı ve beslenme değişiklikler hormon dengesi ve sağlıklı yaşam için önemli. Hormon bozukluklarına yakalanmamak için; sağlıklı beslenmek (Akdeniz diyetini öneriyoruz), spor yapmak, erken yatıp erken kalkmak, suni ışıktan uzak durmak, toksik ve kimyasal maddelerden uzaklaşmak, temiz ve yeterli su içmek, bağırsak sağlığına dikkat etmek, çay ve kahveyi az içmek, alkol ve sigaradan uzak durmak, doğal sebze ve meyve tüketmek gerekiyor. 

Cep telefonu, bilgisayar sürekli elimizde. Bunlar da hormonlarımızı etkiliyor mu? 

Modern yaşantıyla birlikte hayatımıza giren cep telefonları, wifi, tablet ve bilgisayarlar, yüksek gerilim hatları ve hatta tünel kalıp sistemiyle yapılan binada oturmak elektromanyetik alan yaratarak hormonları bozmakta. Ayrıca floresan lambalar ve her türlü suni ışık, biyolojik saati bozarak hormon hastalıklarına zemin hazırlamakta. Bu etkilerden korunmak için; hamilelik süresince kablosuz telefon kullanımı azaltılmalı, çocukların cep telefonu kullanımına izin verilmemeli, okul, hastane gibi yerlerin yanına baz istasyonu yapılmamalı, okullarda wifi sistemi olmamalı, yüksek gerilim hatları oturma alanından uzakta olmalı, evin manyetik alanını ölçtürüp gereken önlemler alınmalı, cep telefonu açıksa en az 50 cm uzak yere konulmalı, tasarruflu floresan ampullerden uzak durulmalı, saç kurutma makineleri kısa süreli kullanılmalı, odada televizyon ile oturma arası 2-4 metre mesafede olmalı, bilgisayar ekranına filtre konmalı ve arada 75 cm mesafe olmalı. 

Psikiyatrik hastalıkların temel nedeni

Hormon bozukluğu olanlarda psikiyatrik hastalıklar çok görüldüğü gibi psikiyatrik hastalıklarda da hormon bozukluğuna sık rastlanır. Psikiyatrik hastalıklar temelde hormon bozukluğu hastalığıdır dersek çok büyük yanlışlık yapmamış oluruz. Hormonlar ve psikolojik rahatsızlıklar arasındaki ilişki özellikle kadınlarda daha belirgin. Doğum sonrası ve menopoz sonrası ruhsal sıkıntıların artmasında kanda östrojen hormonu azalmasının etkili olduğu, ergenlik dönemindeki ruhsal sıkıntılara ise östrojen hormonundaki artışın neden olduğu düşünülmekte. Östrojen, kadınlık hormonudur ve huzur, mutluluk, neşe ve sakinlik verir. Progesteron da kadınlarda salgılanan bir hormondur ve beyinde GABA ile etkileşerek sakinlik ve gevşeme verir. Erkeklerde testosteron eksikliğinde ise duygu durumunda bozukluk ortaya çıkar. Erkeklerde yaş ilerleyince testosteron eksikliği oluşur ve depresyona girerler.