ABD işgali sonrası Kerkük Kürtleştirildi

Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’nin (IKBY) tek taraflı bağımsızlık referandumunun ardından Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın bölgede Türkiye’nin tarihsel haklarına gönderme yaparak yaptığı açıklamadaki ‘Belgelerle konuşacağız’ sözünü değerlendiren uzmanlar, bu belgelerin devlet arşivlerindeki kişi ve vakıflara ait tapularla Ankara Antlaşması’ndan kaynaklanan haklarının olabileceğine dikkat çekti. SETA’dan Doç. Dr. Murat Yeşiltaş, Kerkük gibi Türkmen yerleşimlerin, defacto Kürt devleti ile resmi Irak devletine bağlı olması arasında, Türkiye açısından büyük fark olduğuna dikkat çekti. Irak’ta IKBY’nin tek taraflı bağımsızlık referandumu yapması kadar, referandum alanına tarihi Türkmen şehirleri Kerkük ve Musul’u katması da tepkileri daha da artırdı. 

İŞGAL SONRASI DEĞİŞTİ

Irak petrolünün mevcut üretiminin yüzde 40’ının gerçekleştiği için Barzani hükümetinin kendi federal yönetimine dahil etmeye çalıştığı Kerkük, 8.7 milyar varil petrol rezerviyle ülkenin adeta kalbi. Asırlardır Türkmen şehri olarak bilinen Kerkük’te, önce 1950’lilerde Araplaştırma, ardından 2003 yılından itibaren Kürtleştirme politikalarıyla Türkmen etkisi azaltılmaya çalışıldı. Ana unsurunu Türkmenlerin oluşturduğu Kerkük nüfusu, 2003’te 800 bin iken ABD’nin Irak’ı işgalinin ardından Kuzey Irak’tan kaydırılan 500 bin Kürt ile 1.4 milyona çıktı. Göçlerden önce Irak hükümetinin 1957 yılından itibaren yaptığı nüfus sayımlarına göre ise eyalette Kürtler ve Araplar yoğunlukta olsa da kent merkezinin yüzde 37.6’sını Türkmenler, yüzde 33.3’ünü Kürtler ve yüzde 22.5’ini de Araplar oluşturuyordu. Irak Anayasasının 140. maddesine göre Erbil ve Süleymaniye gibi şehirleri de içeren 40 bin kilometre karelik alan bugün IKBY’ye bağlı olurken, ‘bir bölgeye bağlı olmayan vilayet’ olarak tanımlanan Kerkük ve Musul gibi şehirlerin statüsünün belirlenmesi daha sonraya bırakıldı. 

BM: FEDERASYON OLSUN

Devreye giren Birleşmiş Milletler(BM) heyeti tarafından hazırlanan raporda, ‘Irak’taki tüm sorunların anası’ olarak tanımlanan Kerkük’ün, IKBY’den bağımsız ama tıpkı Irak’taki Kürt bölgesi gibi ‘kendi kendini yöneten federatif yapıyla yönetilmesi’ önerildi. Bunun için de, bölgeye son yıllarda savaş ortamında göç edilenlerin geldikleri bölgelere dönmesinin ardından sayım ve referandum yapılması öngörülmüştü ancak tam tersine bölge yeni göçlerle Kürtleştirilmeye çalışıldı. 

TAPULARI YAKILDI

ABD’nin Irak’ı işgalinin ardından ‘Tapu ve nüfus kayıtları yakılarak yok edilen’ Kerkük, DEAŞ’la mücadele adı altında IKBY yönetimine bağlı Peşmergenin kontrolüne geçti. Kerkük’te, 14 Mart 2017’de Irak bayrağının yanı sıra Bölgesel Kürt yönetimi bayrağı da asıldı ve tek taraflı referanduma zorla dahil edildi.