ABD'den İran'a kınama

ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, İran'ın uranyum zenginleştirme oranını en az yüzde 20'ye çıkaran yasanın İran Meclisi ve Anayasayı Koruyucular Konseyinde (AKK) kabul edilmesini kınadı.

Pompeo, yaptığı açıklamada, "Yaptırımların Kaldırılması ve İran Ulusunun Çıkarlarının Korunması için Stratejik Eylem Planı" başlıklı yasanın devreye girmesiyle İran'ın nükleer zenginleştirme oranını tehlikeli bir noktaya getireceğini ifade etti.

Pompeo, "İran, herhangi bir barışçıl amaç için neden aceleyle uranyumu bu seviyeye getirmesi gerektiğine dair güvenilir bir teknik gerekçe sunmadı. Yasa, İran hükümetini, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) ile zaten kabul edilemez seviyede olan iş birliğinin seviyesini düşürmeye zorlayacak." ifadelerini kullandı.

İran'ın, yaklaşık iki yıldır UAEA'nın İran'da beyan edilmemiş nükleer maddeler ve faaliyetler hakkındaki sorunları çözme çabalarını engellediğini belirten Pompeo, "Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (UAEK) ile iş birliğinde bir azalma veya yüzde 20 düzeyinde uranyum zenginleştirme, İran’ı nükleer silah elde etme kabiliyetine yaklaştıran ciddi bir tırmanma oluşturacaktır. Uluslararası toplum, rejimin tehlikeli oyun adamlığını ekonomik yatıştırmayla ödüllendirmemelidir." değerlendirmesinde bulundu.

Pompeo, İran rejiminin yaptırımlardan kurtulmasının ise "nükleer programını durdurma, balistik füzeler geliştirmeyi sonlandırma ve terörizme desteğini kesme, haksız tutuklamaları çözmek için kapsamlı bir anlaşmayı müzakere etme" şartına bağlı olduğunu dile getirdi.

"Yaptırımların Kaldırılması ve İran Ulusunun Çıkarlarının Korunması için Stratejik Eylem Planı"

İranlı bilim insanı Muhsin Fahrizade'ye yönelik suikastın ardından Mecliste kabul edilen ve çarşamba günü de nihai onay makamı AKK'de onaylanan yasa, İran Atom Enerjisi Kurumunun uranyumu en az yüzde 20 zenginleştirmeye başlamasını ve düşük düzeyli zenginleştirilmiş uranyum stoklarını artırmasını zorunlu kılıyor.

İran ile küresel güçler arasında 2015'te imzalanan nükleer anlaşma ise Tahran'a uranyumu en fazla yüzde 3,67 zenginleştirebilme izni veriyordu.

İran, yasa kapsamında ayrıca, nükleer anlaşmanın taraflarının iki ay içinde Tahran'ın bankacılık ilişkilerini ve petrol ihracatını normale döndürecek adımlar atmaması halinde, Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması (NPT) kapsamında 2016'dan bu yana gönüllü olarak uygulanan Ek Protokol'den ayrılacak.

Tahran yönetimi, Ek Protokol uyarınca, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) müfettişlerinin İran'ın nükleer tesislerini istedikleri anda aniden denetlemelerine izin vermişti. İran'ın Ek Protokol'den ayrılması, UAEA müfettişlerinin denetimlerinin sınırlandırılacağı anlamına geliyor.

İran Cumhurbaşkanı Ruhani başta olmak üzere üst düzey hükümet yetkilileri, yasanın onaylanmaması için Meclise çağrıda bulunmuştu.

Ruhani, çarşamba günkü Bakanlar Kurulu toplantısında yaptığı açıklamada, "Meclisin kabul ettiği yasayı diplomatik faaliyetler süreci için zararlı görüyoruz. Hükümet bu yasayı olumlu görmüyor." ifadelerini kullanmıştı.

Meclis Başkanı Muhammed Bakır Kalibaf da devlet televizyonunda yaptığı açıklamada, yasayla nükleer anlaşmadan ayrılmayı değil, karşı tarafı anlaşmadaki taahhütlerini yerine getirmeye zorlamayı hedeflediklerini belirtmişti.

İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif, yasayı doğru bulmadıklarını ancak uygulamak zorunda olduklarını açıklamıştı.