ABD'nin İran Özel Temsilcisi ve Dışişleri Bakanlığı Danışmanı Brian Hook, Ortadoğu ve Afrika bölgesinden gazetecilerle bir telekonferans gerçekleştirdi.

Bu konferansta bulunan İranlı gazetecilerden Amin Khorami, Irak'ın da İran'a yönelik yaptırımlardan muaf tutulduğunun Hook tarafından teyit edildiğini iddia etti.

Halihazırda İran'dan petrol ithal etme ihtiyacı olmayan Irak'a yönelik yaptırım muafiyetinin doğal gaz ve elektrik ithalatı kapsamında olacağı değerlendirilirken, buna gerekçe olarak ise Irak'ın elektrik ihtiyacının yüzde 40'ını İran'dan karşılıyor olması gösterildi.

ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo ve Hazine Bakanı Steven Mnuchin İran'a yönelik ikinci yaptırım paketinin detaylarını açıklarken, İran'a yönelik yaptırımlardan muaf tutulacak ülkeleri açıklamış ve bu listede Irak'a yer verilmemişti.

Listede Türkiye'nin yanı sıra, Çin, Hindistan, İtalya, Yunanistan, Japonya, Güney Kore ve Tayvan bulunuyor.

Pompeo, yaptırımlar açısından Avrupa Birliği'ne hiçbir muafiyet tanınmayacağını kaydetti.

AB'den Washington'a karşı İran'la ticaret mekanizması

İran'ı dünyadan izole etmeyi hedefleyen ABD'nin tek taraflı yaptırımları, sadece İran’ı değil, başta Almanya ve Fransa olmak üzere İran’la ticari ilişkileri olan birçok AB ülkesini de etkiliyor. AB, ayrıca İran'ı nükleer anlaşmada tutabilmek için de çaba harcıyor. Anadolu Ajansı'nda yer alan habere göre, daha önce İran'la iş yapan şirketleri ABD yaptırımlarından koruyacak "Engelleme Mevzuatı"nı devreye sokan Brüksel, kurduğu yeni ticari mekanizmayla ABD'nin İran yaptırımlarını bertaraf etmeye hazırlanıyor.

AB'nin uygulamaya alacağı yeni finansal ödeme mekanizması, doları devre dışı bırakmayı ve şirketlerin AB yasalarına uygun olarak İran ile ticaret yapmaya devam etmesini sağlamayı hedefliyor. Söz konusu yeni ticaret mekanizmasının İran'la ticaret yapmak isteyen diğer ülkelerin de kullanımına açık olması planlanıyor.

ABD Dışişleri Bakanı Pompeo, mayısta İran yaptırımları kapsamında Tahran yönetimine 12 şart sunmuş, bu şartlar yerine getirilmediği sürece "tarihteki en ağır yaptırımların" belirlenen zamanda devreye gireceğini belirtmişti.

12 maddelik paket neleri kapsıyor?

İran ile yeni bir anlaşmaya ihtiyaç duyulduğunu ifade eden ABD Dışişleri Bakanı Pompeo, bu yeni nükleer anlaşma için açıkladığı 12 şart arasında İran'ın "uranyum zenginleştirmeyi durdurması" ve plütonyum ön işleme faaliyetine asla başlamamasının yanı sıra "ülke çapındaki tüm nükleer tesislerine kayıtsız şartsız giriş imkanı sunması" da bulunuyor.

ABD Dışişleri Bakanı Pompeo'nun dile getirdiği şartlar şu şekilde:

1. İran, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansına (UAEA) önceki nükleer programlarının askeri boyutlarını tamamen açıklamalı ve bu çalışmalarını daimi ve doğrulanabilir olarak tamamen bırakmalı.

2. İran, uranyum zenginleştirmeyi durdurmalı ve bir daha asla plütonyum işlememeli.

3. İran, UAEA'ya tüm ülkedeki tesislere koşulsuz erişim hakkı tanımalı.

4. İran, balistik füze üretimine son vermeli ve nükleer kapasiteli füze fırlatma ve geliştirmeyi durdurmalı.

5. İran, gerçek olmayan suçlamalarla tutukladığı tüm ABD ve bu ülkenin ortak ve müttefiki olan ülkelerin vatandaşlarını serbest bırakmalı.

6. İran, Hizbullah, Hamas ve Filistin İslami Cihad Hareketi de dahil olmak üzere Ortadoğu'daki tüm "terörist gruplara" desteğini geri çekmeli.

7. İran, Irak hükümetinin egemenliğine saygı duymalı ve Şii milislerin silahsızlandırılması, tasfiyesi ve yeniden entegrasyonuna izin vermeli.

8. İran, Husi milislere askeri desteğini kesmeli ve Yemen'de barışçıl siyasi çözüm için çalışmalı.

9. İran, Suriye'nin tamamında İran komutasında bulunan güçleri geri çekmeli.

10. İran, Afganistan ve bölgedeki Taliban ve diğer teröristlere verdiği desteği kesmeli ve El Kaide’yi barındırmayı bırakmalı.

11. İran, Devrim Muhafızları Kudüs Gücü'nün dünyadaki terörist ve militan ortaklarına verdiği desteği kesmeli.

12. İran, birçoğu ABD'nin müttefiki olan komşularına karşı tehditkar davranışlarına son vermeli, İsrail'i yok etme ile Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirliklerine füze atmaktan vazgeçmeli.

Birinci pakette neler vardı?

ABD'nin 7 Ağustos'ta İran'a yönelik yeniden uygulamaya başladığı birinci aşama yaptırımlar çerçevesinde İran hükümetinin, ABD doları satın almasının yanı sıra altın ve değerli madenlerle ticaret yapması yasaklandı.

İran'ın çelik, kömür, alüminyum ticareti ile otomotiv sektörüne yaptırım uygulandı; Tahran'a sivil havacılık yaptırımları geri getirildi, yaptırımlar kapsamında İran'ın yolcu uçakları ve uçak parçası ithalatı engellendi.

İran'ın para birimi tümen üzerinden ülke dışında gerçekleşecek önemli işlemlere kısıtlamalar uygulandı ve ABD'ye İran tarafından yapılan el yapımı halı ve gıda ürünlerinin ihracatı yasaklandı.

İran'ın dış borcuna bağış yapılması ve satın alınmasına yasak getirildi.