Ahtapotlar bizim gibi mi düşünüyor? Araştırmalar şaşırttı

Ahtapotlar, vücutlarını çevresiyle etkileşime sokan vantuzlarla kaplı kollardan oluşur. Her bir kol, kaslar ve sinirlerle dolu olup, bu yapı sayesinde hiçbir omurgasızın başaramadığı şekillerde çevrelerini manipüle edebilirler. Ancak bu sekiz uzuvun nasıl koordine edildiği uzun yıllar boyunca bilim insanlarını meraklandırmıştır. Florida Atlantic Üniversitesi ve ABD'deki Woods Hole Deniz Biyolojisi Laboratuvarı'ndan araştırmacılar, bu karmaşık sistemi anlamak için kapsamlı bir çalışma yürütmüştür. Deniz biyoloğu Chelsea Bennice liderliğindeki ekip, ahtapotların davranışlarında belirli bir düzen olduğunu ortaya koymaya karar vermiştir.

Araştırma ekibi, sualtı kameralarını 25 vahşi ahtapota yöneltmiştir. Bu ahtapotlar Octopus vulgaris, O. insularis ve O. americanus türlerine ait olup, Karayip Denizi ve Atlantik Okyanusu'nda yaşamaktadırlar. Tüm örnekler 10 metreden daha az derinliklerde bulunmaktadır ve bu bölgelerde ışık yeterince geçmektedir. 2007 ile 2015 yılları arasında gerçekleştirilen gözlemler sırasında, ahtapotlar çeşitli ortamlarda doğal davranışlarını sergilemişlerdir. Bazıları kabuk molozları üzerinde yürümüş, bazıları deniz çayırı yataklarında gizlenmiş, bazıları mercan resifleri arasında hareket etmiş ve bazıları birden fazla araziden geçmiştir.

Ön kollar ve arka kollar arasındaki fark

Araştırmacılar toplam 3.907 farklı kol hareketi örneğini incelemişlerdir. Bu kapsamlı veri seti, ahtapotların her yönde becerikli olduğunu göstermiştir. Teorik olarak, herhangi bir ahtapot kolu herhangi bir görev için kullanılabilir niteliktedir. Ancak pratik hayatta ahtapotlar belirli kolları daha sık tercih etmektedir. Vücutlarından öne doğru uzanan dört kol, tüm hareketlerin yüzde 64'ünü oluştururken, arkaya bakan dört kol sadece yüzde 36 oranında kullanılmıştır. Bu oran, ahtapotların kol tercihinde tutarlı bir eğilim gösterdiğini kanıtlamaktadır.

Ön kolların daha sık kullanılmasının nedeni, ahtapotların çevrelerini keşfetme şekliyle ilgilidir. Ahtapotlar ön kollarını geleceğe doğru uzatarak, karşılarında neler olduğunu araştırırlar ve orada bulunan nesneleri yakalarlar. Bu davranış, bir insanın yeni bir ortama girdiğinde önce ellerini kullanarak etrafı araştırmasına benzemektedir. Arka kollar ise daha çok hareket etmede rol oynamaktadır. Ahtapotlar arka kollarını konveyör bant benzeri bir hareketle deniz tabanında ilerlemek için kullanırlar veya kolları doğrudan deniz tabanına doğru uzatarak vücutlarını kaldırırlar.

İnsanlarla benzerlik ve farklar

Bu bulgu, insanların dünyayı manipüle etmek için ayaklarından ziyade ellerini kullanma eğilimine oldukça benzemektedir. Ancak önemli bir fark vardır: ahtapotlar için bu kollar fiziksel olarak uzmanlaşmış değildir. Teorik olarak, bir ahtapot adını yazmayı öğrenebilseydi, bunu herhangi bir koluyla aynı kolaylıkla yapabilirdi. Ancak pratikte, ön dört koldan birini kullanma olasılığı daha yüksek olurdu. İnsanlar aksine, sol veya sağ uzuvlarını kullanma konusunda belirli tercihler gösterirler. Ahtapotlar ise bu tür bir asimetri göstermemektedir. Temelde iki ellerini de eşit şekilde kullanabiliyorlar ve bu konuda belirli bir tercih yoktur.

Bir görev bir çift uzuv gerektirdiğinde, ahtapotlar çifti oluşturmak için sol ve sağ taraftaki karşılık gelen kolu koordine etme eğilimindedir. Bu davranış, ahtapotların ikili simetrisini ortaya koymaktadır. Bennice ve ekibi, araştırmalarında şu sonuca varmışlardır: sekiz kolun hepsi neredeyse tüm hareketleri ve deformasyonları yapabilir gibi görünmektedir. Bu durum, kollar arasında uyum yeteneği ve fazlalık olduğunu göstermektedir. Karmaşık davranışları başarmak için uygulanan deformasyonlar ve kol hareketlerinin kombinasyonu, çok çeşitli kol işlevleri sırasında aşırı kol esnekliği ve koordinasyonunu göstermektedir.

Sonuç olarak, ahtapotlar yalnızca sekiz kollu canlılar değil, aynı zamanda bu kolları akıllıca kullanan ve belirli görevler için tercih gösteren zeki yaratıklardır. Araştırma, ahtapotların davranışlarında bir yöntem olduğunu ve bu yöntemin insanların bazı davranışlarına benzer olduğunu ortaya koymaktadır. Bu keşif, deniz canlılarının zekası ve uyum yetenekleri hakkında yeni sorular ortaya çıkarmaktadır.