Aliyev: Büyük Dönüş programı uygulanıyor

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in ev sahipliğinde gerçekleştirilen Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (EİT) 17. Zirve Toplantısı, Azerbaycan'ın Hankendi şehrinde başladı. Zirveye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Aliyev'in yanı sıra İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, Pakistan Başbakanı Şahbaz Şerif, Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirzioyev, Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sadr Caparov, Kazakistan Başbakanı Oljas Bektenov, Tacikistan Cumhurbaşkanı İmamali Rahman, Türkmenistan Dışişleri Bakanı Raşid Meredov, Afganistan Başbakan Yardımcısı Abdulgani Baradar katıldı. Zirveye ayrıca gözlemci olarak Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) Cumhurbaşkanı Ersin Tatar, Nijerya Bütçe ve Ekonomik Planlama Bakanı Abubakar Atiku Bagudu ve Birleşik Arap Emirlikleri Sanayi ve İleri Teknolojiler Bakanı, COP28 Başkanı Sultan Ahmed Al Jaber katıldı.

Toplantının açılışında konuşan Cumhurbaşkanı Aliyev, şu anda işgalden kurtarılan tüm bölgelerde geniş çaplı imar çalışmaları sürdüğünü belirterek, "Ermenistan, Azerbaycan topraklarının yaklaşık yüzde 20'sini 30 yıla yakın bir süre işgal altında tutmuş, etnik temizlik gerçekleştirmiş ve 1 milyondan fazla soydaşımızı öz topraklarında yerinden etmişti. Azerbaycan halkı ve devleti hiçbir zaman bu işgali kabul etmedi. Defalarca Ermenistan'a ve onun arkasındaki devletlere eğer Ermenistan işgal ettiği topraklardan kendi isteğiyle çekilmezse, biz toprak bütünlüğümüzü askeri yolla sağlayacağımızı bildirdik. Ne yazık ki, Ermenistan ve destekçileri bu uyarımızı ciddiye almadılar ve pişman oldular. 2020 yılında 44 gün süren Vatan Muharebesi sırasında Azerbaycan, Ermenistan'ı savaş meydanında ağır şekilde mağlup ederek 300'den fazla şehir ve köyü özgürlüğüne kavuşturdu. Ermenistan, 10 Kasım 2020 tarihinde teslimiyet belgesi imzalamak zorunda kaldı. İşgal döneminde Ermenistan şehir ve köylerimizi, kültürel ve dini anıtlarımızı yerle bir etti. 67 camiden 65'i Ermenistan tarafından tamamen yıkıldı, kalan ikisi ise ciddi şekilde zarar gördü ve domuz ve inek barınağı olarak kullanıldı. Bu, İslam dinine ve dünya Müslümanlarına karşı büyük bir saygısızlık ve hakaretti" dedi.

"ERMENİSTAN, TOPRAKLARIMIZA 1 MİLYONDAN FAZLA MAYIN YERLEŞTİRDİ"

Mezarlıkların da vandallığa maruz kaldığını ve tahrip edildiğini söyleyen Aliyev, "Mezar taşları yağmalanarak Ermenistan'a götürüldü. Devlet kurumlarından oluşan bir komisyon, çalışmalarına yabancı uzmanları da dahil ederek ve uluslararası tecrübeden faydalanarak, işgalin Azerbaycan'a verdiği zararı yaklaşık 150 milyar ABD doları olarak belirledi. Ermenistan, topraklarımıza 1 milyondan fazla mayın yerleştirdi. Vatan Muharebesi'nden bugüne kadar yaklaşık 400 soydaşımız mayın patlaması sonucu hayatını kaybetmiş veya ağır şekilde yaralandı. Şu anda Azerbaycan, Ermenistan'ın harabeye çevirdiği topraklarda yeni şehirler ve köyler inşa ediyor, 'Büyük Dönüş' programı uygulanıyor. Bugüne kadar 16 şehir ve köye zorunlu göç ettirenlerin geri dönüşü sağlandı. Halihazırda işgalden kurtarılmış bölgelerde 50 binden fazla insan yaşıyor, çalışıyor ve eğitim alıyor. Ermenistan'dan zorla göç ettirilmiş Batı Azerbaycanlıların haklarının temin edilmesi de büyük önem arz ediyor. Geçtiğimiz ay İslam İşbirliği Teşkilatı'nın İstanbul'da düzenlenen Bakanlar Konseyi toplantısında, tüm 57 üye ülkenin oy birliğiyle, Ermenistan'dan zorla göç ettirilmiş Azerbaycanlıların geri dönüş hakkına destek ifade eden kararın kabul edilmesini yüksek takdirle karşılıyoruz. Bu kararla birlikte, Bakanlar Konseyi sonuçlarına ilişkin İstanbul Bildirgesi'nde, bugünkü Ermenistan topraklarından zorla çıkarılmış Azerbaycanlıların geri dönüş hakkı teyit edilmekte ve Ermenistan'ın Batı Azerbaycan toplumu ile diyalogu reddetmesi kınanmaktadır. Batı Azerbaycanlıların, Ermenistan'daki ata-baba topraklarına barış yoluyla geri dönüşünün sağlanması yönündeki çabalar bundan sonra da devam ettirilecektir" diye konuştu.

Azerbaycan'ın EİT'nin çalışmalarına her zaman aktif şekilde katıldığını belirten Aliyev, "EİT üyesi ülkelerle ilişkilerimiz başarılı bir şekilde gelişmektedir. 2024 yılında, tarihte ilk kez EİT Haftası düzenlenmiş, EİT Haftası çerçevesinde elde edilen sonuçlarla ilgili olarak bugün sunumlar dinlenecektir. Aynı zamanda geçen yıl EİT coğrafyasında tarihte ilk defa Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı (COP29) düzenlenmiştir. Bu konferansa 197 ülke, 70 devlet ve hükümet başkanı katılmış, 77 bin kişi kayıt yaptırmıştır. Konferansta elde edilen temel başarılar arasında gelişmekte olan ülkelere mali yardımın 100 milyar ABD dolarından 300 milyar ABD dolarına kadar artırılması, kayıp ve zarar fonunun işlek hale getirilmesi ve karbon piyasalarıyla ilgili anlaşmalar yer almıştır. Azerbaycan'ın girişimiyle, belirttiğim gibi EİT Haftası düzenlenmiştir. Şuşa'da EİT İş Forumu, Ağdam'da Gençlik Forumu, Laçın'da ise Kadınlar Forumu organize edilmiştir. Bu forumlara katılan temsilciler, bugün burada yapılan çalışmalarla ilgili sunumlarını paylaşacaklardır" dedi.

"DOĞU-BATI VE KUZEY-GÜNEY ULAŞIM KORİDORLARI AZERBAYCAN'DAN GEÇİYOR"

EİT'nin Azerbaycan'da kurulacak Araştırma Merkezi ve Temiz Enerji Merkezi'nin faaliyete başlaması yönündeki çalışmaların devam ettiğini belirten Aliyev, "2026 yılında Şuşa şehrinin EİT'nin turizm başkenti ilan edilmesi dolayısıyla teşekkürlerimi sunuyorum. Azerbaycan'a gelince, ülkemizde son derece olumlu bir yatırım iklimi mevcuttur. Son 20 yılda Azerbaycan'ın ekonomisine yaklaşık 350 milyar ABD doları yatırım yapıldığı ve bunun yarısının yabancı yatırımlardan oluşuyor. Bugün Azerbaycan birçok ülkenin enerji güvenliğini sağlıyor ve çeşitli gaz boru hatları aracılığıyla 12 ülkeye doğal gaz ihraç ediyor. Bu göstergeye göre dünyada liderler arasındayız. Doğu-batı ve kuzey-güney ulaşım koridorları Azerbaycan'dan geçiyor ve ekobölgedeki ülkelerin çoğu bu koridorları kullanıyor" ifadelerini kullandı