Endonezyalı uzmanlardan 'ASEAN' açıklaması

Endonezya'da çeşitli üniversite ve araştırma kurumlarındaki uluslararası ilişkiler uzmanları, ASEAN'ın yeni tip koronavirüste (Kovid-19) karşılaştığı zorluklar ve Çin-ABD ekseninde birlik ilişkileriyle ilgili AA muhabirine değerlendirmelerde bulundu.

President Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Anak Agung Banyu Perwita, "ASEAN, sorunlara karşı çözüm üretmede bölge ve birlik çıkarına ortak istek göstermeli. ASEAN ortak iş birliği içinde olsa da üye ülkeler kendi ulusal çıkarlarını gözetmeye devam ediyor." değerlendirmesinde bulundu.

Bazı üye ülkeler arasındaki meselelerin kapsamlı şekilde çözüme kavuşamadığını söyleyen Perwita, "Endonezya'nın Vietnam ve Kamboçya ile çeşitli sorunları var. Tayland'ın Kamboçya ile anlaşmazlıkları var. Barış, istikrar ve sosyal ilerleme gibi birlik şemsiyesini vurgulayan 1967'deki Bangkok Deklarasyonu'nda yer alan Güneydoğu Asya ruhu nerede? Buraya geri dönmeliyiz." ifadesini kullandı.

Perwita, üye ülkelerin en büyük ticaret ortaklarının birlik dışından olduğunu kaydederek, birliğin güçlenmesi için öncelikle ASEAN'ın üye ülkeler arasında siyaset, ekonomi, sağlık ve eğitim gibi birçok alanda bütünleşmesi gerektiğini vurguladı.

- "SÖYLEMDEN ÇOK SOMUT EYLEMLER GEREK"

ASEAN'ın merkeziyetçi yapısının salgın döneminde kendini göstermesi gerektiğini aktaran Perwita, birliğin ilaç ve aşı gibi konularda da bölgesel olmayan aktörleri kapsayacak şekilde söylemden çok somut eylemler içinde olması gerektiğini dile getirdi.

ASEAN'ın Çin ve ABD gibi ülkelerin güdümünde olmaması gerektiğinin altını çizen Perwita, "ASEAN olabildiğince Güneydoğu Asya'ya ev sahipliği yapmalı. Bölgede kendini diğer ülkelerin askeri üssü haline getiren ülkeler olursa ASEAN'ın cazibesi kaybolacak. Bu duruma gelinmemeli." diye konuştu.

Sinerji Politikaları Merkezi Uluslararası İlişkiler Uzmanı Dinna Prapto Raharja, "Salgın döneminde gördüğümüz gibi ASEAN'a üye ülkelerin birbirine yardım etmelerinin ötesinde yönetim politikaları sembolik kalıyor ya da çok ağır işliyor." dedi.

- "ABD VE ÇİN BÖLGEDE NÜFUZ EDİNME ÇABASI İÇİNDE"

Raharja, bu kapsamda, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) ile Mücadele Fonu'nda görüldüğü gibi 10 üye ülkenin ortak kararının yanı sıra hükümet bürokrasilerinin ağır işlemesiyle salgına karşı hızlı şekilde harekete geçilemediğini belirtti.

Raharja, Kovid-19 aşısı konusunda ülkelerin kendi sermayesini bulmak zorunda olduğunu belirterek, uygun fiyatlı aşı tedariki çağrısı yapılsa da farklı satın alma tercihleri olduğu için ASEAN içinde bu konuda ortak bir bakışa sahip olmanın zor göründüğünü kaydetti.

ABD ve Çin'in savunma, ticaret ve güvenlik gibi konularda bölgede nüfuz edinme çabası içinde olduğunu ifade eden Raharja, ABD-Çin arasındaki sürtüşme yüksek olduğunda bu durumun ASEAN'a da yansıdığını söyledi.

Paramadina Üniversitesi Öğretim Görevlisi Khairi Fuady de Kovid-19'un üstesinden gelmek ve ekonomik iyileşmeyi sağlamak yönünde ikilem olduğuna işaret ederek, bu iki duruma karşı ASEAN ülkeleri için en önemli şeyin geliştirilecek aşıya ulaşmak olduğunu ifade etti.

Tüm dünyada olduğu gibi bölge ülkelerinin Kovid-19 ile mücadele ettiğine ve sonraki süreçte ekonomik toparlanmanın önemine değinen Fuady, "Ekonomi odağında ASEAN'ın geleceği de her ülkenin bu sorundan ne kadar güçlü çıkacağına göre şekillenecek." diye konuştu.

Fuady ayrıca "ASEAN yapısı, Bangkok Deklarasyonu'na uygun olarak barış ilkelerine dayanmalıdır. Üye ülkeler ilişkilerinde adalet ve hukuka saygı gösterilmeli. Birleşmiş Milletler (BM) ilkelerine de uygun barış ve istikrar artırılmalı. Anlaşmazlıklarda barışçıl çözümler teşvik edilmeli." ifadesini kullandı.

Vietnam'ın ev sahipliğinde 12-15 Kasım'da video konferans yöntemiyle gerçekleştirilen 37. Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği (ASEAN) Zirvesi'nde, salgına karşı iş birliğinin yanı sıra ASEAN+Avustralya, Çin, Japonya, Güney Kore ve Yeni Zelanda'yı kapsayan Bölgesel Kapsamlı Ekonomik Ortaklık (RCEP) anlaşmasının imzalanması ön plana çıktı.

Bölgesel kalkınma ve siyasi istikrarı koruma amacıyla kurulan ASEAN'ın kurucu üyeleri Endonezya, Malezya, Tayland, Filipinler ve Singapur'un yanı sıra Brunei, Vietnam, Laos, Myanmar ve Kamboçya olmak üzere 10 üyesi bulunuyor.