Uzmanlar, Yunanistan'ın İsrail'le yakınlaşma çabaları konusunda uyarılarda bulundu

York Üniversitesi Osgoode Hall Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Dr. Heidi Matthews, Londra Queen Mary Üniversitesinden Prof. Dr. Neve Gordon ve Norveç Oslo Üniversitesi İnsan Hakları Merkezinde Uluslararası Hukuk ve İnsan Hakları Uzmanı Prof. Dr. Gentian Zyberi, AA muhabirine değerlendirmelerde bulundu.

Dr Matthews, Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis'in Yunanistan, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY) ve İsrail arasında düzenlenen ortak zirveye katılımının, Atina'nın uluslararası hukuka uyum pahasına bölgesel siyasi çıkarlarını sürdürmekten memnun olduğu mesajını verdiğini dile getirdi.

- "YUNANİSTAN İSRAİL'İN SOYKIRIMINA SUÇ ORTAKLIĞI YAPMA GEÇMİŞİNE SAHİP"

"Yunanistan, başta Yunan kara suları ve limanlarının askeri kargo ile çift kullanımlı malzemelerin sevkiyatında kullanılmasına izin vermek suretiyle, İsrail'in Gazze'deki soykırımına suç ortaklığı yapma geçmişine sahiptir." diyen Matthews, bu hafta Yunan avukatların Heraklion Limanı'nın "Ocean Gladiator" adlı gemi tarafından kullanılmasına itiraz ederek Yunan hükümetine resmi başvuruda bulunduğunu, bunun Silah Ticareti Antlaşması ihlali anlamına geldiğini belirttiklerini anımsattı.

Matthews, geminin İsrail'e gönderilmek üzere 1600 tondan fazla Amerikan yapımı mühimmat taşıdığını, bu sevkiyatın 7 Ekim 2023'ten bu yana yapılan en büyük sevkiyatlardan biri olarak değerlendirildiğini belirterek hukuki itirazın, geminin planlanan rotasını değiştirmesiyle sonuçlandığını bildirdi.

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinde (BMGK) alınan 2803 sayılı Karar'ın ardından Gazze'de "sözde bir ateşkes" oluştuğuna işaret eden Matthews, "Sözde ateşkese rağmen İsrail'in Gazze'deki soykırımı devam etmektedir. Söz konusu karar, tüm devletlerin İsrail'in Filistin üzerindeki hukuka aykırı işgali karşısındaki hukuki yükümlülüklerini ortadan kaldırmamıştır." uyarısında bulundu.

- "İSRAİL'LE YAKIN İŞBİRLİĞİ ULUSLARARASI YÜKÜMLÜLÜKLERİ İHLAL EDER"

Diğer taraftan Uluslararası Adalet Divanının (UAD) 2024'te ve daha yakın tarihlerde verdiği kararlara atıfta bulunan Matthews, bunların üçüncü devletlerin Gazze dahil işgal altındaki Filistin topraklarında İsrail'in devam eden varlığının yarattığı hukuka aykırı durumu tanıyacak herhangi bir eylemden kaçınmakla hukuken yükümlü olduğunu açıkça ortaya koyduğunun altını çizdi.

Matthews, "Bu çerçevede, Yunanistan'ın deniz güvenliği de dahil olmak üzere güvenlik, savunma ve askeri alanlarda İsrail ile işbirliğini derinleştirmeyi kabul etmesi, Filistin bağlamında uluslararası hukuktan doğan yükümlülüklerini ihlal edecektir." uyarısını yaptı.

- "MİÇOTAKİS ULUSLARARASI HUKUKUN İHLALİNE ORTAK OLUYOR"

Londra Queen Mary Üniversitesinden Prof. Dr. Gordon da Başbakan Miçotakis'in Netanyahu'yu ziyaret etmesinin, İkinci Dünya Savaşı sonrası uluslararası hukuk düzeninin aşındırılmasına yol açtığını söyledi.

Gordon, "Netanyahu hakkında Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) tarafından yakalama kararı bulunurken dünya liderlerinin onu onurlandırmak yerine tutuklanmasını talep etmeleri gerekir. Bu nedenle Başbakan Miçotakis, uluslararası hukukun ihlaline ortak olmaktadır." ifadelerini kullandı.

- "ZİYARET EDEN LİDERLER İSRAİL'E YÜKÜMLÜLÜKLERİNE UYMASINI TALEP ETMELİ"

Norveç Oslo Üniversitesi İnsan Hakları Merkezinde Uluslararası Hukuk ve İnsan Hakları Uzmanı Prof. Dr. Zyberi ise İsrail'e ziyaret düzenleyecek tüm ülke ve hükümet başkanlarından tek bir beklenti olduğunu belirterek "(Liderler) İsrail'den uluslararası hukuktan doğan yükümlülüklerine uymasını talep etmelidir." dedi.

İsrail'in yükümlülükleri arasında, ekim ayında varılan ateşkese riayet edilmesi, ilaç ve çadırlar dahil olmak üzere insani yardımın geniş çapta girişine izin verilmesi olduğunu kaydeden Zyberi, aynı zamanda yasa dışı yerleşimlerin durdurulması ve BM Genel Kurulunun geçen yıl talep ettiği üzere hukuka aykırı işgalin sona erdirilmesinin yer aldığına dikkati çekti.

YUNANİSTAN'DA FİLİSTİN DESTEKÇİLERİ, MİÇOTAKİS'İN NETANYAHU'YLA YAKINLAŞMA ARAYIŞINI ELEŞTİRDİ

Yunanistan'daki Filistin Cemiyeti Derneği Sekreteri Ahmed Hasan ve Yunanistan İnsan Hakları Birliği Başkanı Lefteris Papayannakis, AA muhabirine, Miçotakis'in hafta başında İsrail'i ziyaret ederek Başbakanı Binyamin Netanyahu ile bir araya gelmesi ve burada, Yunanistan, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY) ve İsrail arasında üçlü zirve gerçekleştirilmesini de içeren temaslarını değerlendirdi.

- FİLİSTİN'İN TANINMASI

Miçotakis'in bu temaslarından Yunanistan'daki Filistinliler olarak memnun kalmadıklarını belirten Hasan, Filistin Devleti'nin tanınmasına ilişkin bir adım atılmadığı için üzgün olduklarını ifade etti.

Hasan, Yunanistan Parlamentosunun 2015'te aldığı Filistin Devletinin tanınmasına ilişkin kararın uygulanmasını istediklerini söyledi.

Pazartesi günkü temasların yapıldığı şehre de dikkati çeken Hasan, "Görüşmelerin Tel Aviv yerine Kudüs'te yapılması bile olumsuz bir durumdur. Zira, biliyoruz ki İsrail'in başkenti Kudüs değil, Tel Aviv'dir." dedi.

Hasan, görüşmelerin Kudüs'te olmasının burayı ABD'nin İsrail'in başkenti gibi görmek istemesine ilişkin görüşe yakınlık ifade ettiğini belirtti.

Sık sık Filistin'e destek veren gösterilere sahne olan Yunanistan'da halkın Filistin desteğini hükümetin İsrail ile yakınlaşma politikası ile karşılaştıran Hasan, "Yunan halkı, hükümetin aksine Filistin'i ve Filistin halkını gerçekten destekliyor. Hükümet, kamuoyunun aksine, böyle bir (destekçi) tavır sergilemiyor." diye konuştu.

Hasan, Avrupa'da İsrail'i izole etmek isteyen birçok ülke varken, Yunanistan ve GKRY gibi İsrail'i yalnız bırakmayıp, onunla işbirliği yapan ülkeler de olduğunu belirtti.

Kendilerinin de cemiyet olarak, Yunanistan'ın 2026 Eurovision Şarkı Yarışması'na katılımını durdurmak için faaliyetlerde bulunduklarını belirten Hasan, "Yunanistan'ın da bu katılımdan vazgeçmesini umuyorum." dedi.

- İSRAİL İLE YAKINLAŞMAYA İÇ TEPKİLER

Miçotakis hükümetinin İsrail'i genel olarak desteklediğini belirten Papayannakis ise, bu yakınlaşma için "Kendisine karşı çok güçlü tepkilerin de olduğu bir hükümet tercihi." yorumunu yaptı.

Papayannakis, bu tepkilerin daha çok siyasi olduğunu, İsrail ile işbirliğinin hangi şartlarda, hangi unsurlara dayanarak yapıldığına ilişkin çekincelerin bu tepkilerin merkezinde bulunduğunu ifade etti.

Başbakan Miçotakis'in Filistin Devleti'ni Yunanistan'ın bir gün tanıyacağına ilişkin açıklamalarını da hatırlatan Papayannakis, "Filistin Devleti'nin tanınmasını bekliyoruz. Zira bu çok önemli bir konu." dedi.

Papayannakis Filistin'in küresel bir konu olduğunun altını çizerek, İsrail'in 2026 Eurovision şarkı yarışmasına katılacak olmasına tepki olarak birçok ülkenin yarışmadan çekilme kararını da hatırlattı.

Yunanistan'ın bölgedeki genel durum açısından İsrail ile işbirliğini önemli bulduğuna değinen Papayannakis, Filistin açısından değerlendirildiğinde ise bunun sorunlu bir durum olduğunu kaydetti.

Papayannakis, "Filistin Devleti'nin tanınması çok önemli bir unsur olacaktır." diye konuştu.

- MİÇOTAKİS'İN İSRAİL VE FİLİSTİN TEMASLARI

Yunanistan Başbakanı Miçotakis, Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas ile işgal altındaki Batı Şeria'nın Ramallah kentinde görüşmüş ardından İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile Batı Kudüs'te bir araya gelmişti.

İkili görüşmelerin ardından, Batı Kudüs'te Netanyahu, Miçotakis ve GKRY lideri Nikos Hristodulidis'in katılımıyla üçlü zirve gerçekleştirilmişti.

Yunanistan muhalefetindeki Yeni Sol Partisi ziyaret sonrasında yaptığı yazılı açıklamada, Yunanistan, İsrail ve GKRY arasında gerçekleşen üçlü zirvenin Doğu Akdeniz'de tehlike doğurduğunu belirtmişti.

Açıklamada, "(Yunanistan Başbakanı Kiryakos) Miçotakis hükümeti üçlü işbirliğini, Uluslararası Ceza Mahkemesinin takibi altındaki (İsrail Başbakanı Binyamin) Netanyahu'nun katılımıyla, askeri kutuplaşma yapısına dönüştürerek Doğu Akdeniz'de tehlikeli oyunlar oynuyor. Bir yandan da bölgede beşli diyalog inisiyatifleri önerisini samimiyetsiz bir şekilde ortaya atıyor." ifadesi yer almıştı.