Avrasya Ekonomik Birliği liderleri toplandı

Yeni tip koronavirüs (Kovid-19) önlemleri nedeniyle video konferans yöntemiyle düzenlenen toplantıyı, dönem başkanı Belarus Cumhurbaşkanı Aleksandr Lukaşenko yönetti.

Lukaşenko, salgın nedeniyle uzun süren karantinaların ve izolasyonların süper güç devletlerin bile ekonomik olarak dayanıklı olmadığını gösterdiğini belirtti.

Uzmanların önümüzdeki dönemde devletlerin hatta kıtaların geleceği hakkında olumsuz tahminlerde bulunduğuna işaret eden Lukaşenko, “En önemli sorunlardan birisi insanlara gıda temini. Bu yüzden insanları korumak için tüm önlemleri alırken, ülkelerimizin tarım ve sanayi sektörlerini korumanın yollarını bulmak bizim için çok önemli.” diye konuştu.

Ayrıca Lukaşenko, ortak pazar içerisinde gaz taşımacılığı hizmetlerinin fiyatlandırılması konusunun hala çözülemediğine de dikkat çekerek, bu sorunun acil çözülmesi gerektiğini vurguladı.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ise toplantıda yaptığı konuşmada, Rusya’nın AEB nezdinde iş birliğini artırmak istediğini söyledi.

Kovid-19 salgınının üstesinden gelmek ve ekonomiyi tekrar canlandırmak için çok sayıda adımın atılması gerektiğini belirten Putin, “Bununla ilgili ortaya çıkan sosyal sorunları da çözmemiz gerekiyor. Özellikle de ilgi gösteren ülkelerle AEB arasındaki ekonomik iş birliğini güçlendirmek için çalışmalıyız.” dedi.

Putin, AEB ile Çin, Vietnam, İran, Sırbistan ve Singapur arasında uluslararası anlaşmaların imzalandığını anımsatarak, “İsrail ve Mısır’la yapılan görüşmeler de ileri bir safhaya taşındı. Hindistan’la da ticari istişareler yürütülüyor.” diye konuştu.

Konuşmasında, AEB nezdinde yürütülen doğal gaz ticaretine de değinen Putin, şöyle konuştu:

“Doğal gazın taşınmasına yönelik Ermenistan ve Belarus tarafından dile getirilen 'ortak, tek bir ücretlendirme' fikrine gelirsek. Bize göre ortak, tek bir ücretlendirme modeli sadece ortak bütçeye ve vergilendirmeye sahip ortak bir pazarda mümkündür. AEB nezdinde böyle derin bir bütünleşmeye ulaşmış değiliz. Dolayısıyla doğal gaz fiyatlandırmaları piyasa koşullarına göre belirlenmelidir.”

Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev de örgüte üye devletler arasında karşılıklı ticaret hacminin artırılması, salgın sürecinde oluşan kısıtlama ve engellerin kaldırılması için plan oluşturulması gerektiğini söyledi.

Tokayev, üye devletler arasında veri ve elektronik belge değişimi için tasarlanan entegre edilmiş enformasyon sisteminin devreye alınması çalışmalarının aktifleştirilmesini istedi.

Karlı coğrafik konuma sahip AEB ülkelerinde ulaştırma ve lojistik potansiyelin tam kullanılmadığına dikkati çeken Cumhurbaşkanı Tokayev, "Bu kapsamda 2022'de 24 toptan satış dağıtım merkezinden oluşacak ürün geçirme sistemi oluşturma çalışmalarına başladık. Bu, 5 milyon ton ürünün korunması, işletimi ve dağıtımı için imkan sağlayacak." dedi.

Tokayev, bu bağlamda örgüte üye devletlere, ortak ürün dağıtım merkez ağının oluşturulmasını önerdi.

Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan ise ülkesinin ortak bir doğal gaz piyasasının oluşturulmasına acil ihtiyaç duyduğunu belirterek, kurumun ayrımcı olmayan çalışma prensiplerine sahip tek bir enerji piyasası oluşturması gerektiğini söyledi.

Tek bir enerji piyasası olmadan kurumun tüm üyelerinin ekonomik faaliyeti için eşit şartların sağlanmasının imkansız olacağına dikkati çeken Paşinyan, 2025'e kadar doğal gaz tarifelerinde tek tip fiyatlandırmanın uygulanması gerektiğini kaydetti.

Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sooronbay Ceenbekov da birlik içerisinde iç gümrük alanında engellerin kaldırılmasına yönelik mekanizmanın yetersiz olduğunu vurguladı.

Temel ürünlerin tedariki amacıyla “yeşil koridorlar” oluşturulması için kararların alındığını ancak birliğin bazı üye devletlerinin temel ürün tedariki konusuna kısıtlamalar getirdiğini dile getiren Ceenbekov, “Üye devletler, engellerin kaldırılmasına ilişkin komisyonun kararlarını tam olarak uygulamıyor.” diye konuştu.

Ceenbekov, Avrasya Ekonomik Komsiyonu (AEK) Yönetim Kurulu'na engellerin kaldırılması için AEB Mahkemesine itiraz etme hakkı verilmesini teklif etti.

Ayrıca Ceenbekov, AEB üye ülkelerinden Avrupa ve Ukrayna'dan Kırgızistan'a giden yük ve malların geçişi için izin verilmesini istedi.

Moldova Cumhurbaşkanı İgor Dodon ise ülkesinin 2018’den beri AEB'de gözlemci sıfatında olduğunu belirterek, "AEB ile iş birliğimizi derinleştirme ve genişletme konusunda kararlıyız.” dedi.

Moldova’nın AEB’nin hayata geçirdiği projelerde yer almaya hazır olduğuna dikkati çeken Dodon, “Moldova, AEB ülkelerinde ihtiyacı sağlanamayan taze ve işlenmiş ürünleri sevk etme imkanına sahip. Bu amaçla Moldova, tarım sanayi alanındaki projelere dahil olabilir.” ifadelerini kullandı.

Dodon, ülkesinin Avrasya Kalkınma Bankasına üye olması yönünde müzakerelerin bu sene başladığını da dile getirdi.

Rusya, Kazakistan ve Belarus öncülüğünde bölgesel ekonomik iş birliğini güçlendirmek için 1 Ocak 2015’te kurulan AEB’nin diğer üye ülkeleri arasında Kırgızistan ve Ermenistan bulunuyor.

Moldova’nın gözlemci ülke konumunda bulunduğu kuruluşa Özbekistan’ın da gözlemci ülke olarak katılması bekleniyor.