Düşük borçluluk oranına vurgu! Bakan Şimşek: Türkiye tercih edilecek alanda

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, İstanbul Finans Merkezi Ziraat Bankası Genel Müdürlük Oditoryumu'nda düzenlenen Dünya Gazetesi Ekonomi Zirvesi'nde yaptığı konuşmada küresel ekonomideki gelişmelere değinerek, ABD-Çin arasındaki anlaşmanın gerilimi önemli ölçüde azaltacak nitelikte olduğunu, dezenflasyondaki düşüşün sürdüğünü, emtia fiyatlarının göreceli olarak istikrarlı gittiğini söyledi.

Küresel finansal koşulların Türkiye ve benzeri ekonomileri daha destekleyici bir noktada olduğunu dile getiren Şimşek, uzun vadede hem fırsatların hem de yapısal zorlukların bulunduğunu anlattı.

Şimşek, dünya ekonomilerinin yüksek borçluluk ve yaşlılık kriziyle karşı karşıya kaldığını, burada Türkiye'nin istisna olduğunu kaydederek, jeopolitik gerilimler, sıcak çatışmalar ve iklim değişikliği gibi olumsuzlukların küresel ekonomide yol açtığı olumsuzluklardan bahsetti.

Bu yıl küresel ticarette korkulanın olmadığını, geçen yıla benzer gelişmelerin yaşandığını anlatan Şimşek, Türkiye'nin ihracat pazarlarında sınırlı da olsa bir toparlanmanın söz konusu olduğunu bildirdi.

Şimşek, Avrupa, Orta Doğu ve Kuzey Afrika ülkelerinin Türkiye için önem arz ettiğini kaydederek, bu ülkelerde büyümenin sürmesinin kendileri açısından önemli olduğunu vurguladı.

Emtia fiyatlarında göreceli istikrarın söz konusu olduğunu ifade eden Şimşek, enerji kısmında fiyat düşüşlerinin yaşanabildiğini, petrol fiyatlarında sınırlı da olsa düşüş beklendiğini anlattı.

- "KÜRESEL TİCARETTEKİ KORUMACILIĞA KARŞI ÜLKEMİZ NİSPETEN DAHA DAYANIKLI"

Bakan Şimşek, orta ve uzun vadeli küresel ekonomik görünümde daha çok yapısal sorunların öne çıktığını belirterek, ancak burada Türkiye için fırsatların ele alınması ve önceliklendirilmesi gerektiğini vurguladı.

Artan korumacılığın küresel büyümeyi aşağıda tutan önemli bir faktör olduğuna işaret eden Şimşek, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Peki Türkiye ne durumda? Küresel ticaretteki korumacılığa karşı ülkemiz nispeten daha dayanıklı. Ne demek bu? Bir kere bizim ihracatımızın yüzde 62'si serbest ticaret anlaşmalarımızın olduğu ve kural bazlı ticaret yaptığımız ülkelere gidiyor. Bu değerli bir kazanım. Geriye kalan ihracatımızın da önemli bir kısmı yakın coğrafyaya gidiyor. Yani dost ve yakın coğrafyalara gidiyor. Yani Orta Asya, Orta Doğu, Kuzey Afrika. Buralarla biz hem dostuz hem coğrafi anlamda yakınız. Yani ya kural bazlı ticaret yapıyoruz ya da dost ve yakın coğrafyalara mal ve hizmet sunuyoruz."

- "HİZMET İHRACATINDAKİ POTANSİYELİMİZ TAHMİN EDİLENİN ÇOK ÖTESİNDE"

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, tedarik zincirinin çeşitlendirilmesinin, bölgesel entegrasyonun, Türkiye'nin bulunduğu lojistik ve ulaştırma koridorlarının ülkeye sunduğu avantajlardan bahsetti.

Hizmet ticaretinde Türkiye'yi küresel oyuncu yaptıklarını vurgulayan Şimşek, turizmde zaten küresel oyuncu olduklarını, inşaat, teknik müşavirlik, yazılım, oyun, dizi ihracatı ve sağlık turizminde önemli potansiyellerinin bulunduğunu anlattı.

Şimşek, "Şu anda dünyada önemli bir hizmet ihracatçısıyız ama bu pozisyonumuzu güçlendirme potansiyelimiz tahmin edilenin çok ötesinde. Bugün yaptığımız bütün reformlar, yatırımlar aslında bu bileşeni çok daha güçlü bir şekilde devreye almamızı sağlayacak." diye konuştu.

- "DÜŞÜK BORÇLULUK ORANI TÜRKİYE'YE ÖNEMLİ FIRSATLAR SUNUYOR"

Bakan Şimşek, küresel korumacılığın arttığı bir dönemde yatırımcıların "iç talebi ve hizmet ihracatı güçlü" ülkelere yönelmesinin önemli olduğunu belirterek, bu nedenle Türkiye'nin tercih edilecek alanda olduğunun altını çizdi.

Türkiye'nin düşük borçluluk oranından bahseden Şimşek, bu durumun çok önemli fırsatlar sunduğunu, yapısal dönüşümün kaynak gerektirdiğini, çok borçlu olan ülkelerin bu kaynağı dönüşüm için ayıramayacağını anlattı.

Şimşek, " Türkiye'de borçluluk oranının düşük olması yapısal dönüşümün ve yapısal reformların hayata geçirilmesinde büyük katkı sunacak. Verimliliği artıracak altyapıya yatırımlarının yapılmasına imkan sağlıyor. Örneğin üretim üstlerinin, organize sanayi bölgelerinin limanlara demir yoluyla bağlanması şu anda en büyük önceliğimiz. Kaynak olmazsa, çok borçluysanız bunu yapabilir misiniz?" açıklamasında bulundu.

Türkiye'nin genç ve çalışma çağındaki nüfusunun artmaya devam edecek olmasının, kadınların işgücüne katılımının artırılacak olmasının öneminden bahseden Şimşek, "Bu sayede Türkiye en azından önümüzdeki 20 yıl için bir demografik fırsat penceresine sahip diye düşünüyoruz. O açıdan burada kaygılanacak bir şey yok ama bizim için büyük fırsatlar içeriyor dünya nüfusunun yaşlanması. Nedir bu fırsatlar? Sağlık turizmi ve yaşlı bakım hizmetleri. Dünyada buna gümüş ekonomi deniliyor." ifadelerini kullandı.

- "SORUNLARI DOĞRU TESPİTLERLE HEP BİRLİKTE ÇÖZEBİLİRİZ"

Hazine ve Maliye Bakanı Şimşek, üretken yapay zekanın geliri artırmak için sunduğu avantajlardan bahsederek, endüstriyel robot kullanımında ve yapay zekaya hazırlıkta Türkiye'nin önemli mesafe katettiğini ve hızlı yükselişte olduğunu söyledi.

Şimşek, dijital altyapıyı geliştirmek için fiber kapasitesinin artırılması, 5G+ yatırımlarının hızlandırılması, büyük ölçekli veri merkezleri kurulması ve nükleer enerjiye yatırım yapılması gibi alanlarda somut adımlar atılacağını ifade etti.

İleri teknoloji üretiminin yerlileştirilmesinin ülkeye daha kaliteli istihdam imkanları sunacağını ve büyüme potansiyelini yükselteceğini dile getiren Şimşek, "Dolayısıyla dünyada tehditler var ama hepsini Türkiye için doğru bir kurgu ve modelle, birlikte işbirliği yaparak, doğru tespitlerle çözebiliriz. Birlikte bu sorunların üstesinden gelerek fırsatlara dönüştüreceğiz." şeklinde konuştu.

- "SAVUNMA SANAYİSİNDE 10 MİLYAR DOLAR İHRACATA DOĞRU GİDİYORUZ"

Bakan Mehmet Şimşek, tarım ve yeşil teknolojilere yönelik yatırımlardan ve bu alanlardaki hedeflerinden bahsederek, küresel savunma harcamalarındaki artıştan bahsetti.

Türkiye'nin savunma sanayisinde şu anda 100 binden fazla kişinin üzerinde çalıştığı 1400'e yakın projenin bulunduğunu dile getiren Şimşek şöyle devam etti:

"Bundan yine 20-25 yıl önce Türkiye'nin savunma sanayisi ihracatı yok denecek kadar azdı. Bugün Türkiye 10 milyar dolar ihracata doğru giden bir ülke konumunda. Eylül itibarıyla yıllıklandırılmış ihracat 8,4 milyar doların üzerine çıktı. Türkiye eskiden dünyanın en büyük ithalatçılarından birisiyken şu anda dünyada ihracatta ilk 10'a doğru hızlı yol katediyor. Geçen sene 11. sıradaydık. Bu sene veya önümüzdeki sene ilk 10'a girmiş olacağız. Daha yeni İspanya Türkiye'den 3 milyar doların üzerinde bir tutarla Hürjet alımını onayladı."

- "BAZI SEKTÖRLERDE SIKINTILARIMIZ VAR, ONLARA DUYARSIZ DEĞİLİZ"

Hazine ve Maliye Bakanı Şimşek, savunma sanayisindeki gelişmelerin altını çizerek, "Dolayısıyla evet bazı sektörlerde sıkıntılarımız var, 'yoktur' demiyorum. Onlara karşı asla duyarsız değiliz. O sektörel zorlukları birlikte aşacağız. Biz yardımcı oluyoruz, yardımcı olacağız, daha çok olacağız. Birlikte o zorlukları aşacağız. Ama aynı zamanda yeni ufuklara doğru da yol alacağız." diye konuştu.

Dolardaki zayıflamanın Türkiye'nin lehine olduğunu vurgulaya Şimşek, "Küresel finansal koşullar daha destekleyici. Korumacılığa karşı dirençli bir yapımız var. Hizmet ihracatında güçlü bir avantaja sahibiz. Borçluluğumuz düşük, demografik avantajımız duruyor ve biz bununla dönüşümü başaracağız." dedi.

Şimşek, şu anda yürüttükleri programın ana hedefinin "sürdürülebilir yüksek büyüme ve daha adil gelir dağılımı" olduğunun altını çizerek, buraya giden yolda bazı ana önceliklerin bulunduğunu, bunların "fiyat istikrarı, mali disiplin ve sürdürülebilir dış denge" olduğunu söyledi.

Bakan Şimşek, "Bir de bunları kalıcı hale getirecek yapısal dönüşüm. Yani sanayide dönüşüm, yeşil dönüşüm, dijital dönüşüm, üretken altyapı yatırımları ve kamu maliyesi reformları. Bütün bunların amacı verimlilik artışı yoluyla rekabet gücünü artırarak Türkiye'nin büyüme potansiyelini yükseltmek. Bizim program bu. Yani bu program sadece para politikası üzerinden yürümüyor. Diğer bileşenler de peyderpey güçlü bir şekilde devrede." şeklinde konuştu.

Şimşek, büyümenin toparlanmaya başlayacağını kaydederek, reel ekonomi açısından en kötünün geride kaldığını belirtti.

Bütçe açığının düşmeye devam edeceğini belirten Şimşek, harcama disiplininin süreceğini, kayıt dışı ekonomi ile mücadele üzerinden gelirlerin artmaya devam edeceğini vurguladı ve bazı mali kuralları daha etkin bir şekilde uygulamak için adım atacaklarını söyledi.

Şimşek, tasarruf genelgesini güçlendirdiklerini, cari harcamaların bütçedeki payının düştüğünü, kayıt dışı ekonomi ile mücadelenin sürdüğünü ifade ederek, "Derdimiz hiç kimseye ceza vermek değil, mümkün olduğunca vergiye gönüllü uyumu artırmak. Bakın beyanname sayısında ciddi artış var. Yine ödenen vergide son 2 yıldır yüzde 100'lerin üzerinde artış var." diye konuştu.

- "2026 YILINDA ÇOK CÜZİ DE OLSA FAİZ DIŞI FAZLA VERECEĞİZ"

Bakan Şimşek, büyük ölçüde depremin etkisiyle son yıllarda faiz dışı açık verildiğini belirterek, Hazinenin iç borç çevirme oranlarının yükseldiğine dikkati çekti.

Hazinenin iç borç çevirme oranını yüzde 100'ün altına çekmeyi hedeflediklerini belirten Şimşek, "2026 yılında çok cüzi de olsa faiz dışı fazla vereceğiz. İç borç çevirme oranlarımızı yüzde 100'ün altına çekeceğiz. Yani Hazine borçlanmayı azaltacak, bankalar da bu defa reel sektörün peşin koşacaklar. Niye? Çünkü biz artık 100 lira borç ödeyip 100 lira borç almayacağız. Bu da özel sektöre alan açmak demek. Özel sektörü dışlama yerine özel sektörü merkeze alan bir maliye politikası uyguluyoruz." açıklamasında bulundu.

- "TÜRKİYE'NİN AB'YE İHRACATI ARTIYOR"

Bakan Şimşek, yenilenebilir enerji yatırımlarda, hizmet ihracatında, ihracattaki teknoloji yoğunluğunda, yurt içi petrol ve doğal gaz üretiminde yaşanan artıştan bahsederek, AB'nin ithalatında yaşanan düşüşe rağmen Türkiye'nin bu bölgeye ihracatının arttığını vurguladı.

- "KONKORDATO TALEP EDEN FİRMALARIN TÜRKİYE'DEKİ ŞİRKET CİROLARINDAKİ PAYI YÜZDE 1 DEĞİL"

Hazine ve Maliye Bakanı Şimşek, sanayi alanında şirketlere verilen desteklerden bahsederek, yeşil dönüşümün devam ettiğini, kendilerinin de sundukları desteklerle dijital dönüşümün bütün altyapısını hazırladıklarını anlattı.

Reel sektör ve finansmana erişim konusuna değinen Şimşek, şu değerlendirmelerde bulundu:

"Reel sektör tabii ki belli alanlarda zorlanıyor. Hiçbir tedavi yan etkisiz olmaz. Yani böyle bir beklenti varsa çok gerçekçi bir beklenti değil. Mesela ticari kredilere bakıyoruz. Ticari kredilerde tahsili geçmiş alacak oranı şu anda yüzde 1,8. 'Peki 2012-2025 ortalaması ne?' Yüzde 3. Yani uzun vadeli ortalamaların altında. Tutar bazında karşılıksız çeklerin oranı yüzde 2,8. 'Peki uzun vadeli ortalama ne?' Yüzde 2,5. Yani uzun vadeli ortalamanın bir tık üzerinde. Konkordato talep eden firmaların Türkiye'deki şirket ciroları içerisindeki payı yüzde 1 değil. İhracattaki payı yüzde 1 değil, istihdamdaki payı yüzde 1 değil. Kredilerdeki payı yüzde 1'in bir miktar üzerinde."

- "RESİM NE BAZILARININ İDDİA ETTİĞİ KADAR KÖTÜ NE DE BİZİM ARZULADIĞIMIZ KADAR İDEAL"

Bakan Şimşek, Türkiye'nin en büyük 500 sanayi firmasının (İSO 500) öz kaynaklarında ciddi artış yaşandığını kaydederek, bu konuya ilişkin verileri paylaştı.

"İlk 500 şirketin öz kaynaklarının toplam aktiflere oranı yüzde 52.1'e çıkmış. 2013-2023 arasında bu oran yüzde 37.9 idi. 'Neden bu artış var?' Çünkü biz devlet olarak enflasyon muhasebesini uyguladık ve muazzam bir gelirden vazgeçtik. Bunu da bankalara uygulamadık, reel sektöre uyguladık. Faaliyet giderlerinde artış var, doğru. Ama bu artışın hemen hemen tamamı ücret ve maaş artışları kaynaklı. Bu şirketler çok büyük, kendi başının çaresine bakıyor. 'Siz ikinci 500'e bakmadınız mı?' diyeceksiniz. Ona da baktık." diyen Şimşek, şu ifadeleri kullandı:

Burada bakın yine öz kaynakların toplam aktiflere oranı (10 yıl ortalaması olan) yüzde 40'tan yüzde 55'e çıkmış. Enflasyon muhasebesi üzerinden aslında ciddi bir şekilde reel sektörün bilançosu güçlenmiş. Tabii reel sektör buna bakmıyor. Bakın faaliyet giderlerinin net satışlarına oranında artış var. Finansman giderlerinde cüzi bir artış var. Resim ne bazılarının iddia ettiği kadar kötü ne de bizim arzuladığımız kadar ideal."

- "İHRACATI GÜÇLÜ BİR ŞEKİLDE DESTEKLİYORUZ"

Hazine ve Maliye Bakanı Şimşek, bu süreçte ihracatı önceliklendirdiklerini belirterek, reel sektöre sundukları desteklerden bahsetti.

Şimşek, "Günlük reeskont kredi limitini 15 kat artırmışız, bakın 15 kat. İhracat sektörünün temsilcileri Ankara'da ziyarete geldiklerinde, 'Maliyeti önemli değil, yeter ki kredi olsun' diyorlardı. Şimdi onun da faizini yüzde 24,9'la sınırlıyoruz. Tabii ufak tefek ilave masraflar olabilir ama ortalama maliyet yüzde 26 civarı." dedi.

Bakan Şimşek, şöyle devam etti:

"Eximbank'ın sermayesini 14 milyar liradan 88 milyar liraya çıkartmışız. Demek ki biz ihracatı gerçekten desteklemişiz. Bu sene yüzde 80'den fazlası KOBİ'lere gitmek üzere Eximbank 53 milyar dolar uygun koşullarda ihracat finansmanı sağlayacak. Reeskont kredileri miktarına bir bakın. 139 milyar liraydı 2022 yılında. Bu senenin ilk 9 ayında 713 milyar liraya çıktı. Dolayısıyla biz ihracatı olabildiğince, güçlü bir şekilde destekliyoruz. KOBİ'lerimizi destekliyoruz. Çiftçimizin faiz sübvansiyonu yüzde 70 düzeyinde. Yani finansman kullanan 1 milyon 94 bin çiftçimizin kullandığı 738 milyar liralık kredinin faizinin ortalama yüzde 70'ini devlet ödüyor. Esnafımızın yine kullandığı kredilerin faizinin ortalama yüzde 50'sini devlet ediyor. Dolayısıyla esnafımızı, çiftçimizi, ihracatçımızı dolayısıyla sanayicimizi destekliyoruz."

- "MAKROEKONOMİK İSTİKRARIN SAĞLANMASINDA ÖNEMLİ MESAFE KATETTİK"

Bakan Şimşek, yatırımları ve AR-GE'yi teşvik ettiklerini ve bu nedenle 683 milyar liralık vergiden vazgeçtiklerini kaydederek, asgari ücrete kadar bütün ücretlerden gelir vergisi alınmadığını, istihdama güçlü bir destek verdiklerini anlattı.

KOBİ'lerin ve küçük firmaların finansmana erişimde zorlanmaması için sundukları Hazine garantili kredi imkanlarından bahseden Şimşek, şu ifadeleri kullandı:

"Özetle şunu söylemeye çalışıyorum. Dünya tabii ki önemli belirsizliklerle karşı karşıya ama bizim için fırsatlar içeriyor. Biz fırsat penceresinden bakıyoruz. Türkiye'de makroekonomik istikrarın sağlanmasında önemli mesafe kat ettik ama daha katedeceğimiz yolumuz var. Özellikle enflasyonu tek haneye indirme noktasında daha gideceğimiz yol var. Bütün koşullar dezenflasyonu destekleyici. Geçici birtakım faktörler üzerinden yapılan değerlendirmelerin önümüzdeki sene tabii ki gerçekçi olup olmadığı ortaya çıkacak. Reel sektörümüzün karşı karşıya olduğu bazı sıkıntıların bir kısmı küresel tektonik hareketlerden kaynaklanıyor. Rakiplerimiz yerinde saymıyor. Çin'de ölçek çok büyük. Çin artık düşük ücretler üzerinden değil teknoloji üzerinden rekabet ediyor. Bilgi ve teknoloji üzerinden yarışa girmiş durumda. Bunları görmemiz lazım. Ama bunları görüp hep birlikte çözüm üreteceğiz."

- "FİNANSMANDA KOŞULLAR ÖNÜMÜZDEKİ AYLARDA DAHA DA İYİLEŞECEK"

Hazine ve Maliye Bakanı Şimşek, aktif sanayi politikaları ve teşvik politikalarını devreye aldıklarını kaydederek, finansmanda koşulların gelecek aylarda daha da iyileşeceğini, çünkü enflasyonun düşeceğini söyledi.

Dezenflasyon için kredilere büyüme sınırlamaları getirdiklerini ifade eden Şimşek, sözlerini şöyle tamamladı:

" Önümüzdeki yıl bu makro ihtiyati tedbirleri gevşetme noktasında elimiz daha da güçlenecek. Kötümser olmak için hiçbir şey yok. Giderek daha da güçleneceğimiz, giderek daha hızlı koşacağımız bir döneme gireceğimize inanıyoruz. Bunun şartları oluşmuş durumda. Küresel konjonktür destekleyici. İçeride de biz bu programı kararlılıkla uygulamaya devam edeceğiz. Eğer kafanızda bu programa ilişkin zerre soru işareti varsa o sizin takdirinizdir. Ama bizim kafamızda yok. 2026 yılında dezenflasyonun güçlü bir şekilde devam etmesini istiyoruz. Ona göre maliye politikası, para politikası ve yapısal politikalar şekillenecek. Önümüzde çok ciddi fırsatlar var. Bu fırsatları tabii ki değerlendirecek olan reel sektörümüzdür. Bunları destekleyecek olan finans sektörümüzdür. Biz de bir ekip ruhuyla bütün bu girişimcilik ve finans konularında gereken desteği tabii ki sağlayacağız."