Borsa İstanbul'da Nasdaq için tarihi oylama

Borsa İstanbul Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürü İbrahim Turhan, Borsa İstanbul AŞ'nin Olağanüstü Genel Kurulu'nda yaptığı konuşmada, Nasdaq OMX Grubu ile imzalanacak sözleşme kapsamında üstlenilecek akdi yükümlülüklerin neler olduğu konusunda Genel Kurulu bilgilendirdi.

 

Sermaye Piyasası Kanunu'nun Borsa İstanbul AŞ'ye ait payların gerektiğinde stratejik ortaklıklar kurulması karşılığında ilgili taraflara, teknoloji, teknik bilgi ve yetkinlik artırılması karşılığında diğer borsalara ve piyasa veya sistem işleticilerine kurulun onayı ile devredilebileceğini ifade ettiğini belirterek, şunları kaydetti:

 

"Böylelikle Borsa İstanbul'a yetki verilmektedir. Borsa İstanbul'un, İMKB'den devraldığı teknolojik alt yapı hepimizin malumudur. İstanbul'u gelecek 10 yıl içerisinde dünyanın önde gelen finans merkezlerinden biri yapma yolunda çalışırken, bu meselenin öncelikli konu olduğunu tespit ettik. Bu çalışmalarımıza Haziran 2012'de başladık. Bu çalışmaların neticesinde Temmuz 2013'te olabilecek bütün alternatifleri değerlendirdikten sonra teknik kapasite ve şartlar itibariyle en elverişli olan Nasdaq OMX Grubu ile yapılacağı kanaatini getirdik. Bu husus 1,5 yıllık bir çalışmanın eseridir."

 

Turhan, Nasdaq OMX Grubu ile varılan anlaşma kapsamında Nasdaq OMX Grubu'nun Borsa İstanbul'a fikri mülkiyet hakları, kaynak kodları, yeniden satım haklarıyla birlikte pay piyasası, borçlanma araçları piyasası ile endeks, pay, borçlanma araçları emtia ve enerji türev enstrümanlarının bütünleşik bir şekilde işlem göreceği ve şu anda dünyanın kullanılan en ileri teknolojisi Genium INET Trading sistemini vereceğini söyledi.

 

İbrahim Turhan, aynı şekilde bu işlemlerin sorunsuz şekilde neticelenmesi ve emir sonrası süreçlerin takas ve mütabakat işlemlerin gerçekleştirilebilmesi için Genium INET'in bütünleşik takas ve mütabakat çözümü olan Genium INET Clearing ve bunun aynı zamanda merkezi saklama kuruluşu MKK ile irtibatın sağlanacağını aktararak, şunları dile getirdi:

 

"Bu sistem içerisinde ayrıca emir öncesi risk yönetim modülü, işlem sonrası risk ve teminat yönetim modülünü de eklemek suretiyle teminat yönetiminin piyasalar arasında etkin ve etkili gerçekleştirilmesi mümkün kılınacaktır. Alım satım platformunun tabii bir uzantısı olması gereken endeks hesaplama teknolojisi de borsamıza aktarılacaktır. Hem Borsamızın hem de SPK'nın etkin bir gözetim yapabilmesini mümkün kılmak üzere Smarts Integrity Surveillance sistemi de bize devredilecektir."

 

"Nasdaq OMX'ten tezgah üstü piyasalar için takas modülü temin edilecek"

 

Turhan, küresel finansal ve ekonomik krizin piyasalara birçok yansıması olduğunu belirterek, "G20 liderler zirvesinde alınan karar çerçevesinde sermaye piyasalarındaki işlemlerin mümkün olduğu kadar organize piyasalarda gerçekleşmesi, mümkün olmadığında dahi tezgah üzerindeki işlemlerin merkezi takasa tabii tutulması güvence olarak benimsenmiştir" dedi.

 

Konunun yakında AB uygulama direktifi haline getirileceğini anlatan Turhan, "Ülkemizde tezgah üstü piyasalar için takas modülünü de Nasdaq OMX'ten temin etmiş olacağız" diye konuştu.

 

Turhan, Borsa İstanbul'un Enerji Piyasası Kanunu ile kurulacak Elektrik Piyasası İşletim AŞ'nin kurucu ortaklarından biri olacağını ifade ederek, şunları söyledi:

 

"Elektrik güç sözleşmeleriyle başlayıp diğer enerji ürünleriyle genişletilecek bu piyasada spot işlemler gerçekleştirilirken, bu spot işlemlerle birebir ilişkilendirilmiş vadeli işlemlerler de borsa platformunda gerçekleştirilecektir. Bu çerçevede ihtiyaç duyulabilecek EPİAŞ'ın esas sözleşmesinin tesisi sonrası EPİAŞ'ın karar vermesi halinde Nasdaq OMX tarafından spot enerji sözleşmeleri alım satım platformu Condico da sağlanabilecektir. Borsamız için önemli gelir kaynaklarından veri dağıtım modülü ve veri depolama platformu da borsamız bilişim elemanlarıyla Nasdaq elemanları tarafından birlikte Nasdaq'ın know how'ı kullanılarak geliştirilecektir."

 

"Borsa İstanbul'un marka değeri güçlendirilecek"

 

Turhan, yazılımların lisans hakları ve kaynak kodlarının bu yazılımlar üzerinde değişiklik yapabilme hakkını doğuran fikri mülkiyet haklarının ilgili teknolojilerin kaynak kodlarıyla birlikte Takasbank, Merkezi Kayıt Kuruluşu, EPİAŞ, ELİDAŞ'ta kurulumunun gerçekleştirilebileceğini aktararak, "Sağlanacak teknoloji çözümlerinin Borsa İstanbul'un yurt içinde yüzde 50 ve üzerinde, yurt dışında ise yüzde 50'nin üzerinde iştirakinin bulunduğu kurum ve kuruluşların ihtiyacını karşılamak için kullanımı, gözetim modülünün SPK için kurulumu, sağlanacak eğitimler ve know how transferi yoluyla 2016 yılı 3. çeyreğinin sonuna kadar Borsa İstanbul bilişim teknolojisi ekiplerinin bütün sistemlerin bakımını ve teknik desteğini sağlayacak yapıya ulaştırılması, bunun yanı sıra 2017 yılı 3. çeyreğine kadar Nasdaq OMX tarafından bakım ve destek hizmeti verilmesi gerçekleştirilecek" şeklinde konuştu.

 

Teknoloji çözümlerinin dışında borsanın ihtiyaç duyduğu konularda borsacılık alınında 30 proje ile ilgili olarak 3 yıl boyunca 1800 adam-gün ücretsiz danışmanlık hizmeti sağlanacağını ifade eden Turhan, Nasdaq OMX ile oluşturulacak ortak projelerle Borsa İstanbul'un marka değerinin güçlendirilmesinin sağlanacağını vurguladı.

Turhan, Borsa İstanbul'a sağlanan teknoloji çözümlerinin 25 ülkede yeniden satım haklarının Borsa İstanbul'a verildiğine dikkati çekerek, sözlerini şöyle sürdürdü:

 

"Projemiz 2014 yılı başında başlayacak. Birinci fazında pay piyasası alım satım ve buna ilişkin takas sistemleri kurulacak. Bu kurulum 2015'in birinci çeyreği sonunda pay piyasamız ve buna ilişkin takas süreçleri yeni teknolojiye kavuşmuş olacak. Bu proje devam ederken 2014 yılının 3. çeyreğinden itibaren faz 2 kapsamında süreç emtia ve borçlanma araçları piyasası alım satım ve bunlara ilişkin takas işlemlerinin de yeni platforma geçişi sağlanacak. 2016 yılı ortasından önce bütün piyasalarımızın yeni teknolojiye intikal etmesini sağlamayı hedefliyoruz. Bunun kabul edilmesi, hayata geçirilmesi ve gerçekleşmesi halinde bu alanda dünyada en kısa süre içerisinde gerçekleştirilmiş dönüşüm projesi olacaktır."

 

"Pay takası olursa Borsa İstanbul'un yüzde 5 payı Nasdaq OMX'e verilecek"

 

Turhan, bunların karşılığında Borsa İstanbul'un Nasdaq OMX Grubu'na ne vereceğine ilişkin bilgi verdi:

"Nasdaq OMX ile Borsa İstanbul anlaşmasında ikili bir yapı var. Şayet Nasdaq ile anlaşabilirsek Borsa İstanbul'un da Nasdaq'ta bir azınlık payına sahip olması söz konusu olabilecek. Pay takası olması halinde aldığımız teknoloji paketinin bedeli olarak SPK onayına müteakiben 5 iş günü içerisinde Borsa İstanbul'un yüzde 5 payı Nasdaq OMX'e verilecek. Aynı şekilde teknoloji paketinin bedeli olmak üzere Nasdaq OMX'in tercihine göre 33,1 milyon doları ya da halka arz yapılmışsa piyasa fiyatı üzerinden, halka arz yapılmamış ise yapılacak değerleme üzerinden hesaplanacak Borsa İstanbul payı Nasdaq OMX'e verilecek.

 

Pay takasının yapılıp yapılamayacağı 30 Haziran 2014 tarihinde belli olacak. Yüzde 2'lik Nasdaq OMX payına karşılıklı pay değişimi yöntemiyle hesaplanacak Borsa İstanbul payı da Nasdaq OMX'e verilir ama bu husus teknoloji paketi fiyatıyla alakasızdır. Bu iki şirketin ticari mantık ile birbirlerine iştiraki mantığıyla gerçekleştirilecek pay takasıdır. Pay takası gerçekleştirilemezse alınan teknoloji paketinin bedeli olarak yüzde 5 Borsa İstanbul payı devam ediyor, ama daha evvel Nasdaq OMX'e seçenekli olarak sunduğumuz imkan kalkıyor ve Nasdaq OMX'e doğrudan yüzde 2 Borsa İstanbul payı veriliyor."

 

"Anlaşmanın gerçekleşmesiyle 5 milyon dolar ödeme yapılacak"

 

Turhan, bu anlaşmanın gerçekleşmesiyle birlikte 5 milyon dolar ödeme yapacaklarını belirterek, daha sonra projenin fazlarına bağlı olarak pay takası olursa toplamda 21,5 milyon dolar, eğer pay takası olmazsa 16,5 milyon dolar nakit ödeme yapılacağını söyledi.

 

Nasdaq'ın bir yatırım kuruluşu olmadığını hatırlatan Turhan, şirketin ABD'deki sermaye piyasası mevzuatına tabi olan halka açık bir ortaklık olduğunu söyledi.

 

Halka açık ortaklıklar ile ilgili ABD'de 2000 yılının sonlarında ciddi sıkıntılar yaşandığını anımsatan Turhan, bunun neticesinde mevzuatta bir takım değişiklikler olduğunu ve katı kurallar uygulandığını kaydetti.

 

Turhan, bu kuralların belli ihtiyaçları da beraberinde getirdiğini, bu çerçevede yaptıkları müzakereler istikametinde

 

Nasdaq ile bir mutabakata vardıkları bilgisini vererek, şunları kaydetti:

 

"Bu verdiğimiz yüzde 5'lik pay için 1 Aralık 2018 vadeli ve 1 Aralık 2018 tarihinden önceki 120 gün içerisinde bildirmek şartıyla Borsa İstanbul'un 1,5 milyar ABD Doları değeri üzerinden değerlenecek payları için o tarihten itibaren 5 yıl içerisinde eşit taksitte ödenmek üzere bir satım opsiyonu veriyoruz. Nasdaq OMX'in 1,5 milyar dolar üzerinden satım opsiyonu bulunuyor. Borsa İstanbul'un ise 1 milyar 500 milyon 10 bin dolarlık bir alım opsiyonu bulunmaktadır. Dolayısıyla 2018 yılı geldiğinde 1 Aralık'tan önceki 120 gün içerisinde Nasdaq ve Borsa İstanbul bir karar verecek; bu paylar Nasdaq'da kalacak mı veya Borsa İstanbul alım opsiyonunu uygulayacak mı, yoksa aynen devam mı edilecek diye... Pay takasına bağlı olan yüzde 2'lik pay söz konusu idi, bunun için ise halka arz tarihi veya 30 Haziran 2016 tarihinden hangisi önce ise, o yüzde 2'lik borsa payı karşılığında da 30 milyon dolar değerinde bir satım opsiyonu Nasdaq OMX'e, 30 milyon 500 dolar değerindeki bir alım opsiyonu da Borsa İstanbul'a tanınmış oluyor.

 

Bu özel anlaşma genel kurulumuzun onayını gerektiriyor. Çünkü bu anlaşma ile biz ileriki bir vadede borsanın kendi paylarını ivazlı olarak iktisab etmesi için genel kuruldan yetki almaya ihtiyacımız var. Anlaşma kapsamında Nasdaq'a yapılacak ödemeleri toparlayacak olursak; pay takası olması halinde yüzde 5 Borsa İstanbul payı teknoloji bedeli karşılığı Nasdaq'ın tercihine bağlı olarak 33,1 milyon doları ya da bu tutara karşılık gelen Borsa İstanbul payı ve 21,5 milyon dolar nakit ödeme ile bir satım opsiyonu; pay takası olmazsa yine teknoloji değeri olarak yüzde 5 Borsa + yüzde 2 Borsa İstanbul payı, 16,5 milyon doları nakit ödeme ve bir satım opsiyonu vermiş oluyoruz."

 

Turhan'ın konuşmasının ardından Borsa İstanbul ile Nasdaq OMX iş birliğine ilişkin anlaşma oylamaya sunuldu. Anlaşma oy birliğiyle kabul edildi.