Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın kıdem ve ihbar tazminatı açıklamalarının ardından milyonlarca vatandaş, “2019 kıdem ve ihbar tazminatında son durum nedir? Kıdem tazminatı kalkıyor mu?” sorularına yanıt aramaya başladı. Akşam Gazetesi ekonomi yazarlarından Okay Güray Bülbül merak kıdem tazminatıyla ilgili merak edilen ayrıntıları açıkladı. Kıdem tazminatı reformu için takvim yılsonu olarak belirlenmiş durumda. Fon hayata geçerse, bu konuda bir tarih belirlenmesi ve bu tarihten sonra işe girenlerin kapsama alınması söz konusu olacaktır. Hali hazırda çalışanlar için ise şu anki düzenleme uygulanmaya devam edecektir. Dolayısıyla belirlenen takvime sadık kalınabilir ve yılsonunda fon hayata geçerse, 2020’den itibaren işe giren çalışanlar için fon sistemi uygulanacaktır. İşte 5 soruda kıdem tazminatı fonu ile ilgili merak edilenler...İşte 5 soruda kıdem tazminatı fonu ile ilgili merak edilenler...

İŞTE 5 SORUDA FONLA İLGİLİ EN ÇOK MERAK EDİLENLER

1- TAKVİM NE ŞEKİLDE DEĞİŞECEK?

Kıdem tazminatı reformu için takvim yıl sonu olarak belirlenmiş durumda. Ayrıca tüm paydaşların katılımı da programda vurgulanmış. Bu konuda daha önce kanun taslakları hazırlanmış ve bazı taslaklar sosyal taraflarla paylaşılmıştı. Hatta Çalışma Meclisi’nde de konu masaya yatırılmıştı. Ancak sosyal taraflar bir metin üzerinde mutabakata varamayınca konu rafa kalkmıştı. Özellikle işçi kesimi daha önce pek çok kez kıdem tazminatını ‘kırmızı çizgisi’ olarak ifade etmişti. Bu hassasiyetler de dikkate alınarak, geniş katılımlı ve şeffaf bir süreç yürütülerek reformun hayata geçirilmesi çok kritik.

MEMUR ALIMI İÇİN TIKLAYINIZ

2- NASIL BİR FON HAYATA GEÇECEK?

Mevcut sistemin sorunlarını aşacak bir yapı oluşturulmalı. Şu anda işçilerin en büyük endişesi kıdem tazminatını işverenden tahsil etmek. Bu endişelerin önüne geçilmesi gerekiyor. Bireysel hesaba dayalı, şeffaf bir fon yapısının kurulması çok önemli. Fonun elektronik altyapısı da sağlam kurulmalı ve işçiler fonda biriken parayı sürekli takip edebilmeliler. Fonun yönetiminin bağımsız olması, fondaki paraya devlet garantisi sağlanması da çok önemli.

3- MEVCUT ÇALIŞANLAR NASIL ETKİLENECEK?

Fon hayata geçerse, bu konuda bir tarih belirlenmesi ve bu tarihten sonra işe girenlerin kapsama alınması söz konusu olacaktır. Hali hazırda çalışanlar için ise şu anki düzenleme uygulanmaya devam edecektir. Dolayısıyla belirlenen takvime sadık kalınabilir ve yılsonunda fon hayata geçerse, 2020’den itibaren işe giren çalışanlar için fon sistemi uygulanacaktır. Bu tarihten önce çalışmaya başlayanlar için ise ikili bir ayrıma gidilebilir. Mevcut sistemde aynı işverene bağlı en az bir yıl çalışması olan kişiler kıdem tazminatına hak kazanabiliyor. Fon hayata geçtiğinde henüz kıdem tazminatına hak kazanmamış işçiler, sisteme dahil olabilir. Her halükarda fon, belirlenen tarihten sonra ilk kez çalışmaya başlayan kişilere otomatik uygulanacak, hali hazırda çalışan kişiler için hak kaybı sağlanmayacaktır. Hali hazırda çalışan ve kıdem tazminatına hak kazanmış işçiler için fona geçişi cazip kılacak düzenlemeler öngörülebilir.

4- KAYIP OLMADAN GERÇEKLEŞİR Mİ?

Fon, işçilerin hak kaybına ve istihdam daralmasına neden olmadan hayata geçirilebilir; şanslı azınlık yerine bütün işçilerin kıdem tazminatından yararlanabilmesi, birikimlerin sürekli bir şekilde takip edilebilmesi, işçi-işveren uyuşmazlıklarının azalması sağlanırsa tam anlamıyla bir reform olacaktır. Bu şekilde çalışma hayatının sosyal tarafları tüm senaryoları değerlendirip, bu yapıyı oluşturabilecek metni ilgili tüm kurumlarla birlikte hazırlayıp değerlendirirse, söz konusu reform metni hayata geçirilebilir.

5- BES’İN DESTEĞİ NE SAĞLAYACAK?

Kıdem Tazminatı Fonu'nun Bireysel Emeklilik Sistemi'yle (BES) entegre edilmesi de gündemde. Bireysel Emeklilik Sistemi'nde sağlanan devlet desteğiyle çalışanların hesaplarında biriken tutarlara, kıdem tazminatı fonundaki miktarın da eklenmesi öngörülüyorsa, bu durumda işçilerin çok daha yüksek bir birikim elde etmeleri söz konusu olacaktır. Bu açıdan fon işçiler açısından daha cazip hale gelebilir.

KIDEM TAZMİNATI TAVANI NE KADAR?

Kıdem tazminatı tavanı 6 bin lirayı aştı. 4/a statüsünde çalışanlara her yıl için 30 günlük brüt ücret tutarında kıdem tazminatı ödeniyor. Ancak, yüksek ücretlilerin kıdem tazminatında tavan uygulanıyor.

Kıdem tazminatında tavanın yanı sıra düşük ücretliler için geçerli olan taban rakam da arttı. Asgari ücretle çalışan yaklaşık 7 milyon kişiyi ilgilendiren en düşük kıdem tazminatı tutarı, asgari ücretteki yüzde 26’lık artıştan olumlu etkilendi.

KIDEM TAZMİNATI TAVANI NE ZAMAN YÜKSELİYOR?

Kıdem tazminatı tavanı altı ayda bir yükseltiliyor. Ödemenin yapıldığı tarihteki kıdem tazminatı tavanını aşmayan söz konusu tazminat tutarları için ödenen vergiler iade edilecek. Aşan tutarların vergisi ise iade edilmeyecek.

Örneğin geçen yılın ocak ayında işten ayrılan bir kişiye on yıllık hizmetinin karşılığı olarak 60 bin lira tazminat ödenmişse, o tarihteki 5.001 TL’lik tavan dikkate alınarak 50 bin 10 TL’ye kadar olan tutar için ödenen vergi iade edilecek.

Basın iş kolunda çalışanlar için ise 24 aylık brüt ücrete kadar olan tazminatlar için ödenen vergiler iade edilecek.

KİMLER KIDEM TAZMİNATI ALABİLİR?

Kıdem tazminatına hak kazanabilmek için çalıştığınız işyerindeki hizmet süresinin en az bir yıl olması ve işveren tarafından işten çıkarılmış olmanız gerekir. Kendi isteğinizle işten ayrılırsanız kıdem tazminatı alamazsınız. Ancak, erkekler askerlik hizmeti için ve kadınlar da evlilik nedeniyle işten ayrılmak zorunda kalırsa, tazminata hak kazanıyor. Ayrıca, emeklilik için gerekli süreyi ve prim ödeme gün sayısını doldurmuşsanız kendi isteğinizle işten ayrılırsanız dahi kıdem tazminatı alabilirsiniz.

KIDEM TAZMİNATI HESAPLAMA NASIL YAPILIR?

KıDem tazminatı, çalıştığı her 1 yıl için 30 günlük brüt ücreti kadardır. 1 yıllık kıdemi olan işçi 1 aylık brüt ücreti tutarında kıdem tazminatı alabilmektedir. 1 yılın altındaki süreler için orantılı olarak hesaplama işlemi gerçekleştirilir. İşçinin brüt ücreti hesaplanırken sürekli olarak yapılan yardım ve primler de dahil olur. Bu sebeple, kasa tazminatı, yemek yardımı, çocuk zammı gibi ödemeler de işçinin brüt ücretine dahil edilir ve bu ücret üzerinden kıdem tazminatı hesaplanır. Diğer yandan, işçiler kıdem tazminatlarını o işveren