5 bin yıllık insan yüzü! Konya'da heyecan uyandıran keşif

Konya'nın Seydişehir ilçesine 8 kilometre mesafede 5 hektar büyüklüğündeki Gökhöyük, 1950'lerde James Mellaart tarafından yapılan araştırmalarda tespit edildi.

DSİ'nin 2002'de sulama kanalı projesi kapsamında höyüğün doğusundan toprak alımı sırasında arkeolojik eserlerin çıkmasıyla durdurulan çalışma alanında Konya Müze Müdürlüğünce 2002-2005 yılları arasında kurtarma kazısı yapıldı.

Höyükte uzun yıllar ara verilen çalışmalar, 2023 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığının izni doğrultusunda Selçuk Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Prehistorya Ana Bilim Dalı Başkanı Doç. Dr. Ramazan Gündüz başkanlığında yeniden başladı.

Son yıllarda Kültür ve Turizm Bakanlığının "Geleceğe Miras" Projesi kapsamında desteklenen kazı çalışması, Seydişehir Belediyesi ve Konya Büyükşehir Belediyesinin destekleriyle büyük bir ivme kazandı.

Konya Ovası'nda milattan önce 7000 ila 1000 yılları arasındaki yaşama dair bilgilerin ortaya çıkarıldığı höyükte 2023'te başlayan kazıların üçüncü yılında heyecan uyandıran buluntulara rastlandı.

Hayvan figürleri, mühürler, obsidiyen ok uçları ile taş baltaların yer aldığı buluntular arasında çömlek parçası üzerindeki kabartma "insan yüzü" dikkati çekti.

- KESİN TARİHİNİN TESPİTİ İÇİN RADYOKARBON DEĞERLENDİRMESİ YAPILACAK

Doç. Dr. Gündüz, AA muhabirine, ilk dönem kazısında Demir Çağ dönemine tarihlendirilen yerleşim tespit edildiğini söyledi.

Çalışma alanının genişlemesiyle daha erken döneme ilişkin buluntulara rastlandığını anlatan Gündüz, Gökhöyük sakinlerinin milattan önce 7000 ila 1000 yılları arasında kesintisiz bir yaşam sürdüğünü ifade etti.

Gündüz, kazının üçüncü yılında önemli buluntuları ortaya çıkardıklarını belirterek, şöyle konuştu:

"Gökhöyük insanı sembolizme çok önem veriyor. Bunu bulduğumuz seramikler üzerindeki farklı betimlemelerden anlıyoruz. Bunlardan biri de insan betimlemesi. Bulduğumuz bir kap parçası, yüzeyinde biçimlendirilen yüz hatları çok detaylı verilmiş kaş, burun ve gözden oluşmaktadır. Bu kap olasılıkla bir çömleğin parçası olup, kabın ağız kısmıyla bütünleşen kıvrımlı betimlenmiş kaşlar, ortada burun ile birleşir. Burnun iki yanında gözler badem şeklinde. Kap henüz yapım aşamasındayken oyulmuştur.

İnsan yüzünün seramik kaplar üzerinde işlenmesi özellikle Erken Tunç Çağı'nda Batı Anadolu'daki önemli merkezlerde yaygındır. Orta Anadolu'da da farklı bölgelerde de insan yüzü betimlemeleri görülür. Bölgede bu kadar iyi korunabilmiş bir başka benzer örnek yoktur. Gökhöyük insanı, seramik kapları sadece pişirme gibi gündelik eylemlerde kullanmakla kalmıyor bunlara bazı anlamlar yükleyerek özel seremonilerde bir ritüel unsuru olarak kullanıyor. Bu parça da seremoni sırasında kullanılan bir çömleğin parçası. Elimizdeki veriler henüz yeterli olmadığından bu kapların ne tür bir seremoni için kullanıldığı bilinmemektedir. Ritüel amaçlı kullanıldığı kesindir. İlk gözlemlere dayanarak, insan yüzü betimlenmiş çömlek parçası, yaklaşık 5 bin yıllık. Kesin tarihinin tespiti için Selçuk Üniversitesi'nde radyokarbon değerlendirmesi yapılacak."

- HAYVAN FİGÜRİNLERİ VE MÜHÜRLER BULUNDU

Buluntular arasında, hayvan figürinleri (heykelcik), mühürler, obsidiyen ok uçları ile taş baltaların yer aldığını anlatan Gündüz, "Obsidiyen uçlar, mızrak ya da okların ucuna takılıyor, hayvan avında etkili bir kesici alet olarak kullanılıyordu. Kazılarda ayrıca Neolitik ve Kalkolitik dönemden itibaren kullanılan küçük taş baltalar da bulundu. Bunlar günlük yaşamda farklı amaçlarla kullanılan adeta alet seti niteliğinde." diye konuştu.

Doç. Dr. Ramazan Gündüz, Gökhöyük'ün Konya Ovası'nda Neolitik Dönemden Demir Çağı'na kadar yaklaşık 7 bin yıllık uzun bir dönemin bir arada görülebildiği tek yerleşme özelliği olmasıyla öne çıktığını ve devam eden çalışmalar neticesinde Anadolu tarih öncesi araştırmalarında önemli bir merkez haline gelmesinin beklendiğini sözlerine ekledi.