Belgrad yanıyor! Protestocular ve polis çatışıyor, Vucic geri adım atmıyor

Sırbistan'da hükümete karşı ilk kez 2024 Kasım ayında Novi Sad şehrinde bulunan tren istasyonunun çatısının çökmesi sonucu 16 kişinin hayatını kaybetmesiyle başlayan protestolar hala devam ediyor.

Geçtiğimiz gün olayların merkezi haline gelen ülkenin kuzeyindeki kentte göstericiler istifasını istedikleri Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic'in lideri olduğu Sırp İlerleme Partisi'nin binasını basarak camları kırdı, bazı ofisleri ateşe verdi. Ülke genelinde yaklaşık 90 ayrı noktada protesto gösterileri düzenlendi. Resmi verilere göre, son günlerde protestolarda en az 60 sivil ve 16 polis yaralandı.

Ülke yangın yerine dönmüşken Cumhurbaşkanı Vucic, yaptığı açıklamada protestocuları "ülkeye düşmanlıkla" suçlayarak, olayları "yabancı güçlerin komplosu" olarak değerlendirmeyi sürdürüyor.

Ukrayna'nın işgalinde Kiev'e karşı mesafeli yaklaşımını sürdürdüğü için "Rusya yandaşı" olmakla suçlanan Vucic, baskılar karşısında kararlı duruşunu koruyarak erken seçim taleplerini geri çevirdi ve " yasa dışı" olarak gördüğü protestoları düzenleyenlere karşı da sert müdahalenin süreceğini bildirdi.

Vucic, "Yakında sürpriz kararlarımızı göreceksiniz. Bazılarınız geri çekildiğimizi, ortada olmadığımızı düşünmüş olabilir ama devletimizin kararlılığını göreceksiniz. Düzeni, barışı ve asayişi geri getirmek için elimizdeki her şeyi kullanacağız" dedi.

"SIRBİSTAN İÇİN SAVAŞACAĞIM"

Tercüman'ın haberine göre; Sırbistan'da 2024 Kasım ayından beri "kontrollü kaos teorisi" uygulandığını ileri süren Vucic, bunu planlayanların devlete olan güveni sarsmak ve istikrarsızlık yaratmak istediklerini belirtti. "Başlangıçta dezenformasyon platformları aracılığıyla medya üzerinden bir saldırı başlattılar" diye konuşan Vucic, sonraki aşamada ise protestolara başlandığını kaydetti.

POLİS ŞİDDETİ ÖFKEYİ KÖRÜKLÜYOR

Vucic'in durduğu yerin tam karşısında konumlanan muhalifler ise hükûmetin erken seçime gitmemekte direnmesine ve uygulanan yoğun polis şiddetine öfkeli.

Danas gazetesinde çıkan bir köşe yazısında bu şiddet şöyle aktarılıyor:

"Valjevo sokaklarında polisin düzeni koruma amaçlı güç kullanımından daha çok linç sahnelerine benzeyen, çocukların kollarını bacaklarını kırması, böbreklerini parçalayarak yerinden çıkarması, kadınları dövmesi ve halkı döven iktidar yanlısı çetelerin önünde canlı kalkan görevi görmesi gerçekten acı verici... Genç bir insanı hayat boyu sakat bırakmak ya da hayatta kalıp kalamayacağı belirsiz bir şekilde dövmek vahşi bir dürtüdür. Yine soruyorum: Neden?"

Sırbistan'ın içinde bulunduğu krizden tek çıkış yolunun seçimler olduğunu dile getiren yazar, Vucic'in bu talebe yurttaşları döverek karşılık verdiğini belirtiyor.

VUCİC'E DESTEK AZALIYOR

Bununla birlikte kamuoyu araştırmaları Vucic'in etrafında konsolide olan iktidar koalisyonunun toplumsal karşılığının çok zayıfladığını gösteriyor.

Bağımsız araştırma merkezi Yeni Sırp Siyasal Düşüncesi'nin 2-12 Temmuz'da yaptığı bir ankette hükûmeti destekleyenlerin oranı %32,7'lere kadar düşmüş durumda. Muhalefeti destekleyenlerin oranı ise %42,1. Ancak ülkede %25,2'lik bir "kararsız" kitle de mevcut ve bunların büyük kısmının seçim günü geldiğinde -benzer örneklerde görüldüğü gibi- istikrardan yana tavır alacağını öngörebiliriz. Fakat bunun için Vucic'in öncelikle bir "istikrar" sağlaması gerekiyor. Bu "istikrar" elbette Vucic'in bahsettiği "sürpriz adımlar" ve ek güvenlik önlemleriyle sağlanabilir.

İÇ SAVAŞ TEHDİDİ

Muhalefetin buna cevabı ise erken seçime gidilene kadar şiddeti artırmak ve "seçim dışı" yollara başvurmak olacak gibi. Nitekim aynı köşe yazısı şu tehditle son buluyor:

"Bu rejim de artık kendi meşruiyetini kaybettiğinin farkında. İşte bu yüzden, rejim halkın parasıyla tuttuğu sopacıları halka karşı sahaya sürüyor. Bu rejimle Sırbistan'ın bir geleceği yok ama rejim koltuğunu can havliyle korumaya çalışıyor. Artık soru bu otoriterliğin gidip gitmeyeceği değil, ne zaman ve nasıl gideceği. Bunun seçimle olması en iyisi, aksi çok daha kötü olur. Ordunun sokak çatışmalarına katılması ise iç savaş riskini doğurur. Oysa daha basit bir yol var: Seçimler."

Vucic'in atabileceği en akılcı hamlenin, 2025 Mart'ında eski Başbakan Miloş Vuçeviç'in istifa etmesi ve Vuçeviç'ten pek farklı bir siyasi eğilimi olmayan Duro Macut'un başbakanlığa getirilmesine benzer taktiksel bir geri çekilme olacağı söylenebilir. Daha fazla şiddet ise muhalefeti bastıramadıkça hükûmet destekçilerinde paniğe ve çözülmeye neden olabilir. Karar Vucic'in.