İstanbul’da inşaatı süren Torun Center rezidansında geçen cumartesi akşamı 10 işçinin öldüğü asansör kazasıyla ilgili Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı müfettişlerinin araştırmalarının ilk sonuçları ortaya çıktı. Müfettişler, kazaya neden olan üç ihmal, tespit etti. En büyük ihmal ise “Kazaya asansörü en üstte durdurmaya yarayan bir yerde ‘son nokta’ olarak kabul edilen bölümde yer alan ‘stoper’ parçalarının takılmaması oldu” tespitiyle ortaya çıktı.
Bakanlık müfettişleri inceledi
10 işçinin hayatını kaybetmesine neden olan asansör faciasıyla ilgili çeşitli kurumların yanı sıra hem savcılık, hem de Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı müfettişleri ayrı ayrı soruşturma başlattı. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı müfettişleri de kazanın hemen ardından gittikleri inşaatta, faciaya nelerin neden olduğunu ve ne gibi aksaklıkların olduğunu tespit için inceleme yaptı.
3 temel ihmal saptandı
İki gün boyunca müfettişler, kazanın meydana geldiği inşaat alanı ile özellikle asansör bölümünde inceleme yapıp en ince ayrıntılarına kadar da bunları görüntüleyip dosyalarına koydu. Müfettişlerin araştırmaları sonrasında, 10 işçinin can vermesinde üç temel ihmali saptadı:
1- Yapılan incelemeye göre, kazaya asansörü en üstte durdurmaya yarayan bir yerde ‘son nokta’ olarak kabul edilen bölümde yer alan ‘stoper’ parçalarının takılmaması oldu. Bu parça takılı olmadığı için olay meydana geldi. Raylardan bir bölümü çıkan asansörü, üzerindeki yükle taşıyamayan dişliler de kırıldı ve asansör 32’nci kattan zemine çakıldı.
2- Bunun yanı sıra yine yük taşıyan asansörler ile işçileri taşıyanların ayrı olması gerektiği ancak burada ikisinin de bir arada olduğu ortaya çıktı. Firmaların hem insan hem de yük taşımayı bir arada yapmaları halinde emniyet amaçlı kullanmaları gereken, halat ve paraşüt sisteminin de ilk tespitlere göre asansörde olmadığı saptandı.
3- Son tespit ise, asansörü genellikle işe yeni başlayan acemi işçilerin kullanması oldu. Son kazada da asansörü kullanan operatör işçinin de, 5 gün önce çalışmaya başladığı için deneyimsiz olduğu ortaya çıktı.
İnsan hayatına mal olan hatalar
Kazayı birebir takip edip inceleyen Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Teftiş Kurulu Başkanı Mehmet Tezel, “Arkadaşlarımız ifade alma işlemine geçtiler. En ince ayrıntısına kadar takip ediyorlar. Tespit ettikleri önemli, insan hayatına neden olan aksaklıklar var” dedi. Tezel, soruşturma sonrasında da gerekli kişiler hakkında, savcılıklara suç duyurularında bulunacaklarını ve gereken cezaların da verileceğini dile getirdi.
Yük yerine insan bindirilmiş
Tezel, “Asansör faciası ile ilgili bizim ilk izlenimlerimiz teftiş kurulları konuştukları her şeyi delillendirirler. Çekmiş olduğumuz resimler, konuşmuş olduğumuz bazı kişiler ve orada o gece edindiğimiz ilk izlenimler, asansör boşluğu şaftına geçici yük asansörleri monte edilmiş. Bu yük asansörlerinde insanlarda taşınıyor. Mevzuat açısından yük asansöründe insan binmesi arzu edilmez. Eğer zaruretten dolayı yük ve insan bir arada olacak ise asansör oraya kurulurken insan taşınacak şekilde dizayn edilerek yedek halat sistemlerinin paraşüt sistemlerinin olması gerekirdi. Burada ilk izlenimimiz böyle bir şey yok” dedi.
En üst limit tedbiri yok
Asansörün emniyetli limitler arasında çalışması gerektiğini vurgulayan Tezel, “Bu asansör en üst katlarda, o limiti aşmış ve kayıklarından kurtulmuş. Bunun anlamı şu; asansör üst limiti geçtiğinde durması lazım durmamış, oradan çıkmış. Burada emniyet stoperleri, emniyet swiçleri yok. Veya var çalışmıyor veya eksik. ‘en üst limitte emniyet tedbirleri’ alınmamış” dedi.
10 İŞÇİNİN hayatını kaybettiği kazaya neden olan asansörün üreten firma, yaptığı açıklamada kendilerinin bu faciada en ufak kusurlarının olmadığını iddia etti. Tüm sorumluluğu Torunlar’a yükleyen asansör firması Geda-Majör Limited’in kendisinin hiçbir kusuru olmadığını iddia ettiği o açıklamadan satır başları:
Asansörde halat yok
- Asansörün düşmesine “halat kopması”nın yol açtığı iddia edilmektedir. İnşaatta kullanılan asansörlerde halat yoktur.
- Bazı kimselerce düşen asansörün raydan çıktığı bilgisi kamuoyu ile paylaşılmıştır. Asansörlerin çalışma sistemi raylı bir sistem değildir. Dolayısıyla hayatını kaybeden 10 işçi ile bir miktar malzeme taşıyan kabinin raydan çıkması da söz konusu olamaz.
- Projede kullanılan asansörlerin eski olduğu ve kiracının yüksek bedel ödememek için bu eski asansörleri kiraladığı belirtilmektedir. İnşaatta kullanılan asansörlerin 6’sı da, Almanya’da üretilerek ithal edilmiş ve İstanbul’da montajları yapılarak sıfır teslim edilmiştir.
İşletme ve güvenlik onlarda
- Şirketimizin asansörlerin işletimi ve denetimi ile ilgili bir sorumluluğu yoktur. Kiracı ile şirketimiz arasındaki sözleşme uyarınca asansörlerin işletilmesi ve güvenli çalışması kiracının sorumluluğundadır.
- Şirketimizin Alman ortağı Geda, dünyada bu asansörleri (insan ve yük taşımada kullanılan makine) üreten en büyük üç şirketten biridir. Şirketin 80 yılı aşan tarihinde benzeri bir kaza bulunmamaktadır.
Paraşüt fren sistemi var
- Asansörlerin çalışması kremier adı verilen bir sistem ve birbirini tamamlayan iki elektrik motoru tarafından sağlanmaktadır. Bu sistemlerin üçü de elektronik değil mekaniktir. Kabine taşıyacağından fazla ağırlık yüklendiğinde ilk önce fren motoru devreye girmekte ve asansörü yavaşlatmaktadır. Asansör hareketine devam ederse, paraşüt fren denilen ikinci sistem devreye girmekte ve asansörü durdurmaktadır.