Zengezur Koridoru, Türk Dünyası'nın jeopolitik bütünleşmesi, Avrasya'daki güç dengelerinin yeniden şekillenmesi ve küresel kalkınma ağlarının çok kutuplu hale gelmesi bakımından tarihsel bir eşiği temsil ediyor. Bu büyük vizyonun somutlaşması yönünde Azerbaycan tarafında adım adım kaydedilen ilerlemeler, bölge halklarında ve Türk Dünyası'nda derin bir heyecan ve gurur dalgası oluşturuyor. Bugün ise bu gururun en güçlü sembollerinden biri olan Karabağ'ın işgalden kurtarılışının 5. yıl dönümü, gerek Türkiye'de gerekse Azerbaycan'da büyük bir onurla idrak ediliyor.
Demiryolu hatlarından enerji nakil hatlarına, sınır geçişlerinden lojistik merkezlerine kadar atılan her adım, sadece teknik bir inşa süreci değil, tarihi bir bütünleşmenin kalp atışları olarak görülmektedir. Bu koridor, Çin'in Kuşak-Yol Projesi'nin ana damarlarından biri olan Orta Koridoru tamamlayarak Asya ile Avrupa arasındaki ekonomik, kültürel ve stratejik bağları yeniden tanımlama potansiyeline sahiptir.
Jeostratejik Boyut: Kafkasya'da Yeni Bir Denge
Zengezur Koridoru'nun en belirgin özelliği, Güney Kafkasya'daki kapalı ulaştırma hatlarını açarak Türkiye, Azerbaycan ve Orta Asya Türk Cumhuriyetleri arasında doğrudan kara bağlantısı kurmasıdır. Bu bağlantı, bölgedeki enerji ve ticaret yollarının çeşitlenmesini sağlarken, aynı zamanda Rusya ve İran'ın geleneksel hâkimiyet alanlarını dengeleyen yeni bir stratejik koridor oluşturuyor.
Bu çerçevede Zengezur, sadece Azerbaycan'ın toprak bütünlüğü açısından değil, Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) bağlamında da bir "birlik omurgası" olarak öne çıkmaktadır. Çünkü koridor tamamlandığında, İstanbul'dan Almatı'ya kadar kesintisiz bir kara-demiryolu hattı mümkün hale gelecek; Türk Dünyası tarih boyunca ilk kez fiziksel olarak birleşecektir. Bu durum, Avrasya coğrafyasında Türk jeopolitiğinin sözden fiile dönüşmesini sağlayacaktır.
Orta Koridor ve Küresel Ekonomik Entegrasyon
Küresel ticaretin Asya eksenine kaydığı günümüzde, Orta Koridor'un güçlenmesi, sadece Türk coğrafyası için değil, Avrupa ve Çin arasındaki tedarik zincirleri için de stratejik öneme sahiptir. Rusya üzerinden geçen Kuzey Koridoru, Ukrayna savaşı sonrası yaptırımlar nedeniyle güvenilirliğini yitirmiştir. Güney Koridoru ise İran ve Arap Yarımadası'ndaki politik istikrarsızlıklar nedeniyle risk taşımaktadır. İşte bu noktada Zengezur'un dahil olduğu Orta Koridor, en güvenli ve sürdürülebilir güzergâh olarak öne çıkmaktadır.
Azerbaycan, bu stratejik farkındalıkla bölgeye modern demiryolu hatları, lojistik merkezleri, enerji nakil hatları ve serbest ticaret bölgeleri kurmaktadır. Bu altyapı yatırımları, koridorun kalkınma ekseni haline gelmesini sağlayacaktır. Dolayısıyla Zengezur, Çin'den Avrupa'ya uzanan ticarette bir "ara durak" değil, merkez ülke modelinin Avrasya'daki somut örneğidir.
Türk Dünyası'nın Ekonomik ve Kültürel Kazanımları
Zengezur Koridoru'nun Türk Dünyası açısından en büyük getirisi, ekonomik entegrasyonun kurumsallaşmasıdır. Türkiye'nin sanayi üretimi, Azerbaycan'ın enerji kaynakları ve Orta Asya'nın maden potansiyeli bu hat üzerinde birleştiğinde, bölge ülkeleri hem dışa bağımlılıklarını azaltacak hem de karşılıklı yatırımlarla ortak bir kalkınma bölgesi oluşturacaktır. Bu bağlamda Zengezur, "Türk Ekonomik Alanı"nın fiili temeli haline gelecektir.
Ancak ekonomik faydalar bununla sınırlı değildir. Koridor, aynı zamanda tarihi İpek Yolu'nun yeniden kültürel doğuşunu da simgelemektedir. Türk Dünyası'nın ortak kimliği, dil birliği ve tarih bilinci bu ulaşım hattı sayesinde somut bir zemine kavuşacaktır. Öğrenci değişimleri, kültürel etkinlikler ve medya iş birlikleri aracılığıyla koridor, fikirlerin ve değerlerin dolaşım hattı haline gelecektir.
Uluslararası Kalkınma Perspektifinde Zengezur
Zengezur Koridoru, klasik ulaştırma projelerinden farklı olarak, bölgesel barış ve kalkınma odaklı bir vizyon taşımaktadır. Ulaşım hatları üzerinden ekonomik karşılıklı bağımlılık arttıkça, çatışma ihtimali azalır ve bölge ülkeleri için kalıcı istikrar zemini doğar. Bu nedenle proje, sadece Türk Dünyası'nın değil, Birleşmiş Milletlerin sürdürülebilir kalkınma hedefleriyle de uyumlu bir girişimdir.
Enerji, ulaştırma ve dijital altyapı yatırımları, bölgedeki küçük ekonomilerin küresel tedarik zincirlerine katılımını kolaylaştıracak; kapsayıcı kalkınma anlayışını güçlendirecektir. Bu durum, Türk coğrafyasını hem jeopolitik hem de jeoekonomik bir merkez haline getirecektir.
Türk Asrının Altyapısı
Sonuç olarak Zengezur Koridoru, Türk Asrı vizyonunun altyapısıdır. Bu hat, Avrasya'nın doğusundan batısına uzanan bir "medeniyet köprüsü" olarak, Türk Dünyası'nı yeniden bütünleştirecek; Çin'in Kuşak-Yol stratejisine yeni bir denge unsuru kazandıracaktır.
Zengezur'un tamamlanmasıyla birlikte, Türk coğrafyası yalnızca birbirine bağlanmayacak, ortak kader bilinciyle geleceğe yürüyecektir. Bu anlamda koridor, beton bir yol değil, Türk Dünyası'nın stratejik birliğinin ve kalkınma iradesinin simgesidir.
