Google’dan 2019 Yılbaşı özel Doodle’ı Yılbaşının tarihçesi Yılbaşı nedir neden kutlanır?

Google’dan 2019 yılbaşı için özel doodle geldi. Yılbaşı nedir neden kutlanır? 2019 yılına girmemize sayılı saatler kala Google da bu özel günü bir Doodle ile kutladı. Yılbaşının tarihçesi ve hangi kültürde nasıl kutlandığı da merakla araştırılan konulardan bir tanesi oldu. Modern yılbaşı kutlamalarının zaman ve biçim olarak şehirlere girip bütün toplumsal katmanlarda yaygınlaşması Fransa ve Amerika kaynaklıdır. Türkiye'de ise Müslümanlar arasında batılılaşmanın etkisinde başlamış olan ve dini bir yanı olmayan yılbaşı, her yıl gazino ve lokantaların, eğlence yerlerinin programları, gençlerin, akraba ve komşuların kendi aralarında toplanmalarıyla kapalı mekânlarda kutlanır. 80'li yılların tüketim toplumu modasına uyulup, Noel Baba'nın tebrik kartlarından vitrinlere, sokağa inmesinden sonra, yılbaşılar, daha başka ve tüketime yönelik kutlanır olmuştur. Bu kutlamada, 70'li yıllarda Orhan Gencebay ve dansöz ödüllü TRT televizyon programlarının ve Milli Piyango'nun büyük ikramiyelerinin de bir hayli katkısı ve etkisi vardır.  

YILBAŞI’NIN TARİHÇESİ

Modern yılbaşı kutlamalarının zaman ve biçim olarak şehirlere girip bütün toplumsal katmanlarda yaygınlaşması Fransa ve Amerika kaynaklıdır. Türkiye'de ise Müslümanlar arasında batılılaşmanın etkisinde başlamış olan ve dini bir yanı olmayan yılbaşı, her yıl gazino ve lokantaların, eğlence yerlerinin programları, gençlerin, akraba ve komşuların kendi aralarında toplanmalarıyla kapalı mekânlarda kutlanır.

80'li yılların tüketim toplumu modasına uyulup, Noel Baba'nın tebrik kartlarından vitrinlere, sokağa inmesinden sonra, yılbaşılar, daha başka ve tüketime yönelik kutlanır olmuştur. Bu kutlamada, 70'li yıllarda Orhan Gencebay ve dansöz ödüllü TRT televizyon programlarının ve Milli Piyango'nun büyük ikramiyelerinin de bir hayli katkısı ve etkisi vardır.

CUMHURİYET'TEN ÖNCE

Eskiden Osmanlı topraklarında yılbaşı bir tane değildi. Örneğin Hicri Takvim'e göre yılbaşı Muharrem ayının birinci günü idi. O günlerde insanlar değil yılbaşı kutlamak, yeni yılın geldiğini Muharremin ayının onuncu gününde evlerde hazırlanan aşurelerden ancak anlarlarmış. Diğer bir yılbaşı ise mart ayının birinci günü başlar; yeni zamlı maaş ve ücretler Rumi ay hesabıyla verildiğinden, çalışanlar için bu yılbaşının bir önemi olsa da martın birinci gününü kutlayan kimse olmazmış. Özetle bu yılların birincisi dinî, ikincisi dünyevi idi; kandiller, ramazanlar, bayramlar, Hicri aylarla gelir, para, pul işleri Rumi aylarla görülürdü. Antalya'da, bugünkü anlamda yılbaşı Yenikapı ve çevresinde yaşayan Rumlar tarafından kutlanırdı. Anlatılanlara göre, yılbaşına bir hafta kala; biri Apokriya dedikleri perhiz haftasında ve yılbaşında Yenikapı Caddesi insanlarla dolup taşar; o günlerde Rumların bu yılbaşı eğlencelerine, Antalya'nın ileri gelen kişileri ve delikanlıları katılmak için can atarlarmış.

TÜRKİYE'DE İLK YILBAŞI

Türkiye'de yılbaşı balosu düzenleme ve sabahlara kadar dostlarla oturup eğlenme şeklindeki yılbaşı kutlamaları ancak 1930 yılından sonra başladı. Bizde Miladi Takvim, bundan 78 yıl önce, 1925 Aralık ayının 26'ıncı günü yayınlanan kanunla, resmen kabul edilmişti. O güne kadar kullanılmakta olan Rumi Takvim'in 1341 yılı Aralık ayının 31'inci gününü takip eden gün, yılbaşından ilk kez söz edildi. 1926 yılında Tayyare Piyangosu'nun yılbaşı çekilişi düzenlemesinden sonra 1929'da devletin üst kademesinin verdiği yılbaşı balosuyla, yılbaşının kutlanacağı anlaşılmıştı. Aynı kanun gereğince, eski Hicri Kameri Takvim, gayri resmi olarak ve sadece dini kutlama günleri için kullanılacaktı. İşte böylece kabul ettiğimiz yeni takvim ile beraber, yılbaşı da ilk kez 1926 yılına girerken bir bayram havası içinde, ancak evlerde kutlandı. 1935 yılında çıkarılan bayram ve tatilleri düzenleyen 2739 sayılı kanunla resmi tatil olan yılbaşı, o güne kadar ertesi günü 'resmi tatil' olmadığı için, yalnızca halk arasında gece eğlenceleri olarak sürdürülür ve ertesi gün herkes normal günlerde olduğu gibi, işinin başına giderdi. Yılbaşının ilk günü resmi daireler, çarşı pazar ve dükkânlar da açık bulunurdu. Cumhuriyet'in ilk yıllarında birçok yenilik gibi yılbaşı yadırgansa da zamanla buna da alışıldı. 1935'te yılbaşı, resmi tatil günü olarak kabul edilince, yılbaşı geceleri daha rahat bir şekilde, tatil ile birlikte bayram havası içinde kutlanmaya başlandı.

TAYYARE PİYANGOSU

Televizyon evlere girinceye kadar yılbaşı eğlencelerinden en önemlisi, bir evde toplanarak oynanan tombala idi. Gece saat 00.00'da radyodan yayınlanan Tayyare Piyangosu sonuçları, tam gece yarısında, yeni yıla girerken radyodan açıklanırdı. On binlerce insan, elinde sımsıkı tuttuğu Tayyare Piyangosu bileti ile radyodan gelen anonslara dikkat kesilir; gönlünce hayaller kurardı. Daha sonraları yılbaşı lokantalarda, otel salonlarında kutlanır oldu.

TELEVİZYONDA YILBAŞI GECESİ

1978 yılından itibaren ise Sarıçınar Tepesi'ne TRT yansıtıcısı konulmasıyla Antalya'da, tombaladan çok televizyonun egemen olduğu yılbaşı geceleri başladı. O yıllarda, tek kanal olan TRT televizyonunun yılbaşı gecesi programı, hazırlıkları günlerlerce gazetelerin önemli haberlerini oluşturur; yılbaşı gecesi televizyona saat kaçta kimin çıkacağı dakika dakika belirtilirdi. Saat tam 00.00'da ekranda bir süre kalan "Hoş geldin yeni yıl" yazısından sonra, gelenek olduğu üzere, o günlerin deyimiyle Sanat Güneşimiz Zeki Müren, şarkısını söylerdi. 1980 yılbaşında televizyonda ilk kez, 00.00'da; ekranda ünlü dansöz Nesrin Topkapı göründü. Buna yalnızca göründü diyorum, çünkü loş ışıkta sis dumanında dans eden dansözün, kim olduğu bile zar zor seçiliyordu. Sonuç hüsrandı.

Doodle ne anlama geliyor?

Doodle, her ne kadar çok daha önceden de kullanılan bir terim olsa da internetin ve arama motoru Google'ın ortaya çıkmasından sonra daha farklı bir anlama sahip. 'Duğdıl' şeklinde okunan Doodle günümüzde, arama motoru Google'ın ana sayfasında 'Google' yazan logosunun sanatsal ve dikkat çekici imaj çalışmalarına dönüşmesi anlamına geliyor. Doodle denildiğinde insanların aklına gelen şey dikkat çekici logolar oluyor.

Doodle ne zaman ortaya çıktı?

İnternetin, günlük hayatın vazgeçilmezlerinden biri olmasından sonra Doodle'lar da bir hayli önem taşımaya başladı. Google tarafından oluşturulan ilk Doodle çalışması 20 Ağustos 1998 tarihinde gerçekleşti. İlk doodle 'Burning Man' festivali için yapıldı ve büyük beğeni toplamasından sonra bir gelenek haline geldi.

Doodle'ın popülerlik kazanması

Doodle zaman içerisinde popülerlik kazanmaya başladıktan sonra Google'ın da doodle'lar için verdiği önem giderek arttı. İlk olarak Google, sadece önemli günler için doodle'lar hazırlayıp yayınladı. Ancak günümüzde bu durum giderek arttı ve ünlü kişilerin doğum günlerinden önemli bayramları ya da festivalleri kutlamak için de özel doodle'lar hazırlanmaya başladı.

Doodle sadece görsellerden ibaret değil

Doodle çalışmaları ilk etapta yalnızca görsellerden ibaretti. Ancak zaman içerisinde bu durumda da değişikliğe gidildi. Günümüzde doodle çalışmaları bir animasyondan ya da video içerikten oluşabiliyor. Bu noktada Google tarafından belirlenen tasarım ekibinin yaratıcılıkları da önemli bir fark ortaya koyuyor. Google'ın yaratıcı ekibi tarafından hazırlanan doodle'lar hem bir geleneği devam ettiriyor hem de dikkat çekici çalışmalar ortaya koyulmasını sağlıyor.