Dünyaya Batı mı hükmediyor?

RÜZGAR ŞAN

Bu soru yıllardan beri soruluyor ve eminim günümüzde yaşayıp da bu konuya kafa yoran herkesin kendine göre gerekçelerini sıralayarak anlatacağı bir fikri vardır. Peki ama bu soru neden hâlâ gündemde? Ian Morris neden 800 sayfayı aşkın bir kitap yazmış. Üstüne bir de sözlerinin ardına 50 sayfayı aşkın okuma önerileri ve kaynakça listesi sıralamış.

Çünkü kazın ayağı göründüğü gibi değil. Meselenin yanıtlarının bir parça geçmişte aranması için gereken ipucu kitabın “Tarihin Gelişim Seyrinin Kalıpları ve Gelecek Hakkında Ortaya Koydukları” altbaşlığında verilmiş.

Cevabın kesinlikte tarihte bir yerlerde bulunacağını düşünüyorsanız, sizlere Ambrose Bierce’in 1900’lü yılların henüz başlarında yazdığı Şeytan’ın Sözlüğü adlı emsalsiz kitabın bir maddesinden alıntı yapmak istiyorum; ki aynı alıntıyı Ian Morris de yapmış aslında:

“Tarih: Çoğunlukla sahtekâr olan hükümdarlar ve çoğunlukla aptal olan askerlerin eliyle meydana getirilen ve çoğunlukla yalan olan olayların bir anlatısı.” Pek çok kişinin bildiği tarih buysa eğer buna o kadar az kişi karşı çıkar ki. Demek istediğim aradığımız cevabın böyle bir tarihte bulunabileceği fazlasıyla iyimserlik olacaktır. O yüzden de tarih dallanıp budaklanıyor: Resmi tarih, gayriresmi tarih; anlatılan ve anlatılmayan tarih; bilinen ve gizlenen tarih.

ASIL İLGİNCİ TÜCCARLARIN TARİHİ

Sahtekâr hükümdarların tarihinden başka bir de kurnaz tüccarların tarihi vardır. Görünüşe göre son yüzyıllara damgasını vuran tarih bence tüccarların tarihidir; en azından şimdilik. Üstelik bir de uygarlığın temelini atan şeyin, insanları doğada gezinip daldan meyve toplayıp tavşana tuzak kurmaktan vazgeçip, köyler kurduran, bununla da yetinmeyip etrafını kalın duvarlarla çevirten şeyin alışveriş olduğunu söyleyen ve haklı görünen kocaman adamlar var..

Dünyaya Neden Batı Hükmediyor (şimdilik)? en azından Doğu /Batı konusunda ne olup bittiğini öğrenmek isteyenler için güzel bir başlangıç kitabı. Son olarak da şunu belirtmek isterim ki: Güneş Doğudan doğuyor ve para Batıya akıyor; evet, ama benim hâlâ o kapaktaki ejderhadan umudum var; şimdilik.