Orta Asya tarihini yeniden okumak

TÜRK ve Avrasya tarihi meraklılarının aşina olduğu Türk Halkları Tarihine Giriş kitabının yazarı (rivayetlere göre; dünyada 30 lisan ile En Fazla Dil Bilen) Türkolog, tarihçi Peter Golden'ın Ötüken Neşriyat aracılığı ile Türkçesine kavuştuğumuz Dünya Tarihinde Orta Asya kitabı aslında yeni bir tarih anlayışının da habercisi. Dünyada genel bir kanı olarak ‘Tarih’ denildiğinde batı dünyasına ehemmiyet veren, doğuyu egzotik ve mistik tatları haricinde pek de ilmi açıdan değerlendirmeyen bir bilim dalı akla gelir.

‘New Oxford World History’ serisi ve bu serinin önemli bir parçası olan 'Dünya Tarihinde Orta Asya' ise bu algıyı değiştirmeye aday. Çalışma, zaman aralığı olarak dört bin yıl, coğrafi olarak ise Mançurya Ormanları'ndan Macaristan'ın bozkırlarına kadar uzanan sahayı ele alıyor. Hal böyle olunca zamansal ve mekansal genişlik içerisinde kitabın ana unsunu olan Türk boy, budun, hanlıklar ve bunların 'Gayri Türki' komşu ülke ve kavimleri ile olan kültürel, siyasi, iktisadi, dinin ve sosyolojik ilişkilerini de grift ama anlaşılır bir üslup ile okura sunuyor.  

MODERNİTE HEPİMİZİN DERDİ

İnançların Orta Asya toplumları ve tarihleri üzerindeki etkisi özellikle İslam'ın coğrafyaya dahil oluşu ve ardından nüfuz edişi kitapta birçok yönü ile etraflıca konu ediliyor. 13. Yüzyıl Orta Asya'sının ana unsuru haline gelen Moğollar, Cengiz Han ve tarihi süreçteki ardıllarının konu edildiği bölümler özellikle zihinlere yerleşen ‘Türk ve İslami Orta Asya’ algısına da bilgilendirici bir dokunuş gerçekleştiriyor.

Batı dünyası haricinde kalanların ortak sorunu olan ‘Modernite meselesi’nin bu coğrafyadaki yansımaları da Orta Asya'nın bugününe de ışık tutacak bir perspektiften tartışmaya açılıyor.

Kitaptaki 'İleri Okumalar' ve 'Genel Ağ' başlıkları ise tadı damağında kalanlar için bahsi geçen dönemler ve bölgelerle ilgili daha derinlemesine bilgi edinme ve araştırmalar yapabilmek üzere kitaplar ve web adreslerinden oluşan kaynakça sunuyor.   

Dünya Tarihinde Orta Asya, tarih meraklılarının, özellikle Orta Asya ve Türk tarihi tutkunlarının (ve tabi tarih öğrencilerinin) objektif bir bakış açısı ile hazırlanmış, kaynak kitap olarak tarih okumalarında başvurabilecekleri, geniş çaplı bir başucu kitabı olma özelliği taşıyor.

Dünya Tarihinde Orta Asya

Peter Golden

Ötüken Yayınları