Futbol artık bir propaganda güç ve prestij aracı

Araştırmacı-yazar Sema Tuğçe Dikici, Çarşı-Bir Başka Taraftarlık, Yakarım Bu Gezegeni kitaplarından sonra üçüncü kitabı 3F Futbol, Fado, Fiesta adını verdiği kitabında da Türkiye ve dünyadaki taraftarlık olgusunu, futbolun dününü ve bugününü, futbol - siyaset ve din ilişkisiyle sosyal bilimlerin bu spora olan bakış açısını anlatıyor. Her şeyden önce taraftar olan ve spor endüstrisi içinde çalışan Dikici ile son kitabını kadın ve futbol ilişkisini konuştuk. Haydi tüm kadın taraftarlar buraya...

- Nereden geliyor bu futbol aşkınız?

 Ailemde herkes farklı olsa da bir takım tutar. Ben küçükken evde futbol müsabakaları seyredilirdi, ben de sessizce oturur büyüklerimle birlikte izlerdim.

- Ne zamandan beri taraftarsınız?

Ortaokuldan beri Beşiktaş taraftarıyım diyebilirim. Futbol sever bir ailenin kızı olarak hangi takımı seçeceğimi herkes merakla bekledi. Bu süreçte ailem bana hiç baskı yapmadı ve seçimi benim irademe bıraktı. Beşiktaş’ın duruşundan ve naifliğinden çok etkilendim. Her 10 kişiden beşi Fenerbahçeli üçü Galatasaraylı olurken, biri Beşiktaş’ı tutuyor. Belki de bu etkiledi beni. Nicelik değil de niteliğin farkına varmamla Beşiktaş taraftarı oldum.

- Peki kadın taraftarlar tribünde nasıl konumlanıyor? Ötekileştiriliyorlar mı ya da kadınlar ötekileştirilmemek için erkekleşiyor mu?

Aslında kadınlar ötekileştiklerinin farkında değil. Türkiye’de iki sezon önce, ‘Seyirci cezası verilen maçlara kadın ve çocuk seyirciler gitsin’ denildi. Ve kadınların o maçlarda etikleri küfürlerden dolayı takımlar ceza aldı. Kadınlar kendi kimliklerini aşağıladıkları gibi küfür de ediyor. Böyle şeylerden sonra ‘Kadınlar tribünlerinde rahat hareket edemiyor’ denmesine karşıyım. Eğer siz gerçek bir futbol taraftarıysanız ve maçı izlemek için oradaysanız kadın, erkek, zengin, fakir olmanızın hiçbir önemi yok. Siz orada tek bir kimlikle varsınız, taraftar kimliğinizle.

- Kadın tribünde ötekileştirilmiyorsa bile futboldan anladığını göstermek için erkeklerden daha çok çaba sarf ediyor. 

Ben kadınların futboldan anladıklarını gösteren açıklamalar yapmalarına karşıyım. Kadınların futboldan daha az anladığı algısı, sonradan edinilmiş bir profesyonellik ve futbol sevgisinden kaynaklı. Maalesef Türkiye’de de Avrupa’da da kadınlar futboldan uzak büyüyor. Erkek çocukları sokaklarda futbol müsabakası yaparken, kız çocukları evde bebekleriyle oynuyor. Hal böyle olunca da kadının futbolun her alanında konumlanması hatta buna oyunculuk da dahil insanlara garip geliyor. Ama tüm bunlara rağmen kadınlar da erkekler kadar futboldan anlayabilir. Yeter ki futboldan anladıklarını göstermek için her yerde ofsaytı anlatmasınlar (gülüyor).

- Kitabınızdan bahsedecek olursak ismi 3F. Ne anlama geliyor?

Portekizli diktatör Salazar’a ülkeyi 41 yıl tek başına nasıl yönettiği sorulmuş. O da ‘Tres F, yani 3F’ diye yanıt vermiş. 3F’in açılımı şöyle; Fado (müzik), Fatima (din) ve Football (futbol). 3F’deki din unsuru yerini zamanla Portekiz dışındaki coğrafyalarda ‘fiesta’ yani eğlence unsuruna bırakmış. Bir diktatörün ülkeyi yönettiği üç mekanizmadan biri olarak futbolu görmesi elbette ki tesadüf değil. Yani futbol kitleselleştiği an siyasallaşmış bir oyun haline dönüşüyor. Futbol, geçmişte de bugün de ve kuvvetle muhtemel yarın da siyasetle iç içe olacak olgulardan.

- Futbol dediğimiz oyun ve eğlencenin anlamı değişti mi artık?

Futbol, 19. yüzyılda Britanya’da işçi sınıfının ilgisiyle yaygınlaşıyor. Sonra demiryolları ve liman işçilerinin seferleriyle birlikte gittikleri ülkelerde yayılıyor, Latin Amerika’ya kadar ulaşıyor. Türkiye’de ise futbol kendi dinamikleriyle oluşmuyor. İlk zamanlar futbolun oynanması yasaklanırken, sadece gayrimüslimlere izin veriliyor. Hatta Müslüman oyuncular yabancı isimlerle oynuyor. Futbol sadece bir oyun değil artık. Bir propaganda, güç ve prestij aracı. En önemlisi ise dünyada asla vazgeçilemeyecek ve destekçileri olan bir sektör.

Sema Tuğçe Dikici’nin Enleri

- Unutamadığınız maç?

Tabii ki şampiyon olduğumuz maç.

2008-2009 yılında Beşiktaş’ın Denizlispor ile oynadığı maçı unutamıyorum. Zaten aynı sezon İnönü Stadyumu’nda Türkiye Kupası’nı kazandık.

- En başarılı bulduğunuz futbolcu?

 Beşiktaş’ta oynayan Mario Gomez’i çok başarılı buluyorum. Takıma çok büyük katkısı var. Arkadaşlarının motivasyonunu hep olumlu yönde etkiliyor.

- En beğendiğiniz kadın futbolcu?

İngiliz Kadın Milli Takımı Kalecisi Karen Bardsley’i çok beğeniyorum.

- En dikkat çeken kadın taraftar grubu?

Son zamanlarda tribünlerde dikkat çeken kadın taraftar grubu Trabzonspor tribünlerindekiler...

- En sevdiğiniz teknik direktör?

Şenol Güneş. Duruşunu, tarzını, konuşmalarını ve kariyerini çok beğeniyorum. Bir de kendisi hemşerim. Tabii  bunun da etkisi var.