Engel zihinde başlar

Turkcell Diyalog Müzesi fkir babalarından biri olan Hakan Elbir’le yaşanan süreci ve sergiyi konuştuk…

- Böylesine sosyal sorumluluk içeren fikir nereden geldi aklınıza?

Müze kökenliyim. Uzun yıllar deneyimsel öğrenmeyle ve bununla ilgili eğitim sistemini ilişkilendirme konusunda kafa yoruyordum. Karanlıkta diyaloğu duyunca da ortağımla birlikte harekete geçtik. 2013 Mart’ta Hamburg’a gittik karanlıkta diyaloğu yerinde deneyimleyip İstanbul’da açma kararı aldık. 2013 Aralık’ta da Gayrettepe Metro istasyonundaki alanı hayata geçirdik. Burası kamusal bir alandı ve kullanılmıyordu. İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nden burayı kamusal alana dönüştürmek için izin istedik ve Karanlıkta Diyalog başladı. Temelde ne benim ne de ortağımın daha öncesinde herhangi bir engelli dünyasıyla tanışıklığımız yoktu. Bizim ki tamamen sosyal sorumluluk projesini halkın önüne koymak ve farkındalık oluşturmaktı. Tabii maceramıza başladıktan sonra hayatımıza engelli insanlar girdi iyi ki de girdiler. Karanlıkta Diyalog’un akabinde 2016 yılında Sessizlikte Diyolog’u hayata geçirdik. 

- Sizi ziyaret edenler kimler?

Toplumun ziyaretçi kesimine bakıldığında 7’den 70’e iş dünyasından, okullardan, üniversiteli genç kesimler ziyaret ediyor. Zaman zaman siyasetçiler, aktörlerde geliyor. Yüzde 20’lik bir engelli ziyaretçimiz var ama en çok engelli aileleri tarafından ziyaret ediliyoruz. Örneğin, eşi görme engelli biri geldiğinde buradaki ortamı görerek deneyimlediğinde, eşinin nasıl zorluklar çektiğinin farkına varıyor. Zaten sloganımız da ‘öğrenmenin yolu karşılaşmaktan geçer.’ Temelde şu var. Engellilik, temelde bir metafor. Amaç kişinin potansiyelinin farkında olması. Ziyaretçiler kendisini ne kadar bildiği ne kadar bilmediğini burada deneyimliyor. Tırnak içerisinde “ne kadar boş şeylere kafa yorduğu, hayatın aslında ne kadar mükemmel olduğunu” burada deneyimliyor.

Bir diğer sonuç ise zihnindeki engelli algısı tamamen değişiyor. Engelli birinin temel işler haricinde başka işler yapamayacağını düşünürdüm. Tamamen bunların yanlış olduğunu kendim gördüm, uygun koşullar sağlandığında eşit bir birey olabileceğini, sorununun bizlerde olduğunu fark ettim. Bizim onları anlamamız gerekiyor onların bize bir şey anlatmasına gerek yok. 

- 2013’ten beri kaç kişi müzeyi ziyaret etti?

Bugüne kadar 150 bin insanın hayatına dokunduk. Daha çok başındayız aslında. Bilmeyen çok insan var. O insanlara erişmemiz gerekiyor. 

- Engellilerin istihdamı ne durumda burada çalışan engelli sayısı kaç?

Kağıt üzerinde engelli sayısı engelsiz sayısından daha fazla olan tek işletmeyiz. Onların evlere hapsolmalarındansa böyle bir yerde hem kendilerini kanıtlamalarını hem de maddi olarak kendi ayakları üzerinde durabilmelerini sağladık. 

ÇOK NİTELİKLİ ENGELLİ VAR

- Onlara ulaşmanız, burada çalışmalarını sağlamanız nasıl oldu?

Aslında çok nitelikli insanlar var. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Engelliler Müdürlüğü’nün datasından ve STK’lardan yararlandık. 

- Ziyaretçilerden nasıl tepkiler alıyorsunuz?   

Çıkışta burası için biz ne yapabiliriz soruları oluyor. Gönüllü olarak çalışmak isteyenler oluyor.

- Sergiyi ziyaret etmeye gelenleri neler bekliyor?  

Zihninde herhangi bir önyargı olmadan gelsinler tabii bir de rahat ayakkabı giysinler. Karanlık insanlarda endişe yaratabilir. İçerisi son derece güvenli. Çıkmak isterlerse rehberlerimiz aracılığıyla çıkartılacaklardır.

- Hedefiniz nedir? Başka yerlerde bu müze açılacak mı?

Büyükşehir Belediyesi bize izin verdiği sürece biz burada kalıcıyız. Bu alanda devam projeleri düşünüyoruz. Ankara, İzmir, Antalya, Bursa gibi büyükşehirlerde de bu farkındalığın oluşmasını istiyoruz.