Olimpik sporcular mümkün

Ulusal Spor Genom Projesi ile Türkiye’de başarılı sporcuların genetik haritasını çıkaran Üsküdar Üniversitesi Öğretim Görevlisi Doç. Dr. Korkut Ulucan, geleceğin başarılı sporcularının daha küçük yaşlarda tespit edilebileceğini söylüyor. “Genetik haritalarına bakılarak doğru antrenman programları geliştirilebilirse geleceğin süper olimpik sporcuları çıkabilir” diyor.

Spor Genom ulusal bir projeye nasıl dönüştü?   

Projeye beş yıl önce ekibimle birlikte başladık. Şu anda 45-50 parametrelere kadar analiz yapabiliyoruz. Fiziksel yatkınlıkları belirleyen genetik parametrelerin yanında sakatlık ve rejenerasyon metabolizması, psikolojik faktörler ve beslenme profillerine dair genetik analizler de gerçekleştirebiliyoruz. Genetik parametreye bakan dünyadaki beş kurumdan biriyiz. Geçen yıl ise Ulusal Spor Genom Projesi’nin marka tescilini aldım. Amacım bunun Türkiye’nin projesi olması, ulusal bir politikaya dönüşmesi ve sadece kulüplerimize değil, en başta federasyonlarımıza hizmet etmesi. 

Bu projeyle sportif anlamda nasıl başarılar elde edilmesi planlanıyor?

Dopingsiz, tekrarlanabilen sportif başarılar elde edilmesini planlıyoruz. Amacımız sporcuların veya spor yapacak kişilerin genetik yatkınlıklarının belirlenmesi ve antrenman modellerinin oluşturulabilmesi. Sporculardan aldığımız tükürük veya kan örneklerinden DNA elde ediyor ve ilgili genetik analizler gerçekleştiriyoruz. Elde edilen verilere göre ise bireyin vücudunun ne tür egzersizler yapması gerektiği, sakatlığa yatkın olup olmadığı, dayanıklılığını uzun süre koruyup koruyamayacağı gibi sonuçlar elde ediyoruz.  

Kaç sporcuya baktınız?

Aralarında profesyonel, genç ve yetenek vadeden futbolcular, basketbolcular, sörfçüler, monopalet yüzücüler, bayan voleybolcular, bisikletçiler, dansçılar ve uzun mesafe atletlerin de bulunduğu binin üzerinde sporcunun gen haritasını çıkardık.  

Fenerbahçe, Galatasaray ve Beşiktaş gibi kulüpler bunun içerisinde mi?

Türkiye’nin büyük kulüpleri arasında bu analizi yaptığımız takımlar var. Etik açıdan bunları açıklayamıyorum. Ama Beşiktaş altyapı Futbol Takımı’nın ikinci başkanı Metin Albayrak basına açıkladı. Beşiktaş’ın altyapı sporcularının genetik analizlerini yaptık. Bazı amatör takımlar ile de çalıştık. Önemli olan testi yapmak değil, uygun antrenman programını vermek. Bu nedenle işimiz sporculardan ziyade antrenörlerle...

Antrenörlerin tutumu nasıl?

Spor bir bilimdir. Birçok kulüp bünyesinde Bilim Bölümleri var. Ekip sporcuların sağlığından beslenmesine, psikolojisinden günlük hareket tarzlarına kadar geniş yelpazede çalışma Korkut Ulucan lar gerçekleştiriyor. Benim de amacım işte bu tip birimler kurmak ve gen testlerini de işin içine alan bir sistem yaratmak.  

Gelecekte altyapıdaki sporculardan Maradona, Messi ve Ronaldo çıkacak mı?

Ülke olarak en büyük isteğimiz bu, sadece futbolda değil, eskrim, boks gibi spor dallarında da sürdürülebilir başarıların sağlanması. ‘Bizim başarılı sporcularımız bunlar, gen haritaları bu!’ diyerek altyapı oyuncularının antrenman programlarını oluşturalım istiyoruz. Sporcunun,  veri havuzuna genetik bilgiler de eklenmeli.

Başarılı sporcuların gen haritasında bariz bir farklılık gözlemlediniz mi?

Uluslararası analiz sonuçları bize yüzdesel olarak bazı farklılıklarımız olduğunu gösterdi. Gen haritasındaki dağılıma bakınca patlayıcı güç odaklı gen varyasyonlarımız daha fazla çıktı. Futbolda atak olma, kısa mesafe geni ve dayanıklılık geni daha baskın. Buna göre kısa mesafe koşu, kısa mesafe yüzme gibi alanlarda iyi olmalıyız. Rüzgâr sörfü ve monopaletçilerde kuvvet ve dayanıklılık genleri daha fazla çıktı. Daha az çıkmasını beklediğimiz kaygı merkezi sorununa yol açabilen bir gen varyantı, genetik açıdan sporcular arasında çok yüksek. Genç sporcuların üzerinde fazla yük ve beklenti var. Bu da belki de sporcularımızın başarısını azaltıyor. Sporcular gereksiz stres ve istemediği duygularla baş etmek zorunda kalabiliyor, spor psikologlarına burada çok iş düşüyor.