Amasya Protokolü’ndeki Kürt hakları bölümü hala sansürlü

Akil İnsanlar Marmara Heyeti Üyesi tarihçi yazar Mustafa Armağan, Mustafa Kemal’in İstanbul Hükümeti ile imzaladığı Amasya Protokolü’nde yer alan Kürtlere ilişkin ‘Kürtlerin serbestçe örfünü ve kültürünü geliştirebileceği birtakım imkan, ayrıcalıklar sağlayacağız’ ifadesinin, cumhuriyetin ilanından sonra çıkartıldığını söyledi.

Ders kitapları elden geçmeli

Armağan, “Bir taraftan baktığın zaman hukuki olarak Kürt vatandaşın, Doğulu insanın tarihi, dili, edebiyatı bizim okul kitaplarımızda yok. Okula çocuklarını gönderen Kürt kökenli vatandaşlarımız, ‘Bu bizim tarihimiz değil. Benim tarihimle ilgili bir şey yok’ diyor. Bakıyoruz, Amasya Protokolü’nde Kürtlerle ilgili bir madde var. ‘Kürtlerin serbestçe örfünü ve kültürünü geliştirebileceği birtakım imkan, ayrıcalıklar sağlayacağız’ ifadesi var. Bir el giriyor, bu maddenin sadece bir kısmını makaslıyor. Hiç Kürtlere ait bir şey yok” dedi.

Armağan, şunları söyledi:

 “22 Ekim 1919’da İstanbul Hükümetinin Başbakanı Salih Paşa ile Heyet-i Temsiliye üyeleri Mustafa Kemal, Hüseyin Rauf ve Bekir Sami beyler arasında imzalanan Amasya Protokolleri var. 2 No’lu gizli protokolün ilk maddesinde özetle şöyle deniyor, ‘1. Osmanlı Devleti’nin düşünülen ve kabul edilen sınırı Türkler ve Kürtlerin oturdukları araziyi kapsar. 2. Kürtlerin Osmanlı topluluğundan ayrılması imkânsızdır. 3. Türkler ve Kürtlerin yaşadıkları bölgenin kurtarılması ortak olarak en asgari talebimiz kabul edilmiştir.’

Üç sayfa koparılmış durumda

Mustafa Armağan şöyle devam etti: “Bu ifade daha sonraki yıllarda çıkartılmış. Bunu da 1989’da Türk Tarih Kurumu Yayınları’ndan çıkan Bekir Sıtkı Baykal’ın yayınladığı “Heyet-i Temsiliye Kararları”nda protokoldeki ilk cümlenin devamındaki tam 3 sayfanın kopuk olduğu yazısından anlıyoruz. Kürtlere verilen kendi örflerine ilişkin teminatların daha sonra sansürlendiğini anlıyoruz.”

11 YILDA YAŞAM KALİTESİ ÇOK ARTTI

Akil İnsanlar Heyeti Doğu Anadolu Bölgesi Grubu Başkanı Can Paker de, şunları söyledi: “Türkiye’nin son zamanlarda, yani son on yılda, ekonomik düzeyi o kadar yükselmeye başladı ki insanların artık arzuları, daha iyi yaşamak, çoluk-çocuğunu daha iyi okutmak, tatil yapmak, yani hayat standartlarının yükselmesiyle ilgili kaygıları oldu ve bu kaygılar bir savaş içinde olamaz. Onun için de süreci destekliyorlar diye düşünüyorum. Şüpheli olanlar da var. Onlar şüphelerini ifade ettiler. Biz de ona karşı nasıl olayı gördüğümüzü anlattık. Özellikle halk, köylerde, sokaklarda ve kahvelerde koşulsuz bir şekilde barışı destekliyor. Bölgede gördüklerimiz herke, bizim yüreğimiz yandı, başkalarının yüreği yanmasın. Bu iş dursun diyor.”