Demokrasiye balyoz indirilen tarih 12 Mart 1971

27 Mayıs 1960 darbesi ve 1961 anayasasıyla kurumsallaşan vesayetin, demokrasiye ilk müdahalesi 12 Mart 1971 oldu. 1961 Anayasasının açtığı vesayet yolunda yürüyen TSK’nın o dönemki komuta kademesi, ‘İç Hizmet Kanunu’nun 37’nci maddesindeki ‘Cumhuriyeti koruma’ maddesine dayanarak hükümete muhtıra vererek düşürdü. 12 Mart’ta Genelkurmay Başkanı Memduh Tağmaç imzasıyla yayınlanan muhtırada, “Meclis ve hükümetin süregelen tutumunun kardeş kavgası çıkardığı” iddia edildi ve ‘istenilen adımlar atılmazsa’ TSK’nın yönetime el koyacağı tehdidi yapıldı. Bu muhtıra üzerine dönemin Başbakanı Süleyman Demirel, 26 Mart 1971›de istifa etti ve hükümet düştü. 12 Mart, TSK’nın emir komuta zinciri içinde yapılmış ilk darbesi olarak da kayıtlara geçti. 

HALKTAN KORKTULAR

27 Mayıs’ta darbesiyle Demokrat Parti (DP) hükümetini düşüren askeri vesayet, yapılan ilk seçimlerde onun varisçisi Adalet Partisi’nin geldiğini görünce bu defa bizzat kendi hükümet kurmaya yöneldi. 27 Mayıs 1960 darbesiyle meclis fesih edilmiş, anayasa değiştirilmiş olmasına rağmen seçimle gelen hükümetlerin yine milli irade doğrultusunda hareket ettiği görülünce askeri vesayet, her partiden seçtiği isimlerle ‘Partiler üstü reform hükümeti’ ve koalisyonlar dönemini başlatıldı. 

DEMOKRASİYE ŞAL

Halkın seçtiği siyasi lider yerine “Gerekirse demokrasilerin üstüne şal örtmeli” sözü tarihe geçen Nihat Erim gibi teknokrat başbakan ve bakanlar ülkeyi yıllarca yönetti. Vesayet sistemi, 1970-1980 arasındaki 10 yılda Türkiye’de pek çoğu ‘partiler üstü’ 13 hükümet ve koalisyonlar kurulmasına ve istikrarsızlık dönemine neden oldu. 22 Nisan 1971’de Başbakan Nihat Erim’in “Alınacak tedbirler balyoz gibi kafalarına hemen inecektir” açıklamasının ardından terör gerekçe gösterilerek İstanbul ve Ankara başta olmak üzere 6 ilde sıkıyönetim ilan edildi, siyasi partiler ve sendikalar kapatıldı. İnsanlar gece yarısı baskınlarıyla gözaltına alındı.