Eski Mekke’den geriye sadece ‘Medeniyet Yadigarları’ kaldı

Hacı adaylarını sayısının artmasıyla son 30 yılda büyük bir dönüşüm yaşayan Mekke’nin eski fotoğrafları Suudi Arabistanlı Enis Beşir Şuderi tarafından ‘Medeniyet Yâdigârları’ ismiyle kitaplaştırıldı. Suudi Arabistanlı Enis Beşir Şuderi’nin Çamlıca Yayınları’ndan çıkan ‘Medeniyet Yâdigârları / Mekke-Medine-Tâif’ isimli fotoğraf albümü ise Mekke’nin yaşadığı büyük değişimi gözler önüne serdi. ‘Medeniyet Yâdigârları’, Şuderi’nin 1967-1984 yılları arasında çektiği fotoğrafları bir araya getiriyor. Albümde birbirinden çarpıcı eserlerin fotoğrafları da yer alıyor. 1782 yılında Osmanlı devrinde inşa edilen ve 2002 yılında Suud hükümeti tarafından yıkılan Ecyad Kalesi, Mekke’nin El Kuşaşiye mahallesinde Kanuni Sultan Süleyman zamanında Mimar Sinan’ın imar ettiği Türk hamamı bu eserler arasında en göze çarpanları.

Osmanlı’nın çöküşünü merak ettim

Kitapta ayrıca 1969 yılında Mekke’de yaşanan sel felaketinde Kabe’nin ve zemzem kuyusunun sular altındaki fotoğrafları, 1875 yılında Hindistanlı bir bayan tarafından yapılan ve Mekke’nin ilk medresesi olan Medresetü’s Savletiye’nin fotoğrafları, Sultan ikinci Abdülhamit tarafından inşa edilen Medine-i Münevvere’deki tren istasyonun fotoğrafları yer alıyor.  Enis Beşir Şuderi 45 yıldır çektiği fotoğrafları ve Mekke’nin yaşadığı büyük dönüşümü Star’a anlattı. Osmanlı eserlerine hayran olduğunu, bu nedenle fotoğraflarında Osmanlı mirası eserlere ağırlık verdiğini belirten Şuderi, ‘20 sene boyunca Osmanlıyı okudum. Büyük imparatorluğun neden düştüğünü merak ettim. Türklerin nerede hata yaptığını sorguladım. Daha sonra Osmanlı eserlerini fotoğraflamaya başladım. Bu fotoğraflarının hepsini kendim için çektim’ dedi. Fotoğrafını çektiği binaların artık var olmadığını, hepsinin yıkıldığını ifade eden Şuderi, Suudi Arabistan hükümetinin Kabe’nin etrafında gökdelen inşa etmesini ve eski binaları yıkarak yerine modern yapılar yapmasını şu sözlerle değerlendirdi:

1981’de 300 bin hacı geliyordu

“1981”de Mekke’ye 600 bin Müslüman hac için gelirdi, şimdi bu sayı 3 milyona çıktı. Mekke’de çok dar ve dağlık bir bölge. Haremi Şerif’in etrafındaki alan gelen hacılara yetmedi. Haremi Şerifin genişletilmesi Suud hükümeti’nin politikası değil. Sultan Abdülhamit zamanında Hicaz valisi Osman Nuri Paşa Haremi şerifi genişletme çabalarına başladı. Zemzem kuyusu yanında iki kubbe vardı. Osman Nuri Paşa bu iki kubbeyi sahayı daralttığı için, hacılara zorluk çıkardığı için kaldırdı. Suudi Arabistan Hükümetinin uyguladığını son genişletme projesi önümüzdeki 30 seneyi kaldıracak şekilde tasarlandı. Yapılan çalışmalar yerliler için değil, dünyanın dört bir yanından gelen Müslümanlar için.