80 milyon yıl önce dinazorlar gizli bir düşmanla savaşıyordu

Chicxulub asteroidi Dünya'ya çarpmadan çok önce, dinozor türleri başka türlü tehditlerle karşı karşıya gelmiş bulunuyordu. Günümüzde Brezilya olarak bilinen bölgede yapılan yeni araştırmalar, yaklaşık 80 milyon yıl öncesinde yaşamış olan sayısız uzun boyunlu dinozorun, potansiyel olarak ölümcül bir kemik hastalığından etkilendiğini gösteren somut kanıtlar ortaya koymaktadır. Bu dev yaratıklar, Güney Amerika'nın en büyük dinozor türleri arasında yer almalarına rağmen, çok daha küçük ve görünmez bir düşmanla mücadele etmek zorunda kalmışlardır.

Antik iskeletlerde hastalık izleri

Paleontoloji alanında çalışan bilim insanları, Brezilya'dan çıkarılan altı sauropod iskeeletinde osteomiyelit belirtilerini tespit etmiştir. Osteomiyelit, bir bakteri, mantar, virüs veya parazit tarafından tetiklenen ve kemikleri ilerleyici şekilde yıkım uğratan ciddi bir enfeksiyondur. Günümüzde bu hastalık memeliler, kuşlar ve sürüngenleri etkilemeye devam etmektedir. Ancak Kretase döneminde, bu enfeksiyon dinozor popülasyonları için ölümcül sonuçlar doğurmuş olabilir. Araştırma ekibi tarafından incelenen kemik lezyonlarının hiçbiri iyileşme belirtisi göstermemiştir; bu da enfeksiyonların hayvanların ölüm anında hala aktif durumda olduğunu ve muhtemelen ölüme katkıda bulunmuş olabileceğini düşündürmektedir.

Hastalığın yayılması için uygun ortam

Brezilya'nın Sao Paulo eyaletindeki Vaca Morta alanında 2006 ile 2023 yılları arasında toplanan bu değerli fosiller, antik çağda sauropodların yaşadığı ortamın hastalık yayılması için ne kadar uygun olduğunu ortaya koymaktadır. O dönemde bu bölge, sığ ve yavaş akan nehirler ile geniş durgun su havuzlarından oluşan bir ağ tarafından karakterize ediliyordu. Bu tür ıslak ekosistemler, patojen mikroorganizmaların ve onları taşıyan canlıların üremesi için ideal koşullar sağlamaktadır. Sauropodlar, ayak izleri ve diğer fosil bulguları tarafından kanıtlandığı üzere, bu tür bataklık ve taşkın ovalarını tercih etmiş görünmektedir. Cariri Bölgesel Üniversitesi'nden baş araştırmacı paleontolog Tito Aureliano, analiz edilen kemiklerin zamanda birbirine çok yakın ve aynı paleontolojik alandan çıkarıldığını belirterek, bu bulguların bölgede o dönemde birçok bireyi enfekte etmek için patojenler için koşulların mevcut olduğunu gösterdiğini vurgulamıştır.

Hastalığın ilerleyişi ve çeşitli formları

Kemik enfeksiyonunun patolojisine dayanarak yapılan analiz, osteomiyelitin sauropodlarda hızlı bir şekilde ilerlediğini ortaya koymaktadır. Dinozor ısırık izlerinin aksine, kemik lezyonları kaotik bir mimari yapı sergilemektedir. Bazı sauropod kemikleri sadece iç kısımda lezyonlar içerirken, daha ilerlemiş enfeksiyonlara sahip diğer örnekler dış yüzeyde dairesel tümsek benzeri çıkıntılar göstermektedir. Bu çeşitlilik, hastalığın farklı şekillerde ilerleyebileceğini, belki de ilgili dinozor türüne veya patojen türünün virülensine bağlı olarak, göstermektedir. Araştırma ekibi, sauropodlarda enfeksiyon hastalıklarının çok az bulgusu olduğunu ve bu çalışmanın bu alanda yakın zamanda yayınlanan ilk kapsamlı araştırma olduğunu belirtmiştir.

Antik dünyada hastalığın yeri

Dinozorlar bir zamanlar Dünya'ya hakim olan muazzam yaratıklar olmuş olabilir ve fiziksel güçleri açısından çoğu predatörü yenebilmiş olsalar da, en küçük patojenler bile onların saltanatını tehdit etmiş olabilir. Osteomiyelit gibi enfeksiyonlar, dev sauropodların yaşam kalitesini düşürmüş, hareket kabiliyetlerini sınırlamış ve nihayetinde ölümlerine yol açmış olabilir. Bu bulgular, paleontoloji tarihinde sauropodlarda enfeksiyon hastalıklarının ilk kapsamlı kanıtını sunmaktadır. Brezilya'daki bu antik iskeletler, dinozor çağında yaşamın sadece büyük predatörler ve doğal afetler tarafından değil, aynı zamanda görünmez mikrobiyolojik tehditler tarafından da şekillendirildiğini göstermektedir. Böylece, dinozor yok oluşunun hikayesi, Chicxulub asteroidi kadar dramatik olmasa da, hastalık ve enfeksiyonun da bu dev yaratıkların tarihinde önemli bir rol oynadığını ortaya koymaktadır.