Cumhuriyet'in ilk geniş çaplı ayaklanması: Şeyh Sait İsyanı

Şeyh Sait ayaklanması Doğu Anadolu Bölgesinde çıkan diğer ayaklanmalardan hazırlanışı, uygulanışı ve sonuçları bakımından farklıydı

İsyanın temelinde İngilizlerin iç karışıklık isteği ve bölgesel çıkarları, hilafet yanlılığı ve Kürt Teali Cemiyeti’nin bağımsız bir Kürt Devleti kurma isteği vardı

Ergani’nin Piran köyünde 13 Şubat 1925 gününden kısa bir süre sonra bölgenin birçok yerinde meydana gelen ayaklanmalar, aşiretlerin ve köylerin büyük bir kısmının isyana katılması bu isyanın uzun zamandan beri hazırlık devresi geçirmiş bir ayaklanma olduğunu gösterdi

Ayaklanmacılar ilk olarak telgraf tellerini kesip haberleşme ağına son verdiler

Şeyh Sait ve isyancılar 16 Şubat’ta Hakik’den Darahani’ye hareket ettiler ve gece yarısı şehre girdiler

Burada hiçbir direnişle karşılaşmayan isyancılar ilk iş olarak Ziraat Bankası kasasına el koydular

Hükümet kuvvetleri Elazığ’ı geri almak için askeri tedbirler düşünürken Elazığ halkı gerçekle yüz yüze gelerek isyancılara karşı hükümetten yana tutum almaya başladı

Bunun üzerine ahali kendi arasında gizlice tertibat alarak silahlanmaya başladı ve şehirde ve civar köylerde bulunan isyancılar üzerine hücum ettiler

Bu durum karşısında şaşıran isyan kuvvetleri dağılarak firar etmeye başladı

Harput’u geri alan ahali, adamlar göndererek hükümeti bu durumdan haberdar etti ve telgraf telleri onarılarak Elazığ ile olan haberleşmeyi sağladı

Mustafa Kemal Atatürk, gece Çankaya’da Genelkurmay Başkanı Fevzi Çakmak, ikinci başkan General Kazım ve İnönü ile birlikte askeri tenkil planını tertipledi

Bu plan göre isyan bölgesi en kısa zamanda büyük kuvvetler ile sarılacaktı

Hareket Erzurum, Erzincan, Sivas, Diyarbakır ve Mardin üzerinden sevk edilecek birlikler tarafından icra edilecek ve hava kuvvetleri derhal harekete geçeceklerdi

Mardin üzerinden sevk edilecek birlikler güney demir yolları ile nakledileceklerdi

Meclis’te Takrir-i Sükûn Kanunu tasarısı görüşüldü ve uzun tartışmalardan sonra kabul edildi

Büyük Millet Meclisi Takrir-i Sükûn Kanunu ile hükümete İstiklal Harbi esnasında dahi verilmeyen büyük bir yetki verdi

İsyan sahasında askerler ileri hareketine devam ettikçe isyancılar iyice sıkıştılar

Bu sebeple bir kısmı taarruzda bulundu, diğer bir kısmı ise düşmüş oldukları vaziyeti anladıklarından dolayı Muş istikametinden firar etmeye çalıştı

İsyan mıntıkası çevresinde vilayetlerde ahali ve aşiretler arasında isyancılara karşı teşkilat yapıldı ve Siverek civarında bu teşkilatlar büyük faydalar gösterdi

Şeyh Sait Genç’in kuzeyindeki Şerafettin dağlarına kaçmak isterken askerlerimiz tarafından sarıldı ve kaçmak imkanının kalmadığını görünce de teslim olmak zorunda kaldı

Şeyh Sait’in yakalanarak tutsak edilmesinden sonra asilerin geri kalan kuvvetleri ile Türk askerleri arasındaki çatışmalar devam etmekteydi

Daha sonra isyana iştirak edenler askerlerimiz tarafından bir bir yakalanarak tutuklandı

Yargılanmak üzere Divan-ı Harplere ve İstiklal Mahkemelerine gönderildi

Bizi Takip Edin

Cumhuriyet'in ilk geniş çaplı ayaklanması: Şeyh Sait İsyanı

13 Şubat 1925 tarihinde doğudaki bazı aşiretlerin gerçekleştirdiği ve Cumhuriyet tarihinin ilk geniş çaplı ayaklanması olan Şeyh Sait isyanı patlak verdi

Popüler Haberler

İran-İsrail gerilimi... Cumhurbaşkanı Erdoğan: Akla ziyan olmayan açıklama yok

Türkiye'den İsrail-İran gerilimiyle ilgili kritik uyarı: Kalıcı bir çatışmaya dönüşebilir

İsrail'den İran'a misilleme saldırısı! İşte ilk görüntüler

Bakan Şimşek Washington'da konuştu: Harcamaları kontrol edecek ve kesintiye gideceğiz

CHP'de tepki çeken atamalar: İlk icraatları torpil oldu