Uzaya gönderilen fareler mikro yer çekimine nasıl tepki verdi?

TM Dijital Haber Merkezi

 

Uluslararası Uzay İstasyonu'nda (ISS) yapılan deneylere dayanan yeni araştırmalar, farelerin mikro yer çekimi (microgravity) koşullarına hızlı bir şekilde adapte olduğunu gösterdi.

 

Scientific Reports'ta yayımlanan yeni araştırma, farelerin uzayda davranışları üzerine bugüne kadarki en kapsamlı analizi sağlıyor. Uzay mekiği üzerinde yapılan deneyler de dahil olmak üzere, uzayda farelerin mikro yer çekimi koşullarına olan tepkileri değerlendirildi. Bu yeni çalışma, farelerin uzaydaki davranışlarının yanı sıra sağlıklarının bazı yönlerini de inceledi.

 

Mikro yer çekimi (microgravity), insanların ve cisimlerin ağırlıksız olarak bulunduğu durumdur. “Mikro” kelimesi, “çok küçük” manasına gelmektedir; bu yüzden mikro yer çekimi, yer çekiminin çok az olduğu yerlerde görülen bir durumdur.

 

Kaliforniya’daki NASA Ames Araştırma Merkezinden April Ronca’nın yürüttüğü yeni çalışma, özellikle deney için tasarlanmış kafesli bir kasada bulunan NASA Kemirgen Habitatını (RH) kullandı. Uluslararası Uzay İstasyonu'nda yapılan bir dizi deneyde 20 fare, mikro yer çekimi, radyasyon, artan karbondioksit, sağlık ve psikoloji gibi durumları potansiyel olarak etkileyebilecek diğer faktörler de dahil olmak üzere tipik olarak astronotların yaşadığı koşullara maruz bırakıldı.

 

Çalışmanın temel amacı, farelerin nispeten kısa ömürleriyle uzun süreli uzay görevlerine nasıl cevap verdiklerini değerlendirmekti. Ortaya çıkan sonuçların, insanların benzer koşullara nasıl tepki verdiği hakkında daha fazla bilgi verebileceği belirtildi.

 

Deneyde kullanılan farelerin hepsi dişiydi ve Dünya'dan ayrıldıklarında 16 ya da 32 haftalıktı. Fareler bir SpaceX Dragon kapsülünde ISS'ye dört günlük bir yolculuktan sonra ulaştı. Fareler 17 ilâ 37 gün arasında uzayda kaldı. Bu bir insan ömrü için nispeten kısa bir zaman. Fakat üç yıldan fazla yaşamayan fareler için bu süre insanlara oranla uzun bir “uzayda yaşam”ı temsil ediyordu.

 

Yeni çalışmanın ana odak noktası, farelerin uzayda davranışını incelemekti. Bu amaçla, RH içindeki fareleri filme almak için bir dizi kamera kullanıldı. Aynı deneyin bir kopyası, kontrol grubu olarak görev yapmak üzere Dünya'da kuruldu.

 

20 farenin hepsi görev süreleri boyunca hayatta kaldı. Dünya'ya döndükten sonra, kontrol grubundakilere benzer vücut ağırlıkları vardı ve sağlık durumları iyiydi. Araştırmacılar, farelerin davranışlarını incelemek için kaydedilen videoyu analiz ettiler.

 

Fareler uzaydaki ilk adımdan sonra uyum sağlamak için olağanüstü bir yetenek gösterdi. Fareler mikro yer çekimine maruz kaldığı anlarda (havada uçarken) yemek yeme, kendi kendilerini kaşıma ve birbirlerine sarılma gibi tipik davranışlarda bulunurlar. Kafeslerini araştırdılar, tüm alanlarını gezdiler ve hatta normal bir sirkadiyen uyku düzenini izlediler. İlginç bir davranışsal fark, genç farelerin Dünya'da bulunan deney farelerine kıyasla fiziksel olarak daha aktif olmalarıydı.

 

<iframe width="560" height="315" src="https://www.youtube.com/embed/Xti1o3XUMVQ" frameborder="0" allow="accelerometer; autoplay; encrypted-media; gyroscope; picture-in-picture" allowfullscreen></iframe>

 

Çalışmanın sonuç kısmında, “Gözlemler, uzay uçuşu farelerinin kendilerine sunulan tüm alan hacmini kullanarak vücutlarını habitat boyunca serbest ve aktif bir şekilde ittiklerini, uzay uçuşu farelerinin daha hızlı hareket etmeye başladıklarını, açık alanlarda kolayca dönüş yaptıklarını ve aynı zamanda kuyruklarını veya pençelerini kullanarak vücutlarını durdurduklarını ortaya koydu.” denildi.