Aşure, lezzeti kadar manevi değeriyle de mutfaklarımızda çok ayrı bir yere sahip. Tarihi Hz Nuh Peygambere dayandırılan bu güzel tatlıyı yapmak ise maharet işi. Rengi, kokusu, lezzeti, kıvamı tek tek dikkat edilmesi gereken konular. Muharrem ayının 10'uncu gününe denk gelen Aşure Günü'nün bu yıl ne zaman olduğu çok sayıda vatandaş tarafından merak konusu oldu. Öte yandan, Muharrem ayı içerisinde gerçekleştirilen ve bereketi simgeleyen aşurenin nasıl yapıldığı da merak ediliyor.
Türk mutfak kültüründe İslam dininin etkisiyle dini ve kültürel bir boyut kazanan aşure, Muharrem’in onuncu günü başlamak üzere daha sonraki günlerde de pişirilip dağıtılıyor. Buğday, nohut, fasulye, incir, tarçın ve şeker gibi 40'a yakın malzemeyle yapılan, bolluk ve bereketin simgesi aşurenin yapımı ise oldukça pratik.
AŞURE NASIL YAPILIR?
1. Aşurenin özü doğru pişirilmiş buğdaydır.
Aşurenin temel malzemesi buğdaydır. Lezzetli bir aşure için buğdayı doğru pişirmek ve özünün çıktığından emin olmak gerekiyor. Buğdayınızın suyu sarardıysa, kıvamını bulmuş demektir. Buğdayınıza pişerken tuz katarak kıvam almasını kolaylaştırabilirsiniz.
2. Malzemelerin eklenme zamanları önemlidir.
Aşure için klasik olarak tüm malzemeler bir önceki akşamdan ıslatılır. Bakliyatlar ön pişirme ile koyu renklerinden arındırılır. Tencereye önce buğday sonra bakliyatlar ve en son meyveler eklenmelidir. Bu hem meyvelerin bütünlüğünün bozulmamasını hem de çok pişererek aromalarının kaybolmamasını sağlayacaktır.
3. Doğru kıvam için nişasta ekleyin.
Aşure kıvamının ayarlanması en zorlu tatlılardan birisidir. Bunun için aşurenizi pişirirken bir miktar nişasta ekleyerek kendi dengesini bulmasını sağlayabilir ve sulu olmasını önleyebilirsiniz. Ayrıca nişasta tatlınızın soğurken çatlamasını ve dağılmasını da engelleyecektir.
4. Aşurenin piştiğini suyunun yoğunluğundan anlayabilirsiniz.
15 kişilik bir aşurenin pişmesi ortalama 2 saat kadar sürer. Ancak malzemeler farklı olacağı için aşurenizi ocaktan ne zaman indireceğinizi suyunun yoğunluğuna ve rengine göre belirleyebilirsiniz. Aşure muhallebi kıvamına geldiğinde ocaktan indirmek için hazır demektir. Soğuyup, donduğunda ideal katılığını bulacaktır.
5. Doğru tencere seçmek aşurenin lezzetini arttırır.
Eskiden hemen her evde aşure tenceresi dediğimiz büyük tencereler bulunurdu. Bu tencerelerden yoksa aşure yapmak için ağzı geniş ve malzemeleri ezmeden karıştırmaya imkan verecek şekilde yayvan tencereler kullanmak gerekir. Ayrıca tencerenizin çabuk ısınmamasına da özen gösterin.
Aşure Tarifi:
(15 Kişilik)
• 200 Gr Aşurelik Buğday
• 50 Gr Nohut
• Tarçın
• 50 Gr Kuru Fasulye
• 80 Gr Kuru Üzüm
• 100 Gr Kuru İncir
• 80 Gr Kuru Kayısı
• 200 Gr Bütün Kavrulmuş Fındık 200grm
• Bütün Kavrulmuş Çam Fıstığı
• 1 Adet Taze Nar
• 10 Gr Tuz
• 300 Gr Toz Şeker
• 60 Gr Kuş Üzümü
• 20 Gr Mısır Nişastası
• 10 Bardak Su
Yapılışı:
Buğday, nohut, kuru fasulye, kuru incir, kuru kayısı ve kuru üzüm bir gün önceden soğuk suyla ıslatılır. Bir gün önceden ıslatılan tüm baklagiller ayrı ayrı kaplarda kaynatılarak aşure için hazırlanır. Meyveler ise sudan çıkartılarak beklemeye alınır.
10 bardak su tencereye alınarak kaynatılır. Kaynayan suya önce buğday ilave edilir ve özü çıkana kadar kaynatılır. Buğdayın özünün çıkması için kaynama suyuna az miktarda tuz eklenir. Sonra sırasıyla nohut ve kuru fasulye eklenir. Tuz ve şeker ilave edilerek 20dk. kadar daha kaynatılır. Meyveler de ilave edilerek kaynatılmaya devam edilir. Meyvelerin formunun çok bozulmamasına özen gösterilir.
En son olarak nişasta su ile açılır ve aşureye eklenerek, bir taşım kaynaması beklenir. Ocaktan indirilen aşure kaplara konur, dinlenmeye bırakılır. Süslemesi aşure iyice dinlendikten sonra yapılır. Böylece malzemelerin dibe çökmesi ve tat değiştirmesi önlenir.
MALZEMELER
• 500 gram buğday • 1 su bardağı kuru fasulye • 1/2 su bardağı nohut • 1 çay bardağı kuru üzüm • 10 adet kuru kayısı • 10 adet kuru incir • 1 paket vanilya • 1/2 su bardağı fındık • 1 adet orta boy elma • 4 adet karanfil • 1,5 su bardağı toz şeker • 5 su bardağı sıcak su • 1 su bardağı süt
Servisi için:
• 1 adet nar • 1/2 su bardağı ince çekilmiş ceviz içi • 1 yemek kaşığı tarçın
YAPILIŞI
Akşamdan buğdayı ovalayarak suyu berrak oluncaya kadar iyice yıkayın. Üzerini geçecek kadar su koyup 10 dakika kaynatın. Kaynama sonunda çıkan sarı suyu döküp tekrar sıcak su koyup 5 dakika daha haşladıktan sonra kapağını kapatıp bir gece bekletin. Ertesi gün buğdaylara sıcak su ilave edip yumuşayana kadar orta ateşte kaynatın, suyu azaldıkça sıcak su ilave edin.
İç malzemelerini koymadan önce de sütünü ilave edin. Sonra sırasıyla içine haşlanmış nohutları, kuru fasulyeyi koyup kaynatın. Suda beklettiğiniz kuru üzümleri ve fındığı süzüp aşureye ilave edin. Limon kabuğu rendesi ve kuş üzümünü de ilave edip karıştırın. Şekerini de yavaşça ilave ettikten sonra kuru kayısıları, elmayı, tuzu ve vanilyayı da ekleyin.
Aynı zamanda incirleri küp şeklinde doğrayın ve ayrı bir kapta suda haşlayıp süzdükten sonra aşureye ilave edin. Aşureyi iyice karıştırıp ve son 5 dakika daha kaynatıp ocaktan alın. Sıcak olarak kaselere paylaştırın. Ilındıktan sonra üstlerini süsleyip ılık ya da soğuk servis edebilirsiniz.
PÜF NOKTASI
Nohut, fasulye ve buğday akşamdan ıslatıldıktan sonra ayrı ayrı pişirilme işleminden sonra erken saatte kazana konularak kıvam alıncaya kadar kaynatılmalı. İsteğe göre bir bardak süt de katılabilir. Soğuduktan sonra kaselere konulan aşure, nar ve tarçın ile süslenerek dağıtılmalı.
AŞURE GÜNÜ TARİHİ ÖNEMİ
İslam dünyasında önemli bir yeri olan Aşure Günü'nün başlangıç tarihine dair detayları sorgulayan vatandaşlar aynı zamanda aşure yapımını da öğrenmek istiyor. Muharrem ayının onuncu gününe “aşura” günü denilir. Muharrem ayı, bu sene 11 Eylül Salı gününe, Aşure günü ise 20 Eylül Perşembe gününe denk geliyor.
Allahü teâlâ, birçok duaları Aşûre günü kabul etmiştir. Hazret-i Âdem'in tevbesinin kabul olması, Hazret-i Nuh'un tufandan kurtulması, Hazret-i Yunus'un balığın karnından çıkması, Hazret-i İbrahim'in ateşte yanmaması, Hazret-i İdris'in canlı olarak göğe çıkarılması, Hazret-i Yakub'un oğlu Hazret-i Yusuf'a kavuşması, Hazret-i Yusuf'un kuyudan çıkması, Hazret-i Eyyüb'ün hastalıktan kurtulması, Hazret-i Musa'nın Kızıldeniz'i geçmesi, Hazret-i İsa'nın doğumu ve ölümden kurtulup, diri olarak göğe çıkarılması Aşûre günü oldu.
AŞURE GÜNÜ NE ZAMAN?
İslam alemi için büyük önem kılan Aşure günü, muharrem ayının 10. günü olan 20 Eylül 2018 Perşembe gününe denk geliyor.
AŞURE GÜNÜ ÖNEMİ NEDİR?
Muharrem ayının onuncu gecesi, Aşûre gecesi, onuncu günü de Aşûre günüdür. Muharrem ayı, Kur’ân-ı kerimde kıymet verilen dört aydan biridir. Aşûre, bu ayın en kıymetli gecesi ve günüdür. Allahü teâlâ, birçok duaları Aşûre günü kabul buyurdu.
Âdem aleyhisselâmın tövbesinin kabul olması,
Nuh aleyhisselamın gemisinin tufandan kurtulması,
Yunus aleyhisselamın balığın karnından çıkması,
İbrahim aleyhisselamın Nemrud'un ateşinde yanmaması,
İdris aleyhisselamın diri olarak göğe çıkarılması,
Yakup aleyhisselamın, oğlu Yusuf aleyhisselama kavuşması ve gözlerindeki perdenin kalkması,
Yusuf aleyhisselamın kuyudan çıkması,
Eyyub aleyhisselamın hastalıktan kurtulması,
Musa aleyhisselamın Kızıldeniz’den geçip, Firavun'un boğulması ve İsa aleyhisselamın viladeti, doğumu ve Yahudilerin öldürmesinden kurtulup, diri olarak göğe çıkarılması hep Aşûre günü oldu.
Mübarek gecelerde ibadet etmek çok sevaptır. Rıyâd-un-nâsıhîn kitabında buyuruluyor ki:
“İmâm-ı Nevevî hazretleri, Ezkâr kitâbında ‘gecenin oniki kısmından bir kısmını yani bir sâat kadar ihya etmek, yani okumak, namaz kılmak, dua etmek, bütün geceyi ihya etmek olur. Yaz ve kış geceleri için hep böyledir’ buyuruyor.” İbni Abidînde de böyle olduğu bildirilmektedir. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Aşûre gününün orucu, bir senelik geçmiş günahlara kefarettir.)
AŞURE GÜNÜ HANGİ İBADETLER YAPILMALIDIR?
1-Aşure günü oruç tutmak sünnettir. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
Aşure günü oruç tutanın, bir yıllık günahları affolur. [Müslim, Tirmizi, İ. Ahmed, Taberani]
Aşure günü oruç tutan o yıl tutamadığı nafile oruçlarının sevabına kavuşur. [Deylemi]
Aşure günü bir gün önce, bir gün sonra da tutarak Yahudilere muhalefet edin. [İ .Ahmed]
Aşurenin faziletinden faydalanın! Bu mübarek günde oruç tutan, melekler, peygamberler, şehidler ve sa-lihlerin ibadetleri kadar sevaba kavuşur. [Şir'a]
Yalnız Aşure günü oruç tutmak mekruhtur. Bir gün öncesi veya bir gün sonrası ile tutmalı!
2- Sıla-i rahim yapmalı.
Yani akrabayı ziyaret edip, hediye ile veya çeşidi yardım ile gönüllerini almalı. Hadis-i şerifte, (Sıla-i rahmi terk eden, Aşure günü akrabasını ziyaret ederse, Yahya ve İsa'nın sevabı kadar ecre kavuşur) buyuruldu. (Şir'a)
3- İlim öğrenmeli!
Hadis-i şerifte, (Aşure günü, ilim öğrenilen veya Allahü teâlâyı zikredilen bir yerde, biraz oturan, Cennete girer) buyuruldu. Bu gece ilim olarak, ehl-i sünnete uygun bir kitap, [mesela İslam Ahlakı veya Tam İlmihal Seadet-i Ebediyye] okumalıdır. Ayrıca Kur'an-ı kerim okumalı, kazası olan kaza namazı kılmalı. (Şir'a)
4- Sadaka vermek sünnettir, ibadettir.
Hadis-i şerifte, (Aşure günü, zerre kadar sadaka veren, Uhud dağı kadar sevaba kavuşur) buyuruldu. (Şir'a)
Bugün aşure ibadet diye aşure pişirmek günahtır. Aşurenin bugüne mahsus ibadet olmadığını bilerek, bugün aşure veya başka tatlı yapmak günah olmaz, sevap olur. Bu inceliği iyi anlamalı. Tedavi niyetiyle sürme çeken bugün de sürmelenebilir. Hadis-i şerifte, Aşure günü ismidle sür-melenen, göz ağrısı görmez buyuruldu. (Hakim)
5- Çok selam vermeli.
Hadis-i şerifte, Aşure günü, on Müslümana selam veren, bütün Müslümanlara selam vermiş gibi sevaba kavuşur buyuruldu. (Şir'a)
6- Çoluk çocuğunu sevindirmek! Hadis-i şerifte, (Aşure günü, aile efradının nafakasını geniş tutanın, bütün yıl nafakası geniş olur) buyuruldu. (Beyheki)
7-Gusletmeli. Hadis-i şerifte, (Aşure günü gusleden mümin, günahlardan temizlenir) buyuruldu. (Şir'a)
[Bu sevaplar, itikadı düzgün olan, namaz kılan ve haramlardan kaçan mümin içindir.
8 - O gün, eve ufak-tefek erzak alınmalı, alınırsa bir sene boyunca evde bereket olur.
9- Dua Okunmalı
10 defa şu dua okunur: ''Sübhanallahi mil'el mizan. Ve müntehel-ılmi ve meblegar-rıza ve zinetelarş''
10- Namaz Kılınmalı
Aşure gününe mahsus olmak üzere kuşluk vaktinde 2 rek'at namaz kılınır.
Sadaka vermek sünnettir, ibadettir. Hadis-i şerifte, (Aşure günü, zerre kadar sadaka veren, Uhud dağı kadar sevaba kavuşur) buyuruldu. (Şir'a)