İşgücü piyasalarının hızla dönüşen yapısı, nitelikli işgücüne olan ihtiyacı her geçen gün artırmaktadır. Aynı doğrultuda aktif istihdam politikaları ile işgücü piyasalarının nitelikli işgücü ihtiyacının karşılanmasına yönelik sosyal politikalar değer kazanmaya devam etmektedir.
Hedefe yönelik sosyal politikalar, yalnızca işsiz bireylere geçici çözümler sunmamakta, onların mesleki yetkinliklerini geliştirmelerine, işgücü piyasasının güncel taleplerine uyum sağlamalarına ve istihdam edilebilirliklerini artırmalarına da olanak tanımaktadır.
23 Eylül 2024 tarihinde İŞKUR ve TOBB arasında imzalanan Nitelikli İşgücü Yetiştirme Programı (NİYEP) İşbirliği Protokolü kapsamında hayata geçirilen mesleki eğitim kursları ile işgücü piyasasında ihtiyaç duyulan niteliklere sahip bireylerin yetiştirilerek istihdamı artırmak ve işsizlerin mesleki yetkinliklerini geliştirmek amaçlanmaktadır.
Bu kapsamda kursiyerler, hem teorik eğitim hem de doğrudan işyerlerinde pratik deneyim kazanarak meslek hayatına hazırlanmakta, aynı zamanda sosyal güvence ve maddi desteklerle güçlenmektedirler.
NİYEP kurslarından yararlanma şartları şu şekildedir:
* İŞKUR'a kayıtlı işsiz olmak,
* Kursa başlama tarihinden önceki son 15 günde adına uzun vadeli sigorta prim bildirimi yapılmamış olmak,
* 15 yaşını tamamlamış olmak,
* Mesleğin gereklerine uygun olarak belirlenen özel şartlara sahip olmak,
* İŞKUR tarafından aynı meslekte düzenlenen kursu tamamlamamış olmak,
* İş ve meslek danışmanlığı hizmetlerinden faydalanmak,
* Emekli olmamak,
* İşverenin birinci veya ikinci derece kan hısımı veya eşi olmamak,
* Kurslara katılmama yönünde yasaklılık uygulanmıyor olmak.
NİYEP, programın devam ettiği aylarda en az beş sigortalıya sahip olan işverenlerle düzenlenebilecektir. Çalışan sayısına bağlı olarak belirlenecek kursiyer sayısı ise aşağıdaki gibidir:
* 1 – 4 çalışana sahip iş yerleri için çalışan sayısı kadar kursiyer
* 5 – 9 çalışana sahip iş yerleri için 12 kişiye kadar kursiyer
* 10 – 49 çalışana sahip iş yerleri için 24 kişiye kadar kursiyer
* 50 ve daha fazla çalışana sahip iş yerleri için sigortalı sayısının %50'sine kadar kursiyer kontenjanı verilmektedir.
İmalat sektöründe istihdam taahhüt süresi, programın 1,5 katı, taahhüt oranı ise %50 olarak belirlenmiştir. Hizmet sektöründe ise istihdam taahhüt süresi programın 2 katı taahhüt oranı da %60 olarak belirlenmiştir.
Sosyal Güvenlik Kurumu veya diğer kurumlara borcu olan işyerleri de NİYEP programından yararlanabilmektedir.
Eğitimler teorik eğitim ve pratik eğitim şeklinde iki aşamalı olarak gerçekleştirilmektedir. Teorik ve pratik eğitimlerin toplam süresi 160 fiili günü geçmemektedir. Kurslar, günlük en az 5 en fazla 8 saat olabilmektedir. Ayrıca haftada 6 günü geçmemek şartıyla, haftalık en az 30 en fazla 45 saat olarak düzenlenebilmektedir.
Teorik ve pratik eğitim, günde en az beş en fazla sekiz saati geçmeyecek şekilde aynı hafta içerisinde farklı günlerde verilebilir. Teorik ve pratik eğitim aynı gün içerisinde birlikte verilmesi ise engellenmektedir. Bu kapsamda teorik ve pratik eğitim günleri birbirinden ayrılacaktır.
NİYEP kurslarına katılan kursiyerlere, kurslara fiilen katıldıkları gün üzerinden, iş arayan statüsündeki katılımcılara günlük 850,19 TL, çalışma günü 26 x 850.19 = 22.104,94 TL aylık ödeme yapılmaktadır. Geleceğin meslekleri olarak belirlenen mesleklerde, meslek lisesi mezunlarına her meslekte kadın eli projesinde düzenlenen programlarda katılımcılara günlük 1.105,23 TL ödenek verilmektedir.
NİYEP kurslarına katılan kursiyerlere, kurslara fiilen katıldıkları gün üzerinden, iş arayan statüsündeki kursiyerlere günlük 850,18 TL, işsizlik ödeneği alanlara günlük 425,09 TL kursiyer zaruri gideri ödenmektedir.
Kursa devam edilen süre içerisinde kursiyerlerin genel sağlık sigortası ile iş kazası ve meslek hastalığı sigortası primleri İŞKUR tarafından karşılanmaktadır. Proje kapsamında maksimum 6 ay boyunca asgari ücret maaş ve sigorta giderleri İŞKUR tarafından ödenmekte böylece kişi başı 183.846 TL işveren kazanç elde etmektedir.
Mesleki yeterlilik belgesi verilebilen mesleklerde açılan kurslar sonunda başarılı olanlara mesleki yeterlilik belgesi, mesleki yeterlilik belgesi verilemeyen mesleklerde başarılı olanlara ise Milli Eğitim Bakanlığı veya üniversite onaylı kurs bitirme belgesi/sertifikası verilmektedir.
Sonuç olarak NİYEP, işsiz bireylerin istihdam edilebilirliklerini artırırken işverenlerin ihtiyaç duyduğu nitelikli işgücünü karşılamaya yönelik önemli bir sosyal politika aracı olarak öne çıkmaktadır. Program ile teorik ve pratik eğitim süreçlerini birleştirerek kursiyerlere hem mesleki beceri hem de iş güvencesi kazandırılmaktadır. Aynı zamanda işverenler için maliyet avantajı da elde etmektedir. Böylece, aktif istihdam politikalarının somut bir yansıması olarak, işgücü piyasasında arz ve talep dengesi güçlendirilmekte ve sürdürülebilir istihdamın gelişimine katkı sağlanmaktadır.
