'Meme kanserini önleyemeyiz ama riski azaltabiliriz'

Ülkemizde her 8 kadından biri meme kanseri ile karşı karşıya kalıyor. 40 yaş üstünde sık görülüyor. Son yıllarda 40 altı yaş meme kanserlerine de çok rastlanıyor. Üstelik bu kanser türü sadece kadınlarda görülmüyor. İstatistiklere göre her yüz meme kanserinden biri erkeklerde görülüyor. Erkeklerde meme kanseri az görülse de hastalık daha agresif seyrediyor. Bu nedenle hem kadınların hem de erkeklerin meme kanserine karşı bazı önlemleri almaları şart. Dünya Sağlık Örgütü tarafından Meme Kanseri Farkındalık Ayı olarak kabul edilen ekim ayı içerisinde insanları bilinçlendirmek amacıyla birçok etkinlik düzenlendi. Verilen en net mesaj ise “Erken tanı hayat kurtarır.” 

Kendi muayenenizi evde yapmalısınız

Kanser kontrolsüz hücre çoğalması demek. Meme kanseri de memedeki epiteriyal veya mezenkimal denilen hücrelerin kontrolsüz bir şekilde normalden daha hızlı çoğalması ile oluşuyor. Son yıllarda ciddi bir artış var, meme kanserinde. “Bunun nedeni bu kansere yol açan çevresel faktörlerin, uyaranların artmış olması. Buna örnek olarak hava kirliliği, beslenmedeki problemler, özellikle işlenmiş gıdaların fazla tüketiliyor olması, uzun süre radyasyona maruziyet, özellikle kapalı alanlarda bulunan reaktörler, kullanılan bazı ilaçları gösterebiliriz. Uzun süre düzenli hormon preparat kullananlarda olabiliyor. Kontrolsüz ve uzun tüp bebek deneyişleri de meme kanserine yol açabiliyor. Bu noktada meme kontrolü yapılarak tüp bebek sürecine başlanmalı.” diyen Medipol Üniversitesi Hastanesi Meme Cerrahisi Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Pelin Basım, meme kanserini önlemek için yapabilecek en doğru hareketin hayat alışkanlıklarımızı değiştirmek olduğunu vurguluyor. Basım, meme kanseri riskini azaltmak için yapılacakları şöyle anlatıyor: “Sigara ve alkol kullanımını minimumda tutmak, işlenmiş gıdalardan mümkün olduğunca uzak durmak çok önemli. Kiloya özelikle bel çevresindeki yağlanmaya da dikkat etmek gerekiyor. Bu yağlanma meme kanserine öncü olabilir. Tamamen önlemek mümkün değil çünkü hepimizin genlerinden kaynaklı bir yatkınlığı olabilir. Zaten tümör hücreleri genlerdeki bir ufak kırılma ile oluşuyor. Bu kırılmalar çevresel faktörlerden etkilenerek ortaya çıkıyor. Bu faktörleri en aza indirirsek riski de azaltabiliriz.” 

Her hastalıkta olduğu gibi meme kanserinde de erken teşhis önemli. Ancak genelde çok ağrı, sızı yapmadığı için erkenden anlaşılmıyor. Evde kendi kendine muayene etmeyi öğrenmek ve rutin kontrole gitmek gerekli. Özellikle duştayken yaparsak kitleleri algılamak daha kolay olabiliyor. Adetten sonraki ilk bir hafta içinde yapılmasını tavsiye eden Dr. Basım, “Orta 3 parmağın ucu ile dairesel ve saat yönünde dönerek memenin tüm kadranlarını muayene edilmeli. 25’ten sonra kendi kendine, 35 yaşından itibaren de rutin doktor kontrol takibine başlanmalı, 35-40 yaş arasında hekimin isteğine göre ultrason yapılabilir. 40 yaşında bazal mamografi dediğimiz tarama mamografisi çekilir. Ailede 40 yaş altı mesela 35 yaşında meme kanserine yakalanan biri var ise o zaman bu kontrollere daha erken başlamak lâzım. 

Son evrede ameliyat önermiyoruz

Gençlerde hücre bölünmesi hızlı olduğu için tümörün saldırganlığının daha fazla olduğunu belirten Dr. Basım, kanserin evresinin ve türünün de önemli olduğunu söylüyor. Meme kanserinin türü ve derecesine göre tedaviler farklılık gösteriyor. “Bazı kanser türlerinin saldırganlık oranı ve  metastaz yapma ihtimali farklı. Tabi evre kısmı da çok önemli. 1 ile 4 arasında giden bir evreleme sistemi var. Birinci evre iyi, tümör küçük, lenf bezlerine sıçrama yok. 4. evre ise genelde uzak metastaz yapmış yani diğer organlarına sıçramış meme kanseri anlamına gelir. 2 ve 3. evre aradır.” diyen Dr. Basım şöyle devam ediyor: “Yeni geliştirilen kemoterapötik ajanlarla bazı meme kanseri alt tiplerinde kemoterapinin cerrahiden önce verilmesinin hem cerrahiyi kolaylaştırdığı hem de hayatta kalma süresini uzattığını göstermiş. Özellikle başka bir organa sıçramamış ama koltuk altında yayılmış ve boyutu büyük meme tümörlerinde öncelikle kemoterapi verip daha sonra hastayı ameliyata hazırlamak şimdi daha revaçta. Hastalık başka bir organa sıçramış ise o zaman cerrahiden uzaklaşıyoruz. 4. evrede kemoterapi veriyoruz. Başka tedavi türleri de var. Radyoterapi (Işın), hormonoterapi ve immünoterapi. Hastanın tipine ve evresine göre değişiyor. “