Trump'ın anlaşmaları

Donald Trump'ın Suudi Arabistan, Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri ile yaptığı 3 trilyon doları aşan anlaşmalar, yüzeyde büyük bir diplomatik ve ekonomik zafer gibi görünüyor. Özellikle basınımızın eski güç dengesine göre düşünen bazı yorumcularının, bu yüzden deyim yerindeyse Trump'tan beter propaganda cümleleri kurduklarına şahit olduk. Ezber böyle bir şey. Oysa bu anlaşmalar, gerçekte Amerikan imparatorluğunun -belki keskin bir cümle gibi gelecek size ama- günü kurtarma reflekslerinin bir tezahürü.

Neden böyle düşünüyoruz?

Öyle bir zamandan geçiyoruz ki, bir olayın yüz yıllık, hatta sistemsel düşündüğümüzde kapitalist çevrimlerinin en az üç yüz yıllık döneminin kırılma diye nitelendirebileceğimiz bir anına tekabül ettiğini gözlemliyoruz. Tam bu noktada tarih bize diyor ki; decline/çözülme süreci yaşayan bir imparatorluk, dünyadan ödeme alarak kendi çöküşünü durdurmaya çalışır. Ama bu yöntem, çöküşü daha da hızlandırır.

Öte yandan imparatorluklar yine tarihe göre çöküşe yaklaştıkça artık üretmek yerine elindekini satar, borçlanır ve kendi ürettikleri düzene karşı dahi savaş açar. Bugün ABD de, 36 trilyon dolarlık borç yükü altında kıvranın ABD'den aynı döngüyü yaşıyor. Dolayısıyla ABD'nin bugün ürettiği şey güven değil; belirsizlik ve dengesizlik.

Trump'ın Körfez ülkeleriyle imzaladığı devasa savunma ve yatırım anlaşmaları; görünürde nakit akışı sağlıyor, istihdam vaadi sunuyor. Ama içerikte ne sanayiye dönüş var, ne teknoloji transferi, ne de stratejik istikrar. Çünkü, kriz daha derin.

ABD artık üretime dayalı bir imparatorluk değil, tüketim ve finans manipülasyonuna dayalı kırılgan bir ekonomi. Ve bu yapı, Trump'ın "işlem odaklı/ yani al-ver" stratejisiyle ayakta kalamaz.

Söz gelimi, Çin'in devlet destekli sanayi modeli, kamu yatırımları, düşük borçlanma maliyetleriyle büyürken, ABD dış politikada işlem pazarlığı, finans manipülasyonu yüzünden sanayinin dönüşümünü de sağlayamıyor.

Diğer taraftan Trump'ın Çin'le geçen gün yaptığı 90 günlük tarifeler barışı da bir uzlaşma değil, bir soluklanma arası. ABD bu süreyi, kritik ithalat kalemlerini garanti altına almak, nadir toprak elementleri stoklamak için kullanacak bu belli. Ama dünya bu stratejiyi artık tanıyor. Ve buna karşı kendi "faz değişimini" başlatıyor. Avrupa Çin'e yöneliyor. BRICS büyüyor. Körfez ülkeleri bile çok yönlü ittifaklara hazırlanıyor.

Hasılı...

ABD ise, tıpkı çöküşteki diğer imparatorluklar gibi, artık müttefik değil, müşteri arıyor. Anlaşmalar ortaklık değil, alışveriş halini aldı. Trump kazanıyor gibi görünse de bu politikaların uzun vadede Amerikan sistemine bir fayda sağlamayacağı açık.

Gösterişli anlaşmalar, dev rakamlar ve zafer naraları işte bu gerçekliği örtemez.