Japon hükümetinden eski 'Irk Koruma Yasası' sebebiyle tazminat isteniyor

Sağlık Bakanı Goto Şigeyuki, düzenlediği basın toplantısında, "Irk Koruma Yasası" kapsamında kısırlaştırılanlara tazminat ödenmesi kararını eleştirdi. Bakan Goto, hükümetin tezlerinin "reddedildiğini" gerekçe göstererek kararı "çok sert" bulduğunu belirtti ve ilgili kuruluşlarla "gerekli önlemlerin alınacağını" söyledi. Kabine Baş Sekreteri Matsuno Hirokazu da söz konusu mahkeme hükmünün, analiz edileceğini ve temyize götürülmesi ihtimalinin değerlendirileceğini bildirdi.

- İLK KARAR

Osaka Yüksek Mahkemesi dün, 1960'ların sonlarında kısırlaştırma prosedürlerine tabi tutulan üç kişinin temyize götürdüğü davayı karara bağlamıştı. Mahkeme, müştekileri zihinsel problemli 70 yaşlarındaki bir kadın ile duyma bozukluğu yaşayan 70-80 yaşlarında evli bir çift olan davada, Japon hükümetini mahkum etmişti. Duruşmada Hakim Heyeti Başkanı Ota Teruyoşi, alt mahkemenin önceki kararını geçersiz kılarak merkezi hükümetin yaklaşık 27,5 milyon yen (239 bin 660 dolar) tazminata mahkum edildiğini açıklamıştı.

Müştekiler "anayasal garanti altındaki bireysel haysiyet, çocuk doğruma ve yetiştirme gibi haklardan mahrumiyet" suçlamalarından yaklaşık 55 milyon yen tazminat talep etmişti. Kasım 2020'de Osaka Bölge Mahkemesi, söz konusu yasanın "anayasayı ihlal ettiğine" karar vermiş ancak kısırlaştırma sürecinin üzerinden "20 yıldan fazla geçtikten sonra" müştekilerin "tazminat hakkı arayamayacaklarına" hükmederek davayı düşürmüştü. Yasaya ilişkin 6 mahkeme kararı bulunan Japonya'da, Osaka Yüksek Mahkemesinin kararı "devleti tazminat ödemeye mahkum eden ilk hüküm" olarak kayda geçmişti.

- KANUN VE İLGA SÜRECİ

Ülkede 1948-1996'da yürürlükte kalan "Yuusei Hogohou" (Öjeni Kanunu) kapsamında "adi ve aşağı tip çocukların doğumunu" engellemek amacıyla zihinsel bozukluk, akıl hastalığı, kalıtımsal hastalık yaşayan yaklaşık 25 bin kişi kısırlaştırılmıştı. Kanunun ilgası sürecinde, 1994 yılında engelli bir Japon kadının Birleşmiş Milletler (BM) koordinasyonunda Mısır'da düzenlenen Nüfus ve Kalkınma Uluslararası Konferansındaki çağrısının etkili olduğu biliniyor. Kyodo ajansının hükümet verilerine dayandırdığı bilgiye göre, yasa kapsamında 16 bin 500 kişinin "rızası alınmadan sterilizasyon prosedürlerine tabi tutulduğu" aktarılmıştı. Nisan 2019'da Japonya meclisi, "zorla kısırlaştırılan her bir kişiye" 3,2 milyon yen (27 bin 800 dolar) tazminat ödenmesini kapsayan yasayı kabul etmişti.