YURTDIŞINDA olumsuz rüzgarların estiği, zaman zaman da fırtınaya dönüştüğü bir yıl daha geride kaldı. Arap Baharı’ndan Euro krizine, İran geriliminden Suriye’deki kargaşaya uzanan zorlu bir yılda daha Türkiye, ekonomisiyle yine ‘yılın kazananı’ unvanını elde etmeyi başardı. Küresel piyasalar açısından 2012 yılında, kredi derecelendirme kuruluşlarının Avrupa ülkelerinin ülke notlarını düşürmesi yılın öne çıkan olayları arasında ilk sırada yer aldı. Ayrıca yılın öne çıkan olayları arasında bir türlü bitmeyen Yunanistan krizi de vardı. Dışarıda bu gelişmeler olurken, kötü havayı gören Türkiye 2012’de, cari açığın ilacı olacak adımlar attı. ‘Gaz-fren’ tartışmalarına da neden bu önlemler sayesinde Türkiye ekonomide ‘yumuşak iniş’ yaşadı. Bunun sonucunda da Türkiye’nin kredi notuna yıllardır konan ‘ipotek’ kalktı. Dünyada, özellikle de Avrupa’da bir çok ülkenin notu düşerken kredi notumuz 18 yıl aradan sonra sınıf atlayarak ‘yatırım yapılabilir’ seviye olan BBB’ye çıktı. Yıllardır cari açık ve enflasyonu gerekçe göstererek ipotek konulan notumuzdaki yükseliş, 2013’e dönük umutları da artırdı. Beklentiler şimdi Fitch’in ardından diğer uluslararası kredi derecelendirme kuruluşlarının da not artırımına gitmesi yönünde. Bu kuruluşlardan da 2013’te benzer adım gelirse Türkiye, önümüzdeki yıl da makro veriler açısından dünyayı kıskandırmaya ve gündemde olmaya devam edecek.
Not artışında asıl ‘hasat’ yeni yılda
FITCH’IN not artışı, yılın son çeyreğinde özellikle faizlerde düşüş yönünde etkisini gösterdi. Faizler yüzde 6’nın altına kadar indi. Ancak not artışının asıl etkisi yeni yılda hissedilecek. Yeni yılda Türkiye, bu not ile orta ve uzun vadeli uluslararası tasarrufları Türkiye’ye çekebilecek. Kısa vadeli fonlara bağımlılığımız daha da azalacak. Özellikle diğer kredi derecelendirme kuruluşlarından da not artırımı adımı gelirse, Türkiye’nin yabancı yatırımcı çekme hedefi daha da yükselecek. Yeni Teşvik Sistemi, Mütekabiliyet Yasası ve kentsel dönüşüm gibi çeşitli düzenlemeleri hayata geçiren Türkiye’nin 2012’de attığı bu adımlar da yabancı yatırımcıların ilgisini Türkiye’ye yöneltmiş durumda. Özellikle yeni teşvik sisteminin devreye girmesiyle ortaya çıkan rakamlar da bunu gösteriyor. Haziranda yürürlüğe giren yeni teşvik sistemiyle kasım sonuna kadar 23.6 milyar liralık yeni yatırım için teşvik alındı. Yeni yatırımlar arasında büyük yabancı grupların olması da dikkat çekiyor. Yeni yıl umutlarla giren Türkiye’ye yabancı ilgisinin 2013’te katlanması bekleniyor.
Serumla hayatta kaldılar
Birçok ülkenin komaya girdiği Avrupa’da Yunanistan yine gündemden düşmedi. Düşen tek şey ise notlar oldu.
2012, Avrupa’dan sürekli olumsuz haberlerin geldiği bir yıldı. Bitkisel hayata giren hasta gibi birçok ülke 2012’de serumla idare etti. Bu ülkelerin başında gelen Yunanistan, Troyka’dan aldığı 200 milyar dolar Euro’yu bulan mali yardımın dışında 2 kez de ‘tıraş’ tabir edilen borç silme operasyonu ile gündemden düşmedi.
Dönem başkanı da iflas etti
Yunanistan’ın durumu AB’nin dönem başkanı olan Rum Kesimi’ni de iflasa sürükledi. Piyasalar açısından 2012 yılında, kredi derecelendirme kuruluşlarının Avrupa ülkelerinin ülke notlarını düşürmesi ise yılın öne çıkan olayları arasında ilk sırada yer aldı. 2012’nin hemen başında Euro Bölgesi’nde Standart & Poor’s (S&P) 9, Fitch ise 5 ülkenin notunu düşürdü. S&P ve Fitch’in bu kararını, şubat ayında Moody’s’in Euro Bölgesi’ndeki 6 ülkenin notunu düşürmesi izledi. Yine 2012’de Moody’s, Fransa’nın ‘Aaa’ olan kredi notunu bir kademe düşürerek ‘Aa1’e çekti. Fitch ise Arjantin’in uzun vadeli kredi notunu 5 kademe birden düşürerek B’den CC’ye indirdi. Yılın sonuna gelindiğinde ise ABD’de ‘mali uçurum’ olarak nitelenen yeni vergi düzenlemeleri, piyasalara yön veren başlıca faktörlerden biri oldu. Tartışmaları ise Moody’s’in uyarısı ateşledi. Mood’s ‘anlaşma sağlanamazsa not düşer’ uyarısında bulunurken yaşanan tartışmalar ABD Başkanı Barack Obama da katıldı. Obama yılbaşına girerken tarafları toplayarak “Ya öneri getirin, ya benimkini oylayın” resti çekti.
OCAK 2012-İran’a ambargo kararı alındı
-1 OCAK İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) Başkanlığı’na Dr. Mustafa İbrahim Turhan atandı.
-6 OCAK Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı, Merkez Bankası’nın 2012 yılında Türk Lirası’nın değer kazanmasına izin vereceğini açıkladı.
-10 OCAK İstanbul Boğazı’na 3. köprü yapımını da içeren Kuzey Marmara Otoyolu ihalesine teklif gelmedi ve ihale iptal edildi.
-13 OCAK Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Standard&Poor’s, Euro Bölgesi’ne üye 9 ülkenin uzun vadeli kredi notunu bir ya da iki basamak düşürdü. Fransa, Avusturya, İtalya, İspanya, Portekiz, Kıbrıs Rum Kesimi, Malta, Slovakya ve Slovenya’nın kredi notları indirimden etkilenirken, Almanya ‘AAA’ olan kredi notunu korudu. Standard and Poor’s, Fransa’nın kredi notunu ise AAA’dan AA+’ya indirdi.
-19 OCAK Ümit Boyner, TÜSİAD Yönetim Kurulu Başkanlığı’na yeniden seçildi.
-22 OCAK Yeni Anayasa çalışmalarına katkı vermek amacıyla Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) öncülüğünde 13 çatı sivil toplum kuruluşu ‘Anayasa Platformu’ oluşturdu. Söz konusu platformun ‘Türkiye Konuşuyor’ başlığıyla düzenlediği bölge toplantılarının ilki Konya’da gerçekleştirildi.
-23 OCAK Avrupa Birliği ülkeleri, nükleer programı ile ilgili uzlaşmazlığı sebebiyle İran’a kademeli bir petrol ambargosuyla, nükleer programının finansmanının engellenmesi için İran Merkez Bankası’na yaptırım uygulanması konusunda anlaştı.
-25 OCAK ABD’li teknoloji şirketi Apple, Exxon Mobil’i geçerek dünyanın piyasa değeri en yüksek şirketi oldu. Şirketin piyasa değeri, 418.89 milyar dolara ulaştı.
-27 OCAK Kredi derecelendirme kuruluşu Fitch, İtalya, İspanya, Belçika, Slovenya ve Güney Kıbrıs’ın kredi notlarını düşürdü, İrlanda’nın not görünümünü negatife çevirdi.
- 31 OCAK Çek Kanunu’nda değişiklik yapan tasarı yasalaştı. Kanunla, karşılıksız çekte adli para cezası ödenmediği için uygulanan hapis cezasının, idari nitelikte yaptırıma dönüştürülmesi kararlaştırıldı.
ŞUBAT 2012-Avrupa’da ekonomik kriz derinleşti
-14 ŞUBAT Moody’s, İtalya, İspanya, Portekiz, Slovakya’nın kredi notlarını düşürdü.
-21 ŞUBAT Euro Bölgesi maliye bakanları Yunanistan’a 2. yardım paketine onay verdi. Anlaşma 130 milyar Euro yardımı kapsıyordu.
-24 ŞUBAT Boyner, YKM’nin yüzde 63 çoğunluk hissesini 190 milyon TL’ye satın aldı.
-28 ŞUBAT Forbes’in ‘En Zengin 100 Türk’ listesine göre; Türkiye’nin en zengini 3 milyar dolarla Fiba Holding Yönetim Kurulu Başkanı Hüsnü Özyeğin oldu. Çukurova Holding Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Emin Karamehmet 2.9 milyar dolarla ikinci, Yıldız Holding Yönetim Kurulu Başkanı Murat Ülker 2.8 milyar dolarla üçüncü oldu.
MART 2012-Yunanistan’a 105 milyarlık saç traşı
-9 MART Borç krizindeki Yunanistan’ın ‘saç tıraşı’ olarak anılan işlemle bir kalemde 105 milyar Euro turarındaki borcu silindi.
-20 MART ABD yönetimi, İran’dan ham petrol alımlarını önemli ölçüde düşürdükleri gerekçesiyle 10 AB ülkesi ve Japonya’yı yaptırımlardan muaf tutacağını açıkladı. Söz konusu ülkeler arasında Türkiye yer almadı.
-30 MART Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, İran’dan alınan petrolün bir kısmının, Libya’dan alınacak petrolle değiştirilmesine yönelik çalışma başlattıklarını ve bu yönde karar aldıklarını açıkladı.
NİSAN 2012-Türkiye’nin 2011 büyümesi açıklandı
-2 NİSAN TÜİK, Türkiye’nin 2011 yılında yüzde 8.5 büyüdüğünü açıkladı.
-8 NİSAN Başbakan Erdoğan 320 işadamıyla birlikte çeşitli anlaşmalar yapmak üzere Çin’e gitti. İki ülke arasında nükleer enerji alanında işbirliğini içeren niyet mektubu imzalandı.
-13 NİSAN Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, yeni nükleer güç santrali çalışmalarını Japonya, Güney Kore ve Çin ile yürüteceklerini duyurdu.
-19 NİSAN Kamuoyunda 2B olarak adlandırılan orman vasfını yitirmiş Hazine arazilerinin satışını öngören kanun tasarısı, TBMM Genel Kurulu’nda kabul edildi.
-23 NİSAN Türkiye ile Mısır arasında Ro-Ro ve karayolu transit taşımacılığına ilişkin mutabakat zaptı imzalandı.
-26 NİSAN Türkiye Petrolleri Ananim Ortaktaklığı (TPAO) Türkiye ve KKTC’nin aldığı siyasi karar çerçevesinde Gazimağusa’da gaz ve petrol için sondaj çalışmalarına başladı.
-27 NİSAN Türkiye’nin vergi rekortmenleri belirlendi. Semahat Sevim Arsel, tahakkuk ettirilen 33 milyon 622 bin 742 lira vergi ile 2011 yılı vergi rekortmeni oldu. S&P İspanya’nın notunu 2 kademe düşürdü.
-28 NİSAN Nail Olpak, Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği’nin (MÜSİAD) yeni Yönetim Kurulu Başkanı oldu.
MAYIS 2012-Standard&Poor’s’un kararı tepki topladı
-1 MAYIS S&P, Türkiye’nin ‘pozitif’ olan not görünümünü ‘durağan’ olarak revize etti.
-3 MAYIS Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, S&P’nin kararıyla ilgili “Bu karar tamamen ideolojik. İflas edenlerin notu yükselirken bizimkinin düşmesini garipsedim. Bunu Tayyip Erdoğan yemez. Bunun bedelini, ‘Ben artık seni kredi kuruluşu olarak tanımıyorum’ şeklinde öderler” dedi.
-13 MAYIS Rize-Erzurum karayolunun İkizdere-İspir bölümünde Ovit Dağı’nda yapılacak tünelin temeli atıldı.
-14 MAYIS Hükümet memura 2012 için yüzde 3+3, 2013 için 2+3 zam önerdi. 2012’de yüzde 16, 2013’te yüzde 14 isteyen konfederasyonlar genel greve hazır olduklarını belirtti.
-23 MAYIS Toplu sözleşme görüşmelerinden sonuç alamayan memurlar ülke genelinde 1 günlük iş bırakma eylemi yaptı.
-24 MAYIS Fransız-Belçika ortaklığındaki Dexia’nın zora düşmesiyle satışa çıkarılan Denizbank Rus Sberbank’a satıldı.
-29 MAYIS Kamu Görevlileri Hakem Kurulu, memur maaşlarına 2012 yılı ve 2013 yılında yapılacak zam oranlarını belirledi. Kurul, memur maaşlarına yapılacak zammın 2012 yılı için yüzde 4+4, 2013 yılı için yüzde 3+3 olmasına karar verdi.