'Market zincirlerinin tarla tekeline son'

TBMM, Tarım, Orman ve Köyişleri Komisyonu Başkanı Yunus Kılıç, çalışmaları devam eden Hal Yasası hayata geçtiğinde, büyük zincir marketlerin hal sistemine dahil olacağını ve böylece tarladan mal alamayacağını belirterek, “Ya komisyoncudan ya tüccardan ya da halden alacaklar” dedi. Kılıç yeni yasanın, ürünün tarlada çürümesine neden olan ‘dayıbaşılık’ sistemi ile meyve-sebzedeki yüzde 30’luk zayiata da çözüm olacağını söyledi. Yeni Hal Yasası ile sebze ve meyve fiyatındaki artış nedenlerine ilişkin değerlendirmelerde bulunan Kılıç yasa üzerinde son çalışmaların yapıldığını, toplumun beklentilerine cevap verecek bir düzenleme gerçekleştirildiğini vurguladı.

FIRSATÇILIĞA SON

Kılıç, “Hasat döneminde işçi arayışına giren tarım üreticilerimiz, mevsimlik işçiler ve Suriye’den gelenlerle ürünlerini toplamak zorunda kalıyor. Mevsimlik işçiler, ‘dayıbaşılık’ denilen sistem ile organize olup çalışıyor. Dayıbaşıları büyük marketlerle anlaştıkları için köylülerin işçi talebini kabul etmiyor. Bağ, sera veya bostandaki ürün toplanamayınca bir süre sonra çürümeye başlıyor” diye konuştu. Büyük zincir marketleri ile tüccarların, köylünün bu durumunu fırsata çevirdiğini ve “Ya istediğim fiyattan satarsın ya da ürünün çürür” tehditi ile ürünü ucuza aldığını kaydeden Kılıç, “Çiftçi ürününü düşük fiyattan satmaya mecbur bırakılıyor. Piyasayı elinde tutan bu fırsatçılar, üreticileri ve tarla sahiplerini gübre, tohum ve ilaç desteği ile önceden tekelleri altına alıyor. Sistemini bu şekilde kuran büyük tüccar ve zincir marketler, üreticileri kendilerine mahkum bırakıyor. Bu sisteme giremeyen üreticiler de işçi bulmakta zorlandıkları için ürünlerini ucuza satmak zorunda kalıyorlar” ifadesini kullandı.

HER ÜRÜN HALE GİRECEK

Mağaza zincirleri ve büyük tüccarların, insan gücü ihtiyacını dayıbaşılarla anlaşarak giderdiklerini vurgulayan Kılıç, “Dayıbaşıları günlük anlaştıkları yevmiyenin tamamını işçiye vermiyor. Bu yevmiyeler üzerinden de para kazanıyorlar. Burada bir tekelleşme oluşmuş durumda. Tarla sahibi üretici de alın teri döken gariban da emeğinin karşılığını alamıyor” dedi. Zincir marketlerin sebze ve meyve zayiatında gereken tedbirleri almadığını belirten Kılıç, “Türkiye’de yaş sebze ve meyvede zayiat oranı yüzde 30 civarında. Malı ucuza alıp pahalıya sattıkları için bu zayiatı ortadan kaldırmak için hiçbir tedbir almıyor” dedi. Marketlerin tarladan ürün alamayacağını belirten Kılıç “Böylece ürünü kaça alıp sattığını görebileceğiz. Tarlada üreticinin aleyhine olabilecek işlemlerin önüne geçmiş olacağız. Bu da ürünün hallere girmesi ile olacak” dedi. 

ÜRETİCİ, HALDE SATIŞ YAPARAK FİYATI DENGELEYECEK