Tarih hırsızlığı sona erdi

İlmî Etüdler Derneği (İLEM) tarafından, Konya Büyükşehir Belediyesi’nin destekleriyle, Yrd. Doç. Dr. İbrahim Halil Üçer koordinatörlüğünde hazırlanan İslam Düşünce Atlası projesi tamamlandı. Üç yıl süren çalışmalar sonunda ortaya çıkan ve okuyucusuna kavuşmaya hazır olan üç ciltlik İslam Düşünce Atlası tarihî-kültürel hafızamıza süreklilik kazandıracak dönemlendirme teklifi ve önerdiği kapsamlı ilişkiler mantığı ile İslam düşünce tarihine yepyeni ve farklı bir bakış açısı sunuyor. “Parçaları Yeniden Birleştir ve Küreyi Keşfet” sloganıyla tanıtılan eser, 14 asırlık İslam düşünce tarihinin yeniden dönemlendirilmesi ve fikir tarihinin mekânlar bağlamında yeniden değerlendirilmesi fikri ile ortaya çıktı. Türkiye’nin önde gelen İslam düşünce tarihi araştırmacıları, tasarım uzmanları, yazılımcılar ve harita mühendislerinin ortak çalışması sonucunda ortaya çıkan projeden öğreneceğimiz çok şey var… 

PARÇALARI BİRLEŞTİR VE KÜREYİ KEŞFET

Batı merkezli tarih yazıcılığının İslam medeniyeti ve tarihini eksik ifade ettiği aşikar. Oysa bu toprakların ve üzerinde filizlenen medeniyetleri öğrenmek bizim için çok önemli. Uzun yıllar, ince ince işlenerek hazırlanan üç ciltlik İslam Düşünce Atlası ve açılan www.islamdusunceatlasi.org sitesi ile 200 yıldır yok sayılan İslam Düşünce Tarihi araştırmalarına hak ettiği önem verilmeye başlandı. İLEM ve Konya Büyükşehir Belediyesi iş birliği ile hayata geçen projenin tanıtım toplantısında etkileyici bir konuşma yapan Proje Koordinatörü Yrd. Doç. Dr. İbrahim Halil Üçer, yaklaşık on dört asırlık İslam düşünce tarihinin ‘Klasik Dönem’ ve ‘Klasik Sonrası Dönem’ şeklinde iki ayrı evre içerisinde değerlendirilmesinin eksik sonuçlara sebebiyet verdiğini vurguladı. Sözlerine “Uzun zamansal süreçlerle ilgili bu türden dönemlerin yokluğu; durağan, değişmez ve tekdüze tarih anlayışı, genel anlamda dönemlerin yanlış değerlendirilmesine neden oluyor. Bu durum, aynı zamanda Jack Goody’nin ifadesiyle ‘Tarih hırsızlığı’dır. Birbirinden farklı zamansal evreleri tekdüze bir biçimde genellemek, tüm farklılıkların yutularak, tarihsel idrakin dışına alınmasına neden olur. İslam Düşünce Tarihi yazımı tam da bu türden bir tarih hırsızlığıyla maluldür. Neredeyse mevcut dönemlendirmelerin tamamının İslam düşünce tarihini biri beş asırlık (7-11’inci yüzyıllar) diğeri ise sekiz asırlık (12-20’inci yüzyıllar) tekdüze iki ayrı blok halinde değerlendirmesi, bu tespiti haklı çıkaran bir yöne sahip. Düşünebiliyor musunuz, İslam Düşünce Tarihi’nde ilk 600 yıla dair pek çok çalışma varken son 800 sene ile ilgili tam 200 yıldır tek bir araştırma yazısı bile yok! Biz bu çalışma ile Klasik Dönem, Yenilenme Dönemi, Muhasebe Dönemi ve Arayışlar Dönemi ana başlıkları altında yedi alt dönem tasnifi gerçekleştirdik ve her bir dönemi, bulundukları ve yayıldıkları coğrafyalar ile birlikte değerlendirdik. Şimdiye kadar yapılan pek çok tarih değerlendirmesinden de İslam Düşünce Tarihi’ni farklı olarak mekânsız tarih ve tarihsiz mekân değerlendirmesinin eksikliğinden arındırdığımızı düşünüyoruz” diye devam etti.