Yürütmenin başı Cumhurbaşkanı

AK Parti, Türkiye’deki hükümet sistemini değiştirip, Cumhurbaşkanlığı sistemini getirecek olan devrim niteliğindeki değişikliği Meclis Başkanlığı’na sundu. AK Parti’li 316 milletvekilinin imzasıyla Meclis Başkanlığı’na verilen metindeki ilk imza, Başbakan Binali Yıldırım’a ait. Toplam 21 maddelik Anayasa değişiklik teklifine göre, Türkiye’de koalisyonları ve istikrarsız hükümet oluşumlarını sonlandırıp, tek başına güçlü iktidarların önünü açacak olan Cumhurbaşkanlığı sistemi getirilecek. Sistem değişikliğiyle ilgili maddeler, 2019’da Meclis ve Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin birlikte yapıldığı seçimlerle hayata geçecek. Cumhurbaşkanı seçilecek kişinin özellikleri, seçim şekli ve süresi, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi yayınlama yetkisi, 2019’da seçimlerle birlikte yürürlüğe girecek. Ancak Cumhurbaşkanı, bazı yetkilerini hemen kullanmaya başlayabilecek. Partiye üye olma maddesi, bunlardan birisi. Cumhurbaşkanı, değişikliğin TBMM’den kabul edilip, referandumdan da geçmesi durumunda partisine üye olabilecek. Genel başkanlık yolu da böylelikle açılmış olacak.

MİLLETVEKİLİ SAYISI 600’E ÇIKIYOR

Milletvekili seçilme yaşı 18, milletvekili sayısı ise 600’e çıkartılıyor. Seçimler 5 yılda bir yapılacak. Bir kişi, iki kez üst üste Cumhurbaşkanı seçilebilecek.

NASIL ADAY GÖSTERİLECEK

Son seçimlerde en az yüzde 5 oy alan partiler ile en az 100 bin seçmen tarafından Cumhurbaşkanlığına aday gösterilebilecek. Meclis ve Cumhurbaşkanlığı seçimleri aynı anda yapılacak. Yedek milletvekilliği getirilecek. Seçilen milletvekillerinin yanısıra, adaylar da sırasıyla yedek milletvekili olacak.

Bakanlar Kurulu’na, Kanun Hükmünde Kararname çıkarmak için Meclis’ten yetki verilemeyecek. KHK’ler Meclis’te onaylanmayacak.

KARARNAME YETKİSİ 2019’DA

Cumhurbaşkanı’na tanınan kararname çıkarma yetkisi 2019’dan itibaren uygulamaya girecek. 

PARTİSİNE HEMEN ÜYE OLABİLECEK

Cumhurbaşkanı’nın, seçildiğinde partisiyle ilişiğinin kesileceğine ilişkin hüküm metinden çıkartılıyor. Ve Cumhurbaşkanı’na, partiye üyelik imkanı tanınıyor. Referandumda kabul edilmesi durumunda hemen parti üyesi olabilecek. Genel başkanlığın da önü açılmış olacak.

KARARNAME ÇIKARTABİLECEK

Cumhurbaşkanı kendi kabinesini kuracak ve yardımcılarını atayacak. Üst düzey kamu görevlilerini de atamaya yetkili olacak. “Yürütme yetkisi” kapsamında Kanun Hükmünde Kararname(KHK) çıkartabilecek. Temel hak ve hürriyetler ile siyasi hak ve hürriyetler konusunda KHK çıkartamayacak. Bu uygulama da 2019’dan itibaren yürürlüğe girecek. Üst düzey kamu görevlerinin atamalarına ilişkin usul ve esaslar da yine kararname ile düzenlenecek.

400 GİZLİ OYLA YÜCE DİVAN

Cumhurbaşkanı hakkında, milletvekili sayısı 600’e çıkacağı için, 301 milletvekilinin imzasıyla soruşturma önergesi verilebilecek. 360 milletvekilinin oyuyla soruşturma komisyonu kurulabilecek. 400 milletvekilinin gizli oyuyla da Yüce Divan’da yargılanma kararı alınabilecek.

YARDIMCISI VEKALET EDECEK

Cumhurbaşkanı, bir veya daha fazla yardımcı atayabilecek. Cumhurbaşkanlığı makamının bir şekilde boşalması durumunda 45 gün içinde seçime gidilecek. Bu süre içinde Cumhurbaşkanı yardımcısı vekalet edecek. Eğer, seçimlere 1 yıldan az zaman kalmış ise milletvekili seçimleriyle Cumhurbaşkanlığı seçimleri birlikte yapılacak.

Bakanlar Kurulu Meclis içinden oluşmayacağı için Meclis’te hükümet için bir “güven oylaması” yapılmayacak.

SEÇİMLERİN KARŞILIKLI YENİLENMESİ

Meclis, 360 milletvekilinin oyuyla seçimlerin yenilenmesine karar verebilecek. Bu durumda genel seçim ile Cumhurbaşkanlığı seçimi birlikte yapılacak. Aynı şekilde Cumhurbaşkanı eğer seçimlerin yenilenmesine karar verirse de yine milletvekili seçimi ile Cumhurbaşkanlığı seçimi birlikte yapılacak.

ÜÇÜNCÜ DÖNEM İMKANI

Cumhurbaşkanının ikinci dönemi bitmeden Meclis’in, seçimlerin yenilenmesine karar vermesi halinde Cumhurbaşkanı bir defa daha aday olabilecek.

SIKIYÖNETİM KALDIRILIYOR

Sıkıyönetim uygulaması Anayasa’dan kaldırılıyor ve Olağan Üstü Hal uygulaması ilan etme yetkisi, Cumhurbaşkanına veriliyor. Cumhurbaşkanının ilan edeceği OHAL kararı, aynı gün Meclis’e sunulacak.

Kamu kurum ve kuruluşlarının görev, sorumluluk ve yetkileri Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenlenecek.

CUMHURBAŞKANI BÜTÇESİ

Cumhurbaşkanı, yürütmenin başı olarak yıllık bütçe yapacak. Bütçe yasasını Meclis’in onayından geçirecek. Bütçe yasasının, süresinde yürürlüğe girmemesi halinde bir önceki yılın bütçesi yeniden değerleme oranına göre artırılarak uygulanacak. Bütçe denetimi yine Sayıştay tarafından gerçekleştirilecek.

BAKANLAR KURULU, ANAYASA’DAN ÇIKARILDI

Anayasa’daki, “başbakan”,  “bakanlar kurulu”, “sıkıyönetim”, “tasarı” gibi mevcut uygulamada olup, Cumhurbaşkanlığı sistemiyle ortadan kalkacak olan kurum ve unvanlar Anayasa’dan ayıklanıyor.

TÜM SEÇİMLER 2019’DA

Yeni sistemle birlikte, ilk seçimler 2019’da yapılacak. 3 kasım 2019’da milletvekili ve Cumhurbaşkanlığı seçimleri yapılacak. Seçimin yapıldığı tarihe kadar Cumhurbaşkanı ve milletvekilleri görevine devam edecek. 

ERKEN SEÇİM KARARI ALINIRSA

Meclis’in seçim kararı alması durumundaysa hem milletvekilliği, hem de Cumhurbaşkanlığı seçimleri yapılacak.

YASALAR 6 AYDA DEĞİŞECEK

Anayasa değişikliğinin referandumda kabul edilmesi durumunda Meclis, 6 ay içinde hem İçtüzüğü değiştirecek, hem de gerekli olan uyum yasalarını çıkartacak.

Cumhurbaşkanının kararnameyle yapması gereken değişiklikler de yine aynı sürede yapılacak. Uyum yasaları çıkarılıncaya kadar Cumhurbaşkanı, Bakanlar Kurulu ve Başbakana ait yetkileri kullanabilecek.

SEÇİMLER İÇİN 1 YIL KURALI BİR DEFAYA MAHSUS KALDIRILACAK

Seçim yasalarında yapılan değişikliklerin bir yıldan sonra uygulanabileceğine ilişkin kural, yapılacak ilk seçimlerde uygulanmayacak.

VETO EDİLEN YASAYA SALT ÇOĞUNLUK SINIRI

Meclis, Cumhurbaşkanı’nın veto ettiği yasayı, en az 301 oyla kabul ederse tekrar Cumhurbaşkanı’na gönderilebilecek.

YAŞ’IN ATTIĞI ASKERLER GERİ DÖNEMEYECEK

Daha önce yargıya açılan Yüksek Askeri Şura’nın (YAŞ) ihraç kararları tekrar yargıya kapatılıyor. Mevcut Anayasa’da yer alan, “Cumhurbaşkanının tek başına yapacağı işlemler ile Yüksek Asker<\#238> Ş<\#251>ranın kararları yargı denetimi dışındadır. Ancak, Yüksek Asker<\#238> Ş<\#251>ranın terfi işlemleri ile kadrosuzluk nedeniyle emekliye ayırma hariç her türlü ilişik kesme kararlarına karşı yargı yolu açıktır” ifadesi, olduğu gibi metinden çıkartılıyor.

JANDARMA MGK’DAN ÇIKIYOR

Düzenlemeyle, Milli Güvenlik Kurulu’nun(BGK) yapısı da değiştirilerek, Jandarma Genel Komutanı, MGK üyeliğinden çıkartılıyor. Yeni dönemde, MGK, Cumhurbaşkanı, Cumhurbaşkanı yardımcıları, Genelkurmay Başkanı ve kuvvet komutanlarından oluşacak.