Evrene meydan okuyan teori

Gökbilimciler, mevcut evren teorilerine meydan okuyan halka şeklinde bir kozmik mega yapı keşfetti. 'Büyük Halka' olarak adlandırılan yapı yaklaşık 1,3 milyar ışık yılı çapa sahip ve bu özellik onu şimdiye kadar gözlemlenen en büyük yapılar arasına sokuyor. Bu halka Dünya'dan 9 milyar ışık yılından daha uzakta olduğu için doğrudan görülemeyecek kadar sönük, ancak gece gökyüzündeki çapı 15 dolunaya eşdeğer.

Amerikan Astronomi Derneği'nin New Orleans'taki toplantısında sunulan gözlemler, 'Büyük Halka'nın boyutunun kozmolojik ilke olarak adlandırılan temel bir varsayıma meydan okuyor gibi görünmesi nedeniyle önemli konuma geldi. Bu, belirli bir uzamsal ölçeğin üzerinde evrenin homojen olduğunu ve her yönde aynı göründüğünü ifade ediyor.

Central Lancashire Üniversitesi'nde doktora öğrencisi olan ve analizi yöneten Alexia Lopez, "Mevcut kozmolojik teorilere göre bu ölçekte yapıların mümkün olduğunu düşünmüyorduk. Tamamıyla gözlemlenebilir evrenimizde belki bir tane aşırı büyük yapı bekleyebilirdik." ifadelerini kullandı.

'BÜYÜK HALKA'NIN KAPLADIĞI ALAN HAYRET ETTİRİYOR

Teorik olarak evrene zum yapıldığında uçsuz bucaksız, özelliksiz bir alanın ortaya çıkması gerekir. Ancak Büyük Halka, beklenmedik büyüklükteki yapıların giderek artan listesinden biri halinde. Diğerleri arasında Büyük Halka'nın hemen yanında görünen ve 2021'de Lopez tarafından keşfedilen Dev Yay da yer alıyor. Kozmologlar yapıların mevcut teorik boyut sınırını 1,2 milyar ışık yılı olarak hesaplıyor, ancak tahmini 3,3 milyar ışık yılına yayılan Büyük Halka ve Dev Yay bu sınırı aşıyor.

İlginç bir şekilde, bu iki yapı Dünya'dan aynı uzaklıkta, Çoban Takımyıldızları'nın yakınında yer almakta ve bağlantılı bir kozmolojik sistemin parçası olma ihtimalini artırıyor.

Lopez, "Bu tuhaflıklar halının altına süpürülmeye devam ediyor, ancak daha fazlasını buldukça, belki de standart modelimizin yeniden düşünülmesi gerektiği gerçeğiyle yüzleşmek zorunda kalacağız. Asgari olarak eksik kalıyor, maksimum olarak tamamen yeni bir kozmoloji teoremine ihtiyacımız var." dedi.

Büyük Halka, uzak gökcisimlerinden oluşan bir katalog olan Sloan Dijital Gökyüzü Araştırması (SDSS) verileri analiz edilerek keşfedildi. Bu nesneler o kadar parlak ki milyarlarca ışık yılı uzaklıktan görülebiliyor ve dev, uzak lambalar gibi davranarak galaksileri aydınlatıyor.

Lopez ve meslektaşları potansiyel büyük ölçekli yapıları tanımlamak için birkaç farklı istatistiksel algoritma kullandı ve Büyük Halka ortaya çıktı. Yapı gökyüzünde neredeyse mükemmel bir halka olarak görünüyor, ancak gelişmiş analizler, Dünya ile yüz yüze hizalanmış bir tirbuşon gibi daha çok bir yumak şekline sahip olduğunu ortaya çıkardı.

OLUŞUMUN SEBEBİ BİLİNMİYOR

Kozmologlar bu yapıya hangi mekanizmanın yol açmış olabileceğinden emin değil. Bir olasılık, erken evrende baryonik akustik salınımlar olarak bilinen ve bugün galaksilerin düzeninde küresel kabuklara yol açabilecek bir tür işitimsel dalga olduğunu söylüyor. Bir diğer açıklama ise kozmik dizilerin varlığı, evrenin dokusunda maddenin büyük ölçekli fay hatları boyunca kümelenmesine neden olabilecek varsayımsal "kusurlar" üzerine.

Bahamalar Araştırma Enstitüsü ve Konferansları'nda kozmolog olan Dr. Jenny Wagner, "Bu sadece tesadüfi bir hizalanma gibi görünmüyor" diyerek keşfi önemli olarak nitelendirdi.

Wagner, sınırlarının nasıl tanımlandığına bağlı olarak Büyük Halka'yı kozmolojik ilke içinde barındırmanın mümkün olduğunu, ancak bu aykırı, büyük ölçekli yapılardan ne kadar çok keşfedilirse, bu görüşün istatistiksel olarak o kadar az makul hale geldiğini söyledi. "Daha fazla dev yapı arayışının bu kadar değerli olmasının nedeni budur. Şahsen, gelecekteki keşiflerden sonra kozmolojik prensibi terk etmek zorunda kalırsak şaşırmam." diye belirtti.