ABD’de Demokrat Parti dahil, Avrupa’da sol liberallerin yüzeysel birçok kültürcü söyleme paralel olarak Müslüman azınlığa karşı bir sosyal mühendislik projesini tercih ettiğini (ABD’nin himaye ederek büyüttüğü FETÖ bunun sadece bir örneği), oysa sağ muhafazakar partilerin daha açık şekilde Müslüman karşıtlığına yöneldiğini söylemek mümkün. Böylesi yüzeysel ve sosyal mühendislik hevesli birçok kültürcülüğün düşüşe geçmesinin şayet iyi bir sonucu olacaksa bu da, Müslümanları, Musevileri, Hinduları, ve diğer azınlıkları, oldukları gibi kabul eden ve dönüştürme hevesi olmaksızın ‘hoş gören’ daha sahici bir çok kültürcülüğün inşasına imkan sağlaması olabilir.

Eğer Gürcistan veya Kırım dahil güney ve doğu Ukrayna tekrar Rus egemenliğine geçerse Türkiye 18. Yüzyıldan 1991’e kadar olduğu gibi Rusya’yı bir numaralı potansiyel askeri tehdit olarak görmek zorunda kalacaktır.

Sünni ve Alevi kesimin sivil alanda, devletten ayrı olarak örgütlenmiş iki önemli önderi olan Fethullah Gülen ve İzzettin Doğan’ın girişimiyle Ankara’da cami ve cemevinin yanısıra aşevi ve okuma salonu gibi sosyal ve kültürel bir merkezin temeli atıldı ve bu girişim sadece Ankara’da değil Türkiye’nin pek çok ilinde halen devam eden gösterilerle protesto edildi.

Türkiye’nin elbette ki kurucu ideolojisini, resmi milliyetçiliği ve ulus devlet anlayışını eleştirmeye ve değiştirmeye ihtiyacı vardır ama bu eleştiriye Türkiye’nin Türkmenlere ayrıcalıklar sağlayan “etnik” bir ulus devlet olduğu gibi yanlış bir tespitle başlamak tartışmayı çıkmaza sürüklemektedir.

Türk kimliğini, Orta Asya kökenli olduğuna dair efsanelerden arındırmak ve her türlü etnik alt kimliklerin ifadesine imkan sağlayabilecek şekilde tam anlamıyla gayri-etnik bir ortak tasavvur olarak yeniden tanımlamak gerek.