Bugünden görünen, Cumhurbaşkanının toplumla kurduğu güçlü bağa paralel olarak yürütmede de daha aktif bir rol üstleneceğidir. Seçimin halk tarafından yapılacak olması ve iki dönem seçilebilme imkanı, Cumhurbaşkanının yetkilerini, siyasal sistem içinde edineceği yeni konumu ve siyasetle ilişkisini yeniden düzenlemeyi gerekli kılmaktadır.

Onca dezavantaja rağmen Ak Parti’nin kaybetmemesinin, onca avantaja rağmen muhalefetin kazanmamasının en önemli yapısal nedeni, siyasi partilerin Kemalist ulus inşa projesinin belkemiği olan laiklik ve milliyetçilik politikaları üzerinden cari pozisyonlarını revize etmemeleridir.

Son zamanlarda Başbakan’ın birçok konuşmasında yer alan içerik ve üslup -tarih ve medeniyet perspektifine, kimlik referanslarına, kültürel-geleneksel değerlere yapılan vurgu ve bu vurgunun meydan okuyucu bir özgüvenle sunumu, öncelikle muhafazakâr kimliğin Batıcı kimlik karşısında hiyerarşik bir konumlandırmaya tabi tutulduğu neredeyse iki yüzyıllık tarihsel tecrübeyi telafi etmeye; kimlikler arasındaki uçurumu-mesafeyi kısa sürede kapatmaya; muhafazakâr yenilmişlik duygusunu Batıcı özgüven ve kibirle eşitlemeye yönelik bir işlev görüyor.

Uzunca bir süredir beklenen demokratikleşme paketi, 30 Eylül’de Başbakan Erdoğan tarafından açıklandı. Tartışmalara bakıldığında, pakete ilişkin üç siyasal pozisyonun ortaya çıktığı söylenebilir: Karşı çıkanlar, destekleyenler ve yetersiz bulanlar. Karşı çıkanlarla destekleyenleri ayrıştırmak ve aktörlerini, kaygılarını, motivasyonlarını, gerekçelerini anlamak kolay. Ancak ilk günden itibaren, en hararetli tartışmalar ‘yetersiz bulanlar’ arasında yaşanıyor. Tartışmanın ‘yetmez’ zemininde yürümesinde yadırganacak bir durum yok. Nihayetinde, vesayet sisteminin maharetiyle kangrenleşen yüzyıllık sorunlarımız çözülmeyi bekliyor ve çözüm umudu da AK Parti iktidarında vesayetin gerilemesiyle yükselmiş durumda.

Gezi eylemleri, demokrasi talebinin yaşam tarzı kaygılarına feda edilmesini sembolize etmektedir. Gezi eylemleriyle güçlenen siyasal dinamik varlığını sürdürürse, bundan sonra siyasal harita, demokrasi yanlılığı-karşıtlığı üzerinden değil, yaşam tarzı benzerliği-farklılığı üzerinden şekillenecektir.

Gezi eylemcilerini harekete geçiren dört duygudan bahsedilebilir: Seçkincilik, yenilgi-mağlubiyet, umutsuzluk-çaresizlik ve korku-paranoya. Bu duyguların tamamı, bazı eylemcilerde az bazılarında çok, birbirine eklenerek duygusal gerilimi arttıran bir işlev gördü.

Yıllardır AK Parti’yi otoriterlik parantezine hapsederek okumaya çalışan analizlerin bu sefer de sokağa doğrulatılarak tedavüle sokulmasındaki naifliği bir tarafa bırakıp, çözülemeyen yüzyıllık sorunları liseli gençlerin omzuna yüklemekten vazgeçip yapısal, katmanlı analizler yapmaya ihtiyaç var.

Yeni Türkiye’yi inşa süreci, vesayeti tasfiye etmekten çok daha zor dinamiklerle yüzleşmeyi gerektiriyor. En büyük zorluk, vesayeti geriletme hedefinin tekilliğine karşın, ‘yeni Türkiye’yi inşa’ misyonunun çoğul ihtimallere açık olmasıdır.

Kongre, hem AK Parti’nin kimliğini ortaya koymakta geliştirdiği özgüveni hem de Türkiye’nin değişen siyasal parametrelerini yansıttı.