Türkiye’nin siyasal sistemini güçlü ve sağlam bir temele oturtarak, bu yapı içinde sürekli siyasal istikrarı üretecek mekanizmayı oluşturmak gerekiyor. Bu mekanizma aynı zamanda kurumsallaşmış güçlü parti sistemlerine imkan verecek bir yapı ortaya çıkaracaktır. Böylece siyasal partiler, parti dışı diğer otonom yapıların müdahalesine dayanıklı hale gelecektir.

Uzun dönem devletin içine sımış FETÖ’cü cuntanın, kamuoyunda tartışılanın aksine planlamayı en ince ayrıntısına kadar düşündükleri aşikardır. Ancak, hesap edemediklerinden ya da kendilerine çok güvendiklerinden dolayı dikkate almadıkları husus, Türkiye toplumunun, siyasetin ve siyasi liderliğin bir çok sınamadan geçtiği ve dönüştüğü meselesidir.

Son 10 yıllık süreçte Avrupa ülkelerinin bir çoğunda parlamenter sistem içinde yaşanan siyasal istikrarsızlıklar ve yönetim krizleri tartışılmaktadır. Krizlerini aşmak için birçok ülkede siyasal sistem içerisinde çok önemli değişiklikler yapılmıştır. Son dönemde Avrupa ülkelerindeki değişikliklerin mahiyetine bakıldığında bu ülkelerin birçoğunda “siyasetin başkanlıklaştığı” (presidentialization of politics) tespiti yapılmaktadır.

İktidar olduğu 2002’den, bu hafta açıklanan 64. Hükümet programına kadar, AK Parti 6 program açıkladı. Bu programlar genellikle iki ana sütun üzerine bina edildi. Bunlardan ilki demokratikleşme ve yapısal reformlar diğeri ise hizmet ve icraatlardı. Her programın dönemin ihtiyaçları ve konjonktürel yapısından kaynaklanan ana bir teması bulunsa da, bugüne kadar tüm programlardan AK Parti siyasetinin süreklilik ve değişimini okumak mümkündür.

Siyaset, toplum ve en önemlisi de bizatihi topyekûn Türkiye’nin kendisi 2002 koşullarının fersah fersah ilerisindedir. Bu anlamda AK Parti’nin, ‘siyasi yenilenme’ meselesini kurucu felsefesi kadar 13 yıllık siyaset deneyimi, Türkiye’nin siyasal kültürü ve aynı zamanda Türkiye’de yaşanan değişim ve dönüşümü bir arada okuyarak düşünmesi gerekir.

Koalisyon dönemlerinde, siyasal kırılganlığın artmasından dolayı siyasi partiler sadece diğer partilerle pazarlık yapmamışlardır. Aynı zamanda medya gücünü elinde bulunduran yerleşik sermaye yapıları ya da güçlü sermaye grupları ile de iyi geçinmek zorunda kalmışlardır.

Türkiye’de siyasal sistem tartışmaları gündeme geldiği dönemlerde, konunun siyasal alanda ve akademik çevrelerde tartışılması genellikle tartışmayı başlatan aktörler üzerinden yürütüldüğünden, başkanlık ve parlamenter sistemle ilgili kalıplaşmış yargılar oluşmuştur.

Cenevre 2’de uzun dönemli ucu açık bir takvimin belirlenmesi muhalefetin bölünmüşlüğünü artıracak ve El-Kaide ve türevlerinin faaliyetlerini artırmasına yol açacaktır. Böylece Esad rejimi “terörle mücadele” söylemi için uygun ortamı bulmuş olacak, en önemlisi de Suriye halkına yönelik katliamlar ve insanlık dışı muameleler artarak devam edecektir.

Taraflar Cenevre-2’ye çok uzun süredir hazırlanıyor. Bu hazırlık sürecinde ortaya çıkan kitle imha silahlarının yok edilmesi, İran’ın uluslararası sistemle arasını yumuşatması gibi etkenler müzakerelerde farklı bir motivasyon oluşturabilir.

Mısır’da insanlık öldü, dünya sustu! Evrensel hukuki metinler, uluslararası kurumlar çöktü çürüdü ve asıl şimdi “yıkılsın bu düzen” dedirtti. Mısır’da katliamı yapan kim? Destekleyen kim? Sponse eden kim? Katliama izin veren kim? Katliamı mümkün kılan ne? Katliama karşı çıkan kim? Türkiye’nin vicdan sahibi 13 akademisyeni Mısır’daki katliamı uluslararası hukuk, uluslararası politika, uluslararası ilişkiler teorileri, Mısır iç politikası ve dini açıdan değerlendirdi.

Bölgesel gelişmeler, Suriye’nin kuzeyinde bağımsız bir yapının bir çırpıda ortaya çıkma olasılığını azaltmaktadır. Ancak uzun dönemli otonom yapıların oluşmasına, aktörlerin zihnen ve siyaseten hazırlıklı olması gerekir.

Mursi yönetimi muktedir olamamanın, acemiliklerinin ya da kendi ajandasının bir yansıması olarak siyasi hatalar yapmıştır. Ancak, 3 Temmuz akşamı gerçekleşen askeri darbeye giden süreçte yaşananlar, demokrasi mücadelesinin ötesinde eski rejimin domine ettiği bir vesayet arayışıydı.

Muhalefet demokratik yöntemler çerçevesinde kalıp, seçmen kitlesini genişletmeyi güden bir siyaset izlemiş olsaydı toplum nezdinde bir sonraki seçimlerde daha meşru bir aktör olarak rol oynama şansına sahip olabilirdi.