© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan haberlerin telif hakları gazete ve haber kaynaklarına aittir. İzin alınmadan, kaynak gösterilerek dahi iktibas edilemez.
Tüm Yazarlar
İsmail Numan Telci Yazıları
Libya zaferi
Ortadoğu ve Doğu Akdeniz halklarıyla yakın bağlarını devam ettirme kararlılığında olan Türkiye, kendisine düşmanca tavırlar içerisindeki rejimlere hak ettikleri muameleyi göstermekten çekinmeyecektir. Bu noktada başta Birleşik Arap Emirlikleri ve Suudi Arabistan olmak üzere bölgede Türkiye karşıtı eğilimlere sahip yönetimlerin, Ankara'nın dostluğunu araması çıkarlarına olacaktır.
ABD’ye artık kim güvenir
ABD yönetimi hukuki açıdan ikna edici gerekçeleri olmadan planlanan bir saldırıyı üçüncü bir ülkede, o ülkenin onayı olmadan gerçekleştirerek uluslararası hukuku net bir şekilde ihlal etmiştir. Bu durum bölgede ABD’nin güvenilmez bir aktör olduğu algısı daha da güçlenmiştir.
Avrupa Birliği’nden Mısır’daki baskı rejimine koşulsuz destek
Anayasa değişikliği ile 2034 yılına kadar görevde kalması konusunda yasal düzenlemeyi gerçekleştiren Sisi bu anlamda hiçbir AB ülkesi liderinden eleştiri almamıştır. Aksine ülkede devam eden ağır insan hakları ihlalleri ve idam cezaları da Avrupa ülkelerini Sisi’yle işbirliğinden alıkoymamıştır. Bunun en önemli göstergesi geçtiğimiz hafta gerçekleştirilen dokuz idama rağmen AB-Arap Ligi zirvesinin Sisi’nin ev sahipliğinde gerçekleştirilebiliyor olmasıdır. Avrupa Birliği Komisyonu Başkanı Jean Claude Junker’in zirve sonrasında Sisi’ye teşekkür ederken, “geleceği birlikte inşa edeceğiz” açıklamasını yapması AB’nin pozisyonunu gözler önüne sermektedir.
ABD yaptırımlarının gölgesinde İran siyasetinin geleceği
Washington ile son dönemde ciddi düzeyde gerginlikler yaşayan Ankara’nın bir süredir bazı bölgesel politikalarda ortaklık yaptığı Moskova ve Tahran’la işbirliğini daha ileri düzeye taşıma konusundaki kararlılığı, Erdoğan’ın bu iki ülkenin lideri ile Tahran’da gerçekleştireceği zirveyi daha da anlamlı kılmaktadır.
İsrail’in işgal politikalarının sürdürülebilirliği ve Filistin direnişi
İsrail’in Filistin’e karşı izlediği haksız politikaların önüne geçebilecek bir Arap ittifakının oluşmasını beklemek günümüz siyasi konjonktürü göz önüne alındığında hayalci bir yaklaşımdır. Arap yönetimlerinin Filistinlilerin haklarını savunmak bir kenara, İsrail’e karşı cezalandırıcı bir tavır almaktan kaçındıkları bir siyasi ortamda bu görev bölgedeki halklar nezdinde İslam ülkelerinin lideri olarak görülen Türkiye’ye düşmektedir.
Krizlerin gölgesinde Afrika Boynuzu’nda güç mücadelesi
Birleşik Arap Emirlikleri’nin Afrika Boynuzu bölgesindeki ülkelerle yaşadığı gerginliklerin arkasında birkaç temel neden olduğu söylenebilir. Bunlardan ilki BAE’nin bu ülkelerin ulusal meşruiyetlerine önem vermemesidir. İkinci neden bu ülkelerin özellikle Türkiye, Rusya ve Çin gibi ülkelerle daha yakın ilişkiler geliştirmeye başlamasıdır.
Suudi Arabistan siyasetinde dönüşüm ve Körfez’in geleceği
Muhammed bin Selman’ın stratejik müttefikleri olan ABD ve İsrail’in uzun vadeli stratejileri belirsizliğini korumaktadır. Nitekim bu ülkelerdeki liderliklerin iktidarını konsolide etme konusunda zorluklar çektiği unutulmamalıdır. Suriye ve Yemen’de kendi çıkarları doğrultusunda dönüşümlerin gerçekleşmesini başaramayan Riyad yönetimi, Katar krizinde de tüm çabasına rağmen ciddi bir etki yaratamamıştır.
Yemen’de bir devrin sonu: Sarsılan ittifaklar ve Salih sonrası dönem
Ülkedeki bazı grupların, Salih’in öldürülmesi nedeniyle Husilerle olan ittifaklarını sonlandırarak Hadi saflarına geçmesi ile zayıflayan Husiler, Ahmed Ali Abdullah Salih’in BAE’nin yoğun desteği ile yeni bir hareket başlatması konusunda ciddi anlamda endişe duymaktadır. Böyle bir senaryonun gerçekleşmesi karşısında oluşacak geniş katılımlı ittifak Husilerin gerilemesine neden olabilecek ve belki de grup Sanaa’daki kontrolünü kaybedecektir.
Mısır'ın Sina problemi ve güvenlik politikalarının geleceği
Sisi rejiminin Kuzey Sina’daki güvenlikçi politikaları çok boyutlu bir stratejiye dönüştürmesi ve şiddetin toplumsal kökenlerini sonlandırmaya yönelik adımları hayata geçirmesi önem taşımaktadır. Bu bağlamda Sisi rejiminin öncelikle bölgenin ekonomik kalkınmasına yatırım yapması istihdam, eğitim ve altyapı gibi sorunların öncelikli olarak çözülmesine odaklanması gerekmektedir.
Tükeniş ve diriliş arasında Filistin siyaseti: Uzlaşı hükümeti
Hamas, uzlaşı hükümetinin kurulması ile İsrail’in ambargosunu kırmayı, Gazze halkı nezdinde itibarını yeniden kazanmayı ve Tel-Aviv yönetimine bölgesel aktörler üzerinden baskı oluşturmayı amaçlamaktadır. Öte yandan Fetih hareketinin ne kadar Hamas ile paralel bir ajandaya sahip olduğu sorusu ise cevaplandırılmayı beklemektedir.
Mescid-i Aksa direnişi imkan değil iman meselesi
İİT’nin Filistin konusunda daha somut adımlar atması, İsrail’in politikalarının meşruiyetinin sorgulanmasına ve Tel-Aviv üzerinde baskıya neden olacaktır. Filistin mücadelesinde daha aktif rol oynamak isteyen Türkiye’nin Filistinlilerin haklarını savunmada müttefikler bulması ve bu ajandayı küresel ölçekte yürütmesi önemlidir.
Karşı-devrimci ittifakla dönüşen Ortadoğu siyaseti
Ortadoğu’da 2010 yılının Aralık ayında başlayan devrim gösterileri bölge siyaseti açısından yeni bir dönemin habercisiydi. Müesses nizamların halk ayaklanmalarıyla sarsıldığı Ortadoğu’da birçok yönetim yaşanabilecek değişimin kendi rejimlerini etkileyebilecek olmasından dolayı sert önlemler aldı. Atılan adımların sertliği bu ülkeler tarafından algılanan tehditlerle doğru orantılıydı. Bu süreçte rejimlerini tehlike altında gören yönetimler açısından üç temel tehdit mevcuttu.
Ankara’nın tutumu ne olmalı?
Suudi Arabistan’la son dönemde iyi ilişkiler geliştiren Türkiye’nin hem bu ülkeyle ilişkilerini muhafaza etmesi hem de stratejik işbirliği yürüttüğü Katar’ı koruması büyük önem taşımaktadır. Dış politikada son yıllarda yaşadığı tecrübeler, Ankara’yı bu süreçte daha olgun politikalar izlemeye sevk etmelidir.
Suriye’ye müdahale çözüm için mi?
Suriye konusunda ABD’nin asıl anlaşması gereken ülkenin Rusya olduğu unutulmamalı. Trump’ın Suriye meselesi nedeniyle Moskova’yı karşısına alması halihazırdaki ilişkileri bağlamında değerlendirildiğinde pek de mümkün gözükmemekte. Bu nedenle iki tarafın da üzerinde hemfikir olabileceği bir anlaşmanın sağlanmasının daha gerçekçi olacağı söylenebilir.
ABD’nin Müslüman Kardeşler politikasının çıkmazları
Müslüman Kardeşler hareketinin kendisini hedef alan bloğun genişlediğinin farkına varması ve gelecek vizyonunu bu yeni duruma göre çizmesi önem taşımaktadır. Bu bağlamda Müslüman Kardeşler’in siyasi mücadeleye aynı tempoda devam ederek elinde kalan son “güç kırıntılarını” da tüketmek ile yeni bir toparlanma için zaman kazanma stratejisini izleme arasında kaldığı söylenebilir.
Trump’ın başkanlığı Ortadoğu için ne anlama geliyor?
Trump’ın “ekibiyle” birlikte, Obama döneminden yöntem ve biçim olarak farklı ancak içerik olarak ABD’nin uzun yıllardır süregelen bölgesel çıkarlarına uygun bir siyaset izleyeceğini söylemek yanlış olmayacaktır. Yönetim tarzındaki aktivizminden hareketle Trump’ın Ortadoğu’da izleyeceği siyasetin keskin, etkin ve sonuç-odaklı olacağı da söylenebilir.
Türkiye’nin direniş ekonomisi
2013’ün yaz aylarından itibaren farklı cephelerden gelen tehditlerle yüzleşmek durumunda kalan Türkiye ekonomisi, tüm olumsuzluklara rağmen büyümesini devam ettirerek ayakta kalmayı başardı. Ancak, 2015 yılının Haziran ayında gerçekleşen seçimlerde AK Parti’nin tek başına iktidara ulaşamaması ekonominin gidişatı ile ilgili soru işaretlerini artırmıştı. Kasım ayında yapılan erken seçimle AK Parti’nin yeniden tek parti olarak iktidara gelmesi sadece ülke içindeki değil, küresel ölçekte de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan liderliğine karşı olan çevreleri ciddi biçimde rahatsız etti.
İran dış politikası ve Ortadoğu’da güç mücadelesi
İran’ın son dönemdeki politikalarından ziyadesiyle rahatsız olan bölge siyasetinin önemli iki aktörü Suudi Arabistan ve Türkiye’nin, Tahran’ın bu dış politika aktivizmi karşısındaki işbirliğini sürdürmesi bir zorunluluk. Ancak bu iki ülke her ne kadar birçok konuda işbirliğini derinleştirse de son dönemde, farklı nedenlerden ötürü dış politikalarındaki öncelikleri çok daha dikkatli seçmek durumunda kalmaktadır.
Halep'te Türkiye kalkanı ve Suriye’nin geleceği
Halep’te bombardıman altındaki sivillerin tahliyesi sürecinde şüphesiz en dikkat çekici rolü Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan oynamıştır. Özellikle Rusya nezdinde yaptığı girişimlerle ateşkesin sağlanması ve bölgede yaşayan sivillerin, muhaliflerin elindeki bölgelere geçişi “Erdoğan koridoru” olarak isimlendirilen bu girişim sayesinde mümkün olabildi.
Mısır-İran yakınlaşması ve Ortadoğu’da dönüşen ittifaklar
Sisi rejiminin dış politikada Suudi Arabistan çizgisinden uzaklaşarak geleneksel anlamda Mısır siyasetinde herhangi bir bağlamı olmayan İran’a yönelmesi, Kahire’deki birçok çevrenin tepkisini çekmektedir. Kahire’nin içerisinde bulunduğu sorunlardan kurtulmak adına bir çıkış olarak gördüğü İran’la yakınlaşma stratejisi, Sisi rejiminin geleceğini tehdit eden bir tercih olarak karşımıza çıkabilir.
Küresel bir meydan okuma
Erdoğan’ın BM’nin yapısına yönelik eleştirileri küresel bir meydan okumaya da işaret etmektedir. Son yıllarda yaşanan birçok krizin çözümünde etkisiz kalan BM’nin yeniden yapılandırılması konusunu gündeme taşıyan Erdoğan, bu anlamda tepkisini yüksek sesle dile getiremeyen ülkeleri de cesaretlendirmektedir.
Türkiye’nin Suriye politikasında paradigma değişimi: Fırat Kalkanı
Güvenli bölge oluşturmayı hedefleyen Fırat Kalkanı Operasyonu ile Türkiye, askeri gücüyle Özgür Suriye Ordusu unsurlarına destek olarak sahada daha etkin biçimde var olmayı hedeflemektedir. Suriye’de kendisine yakın grupların da etki alanlarını genişletmesi orta ve uzun vadede Ankara’nın elini güçlendirecektir.
Ortadoğu'da yol ayrımı mı?
15 Temmuz sonrasında Batı bloğundan ayrışan Türkiye’nin bölgesel aktörlere daha fazla yaklaşması kaçınılmaz bir sonuç. Bu, halkların nazarında karizması yeniden yükselişe geçen Erdoğan’ın bölgesel liderlik pozisyonunu güçlendirecek ve ABD’nin beklemediği sonuçlar doğmasının önünü açacaktır.
Türkiye İsrail ilişkilerindeki normalleşmeyi anlamlandırmak
İsrail’in anlaşmayı izleyen dönemdeki tavrı, normalleşmeye atfettiği önemin ve Filistin ve Gazze politikalarında değişime gidip gitmeyeceğinin işaretçisi olacaktır. Bu anlamda Ankara daha önceki yıllarda Tel-Aviv’in birçok kez verdiği söze sadık kalmadığını göz önünde bulundurmalı ve İsrail’le esaslı bir yakınlaşmaya girmek için aceleci olmamalıdır.
Sisi ve ''Batı destekli'' baskı siyaseti
Geçtiğimiz günlerde ABD ordusunun “Mısır’ın terörle mücadelesine destek olmak” amacıyla hibe ettiği 762 adet zırhlı askeri araç İskenderiye limanına ulaştı. Bu yardımlar, ABD’nin Mısır’daki yeni yönetime özellikle İsrail’e yönelik herhangi bir tehdit oluşturmayacağının garantisini almak kaydıyla her türlü desteği sunacağını ortaya koymaktadır.
ABD’nin kararı İhvan’ı güçlendirir
ABD’nin Müslüman Kardeşler’i terör örgütü ilan etmesi ciddi bir takım endişeleri beraberinde getirmektedir. Bu yönde bir karar Müslüman Kardeşler hareketine desteğiyle bilinen Türkiye ve Katar’ın ABD ile olan ilişkilerinde yeni bir gerginlik yaratacaktır. Ayrıca unutulmamalıdır ki hareket, baskıya maruz kaldığı Cemal Abdülnasır, Enver Sedat ve Hüsnü Mübarek dönemlerinden de büyüyerek çıkmış, baskılar, hareketin farklı ülkelere yayılarak küresel bir ağ haline gelmesine vesile olmuştur.
Türk dış politikasının bir nesnesi olarak ABD
ABD’nin bölgesel çıkarları açısından Türkiye gibi önemli bir aktörün rolünü göz ardı ederek politika yürütmesinin bir liderlik eksikliğinden ya da yanlış hesaplamadan kaynaklandığı düşünülebilir. ABD karar alıcılarının, uzun vadeli bölge siyasetlerinde Türkiye yerine daha mikro bir aktörü tercih etmeleri ciddi bir dış politika hatası olacaktır.
Sisi rejimine küresel desteği anlamak: Yeni Süveyş Kanalı projesi
30 milyon dolarlık İngiltere imzalı törende, Sisi, konuşmasında sadece Süveyş Kanalı projesinin ekonomik boyutuna değinmemiş, bir taraftan da törene katılan birçok yabancı ülke temsilcisinin huzurunda ülkede yarattığı korku imparatorluğunu meşrulaştırma çabası içerisinde olmuştur
İdam kararlarının Mısır devrimi için anlamı
Mısır’da idealize edilmiş devrimci hedefler, küçük hesapların kurbanı oldu. Müslüman Kardeşlerin dışlayıcı olduğu iddiasıyla örgütlenen devrimci hareketler, hiç beklemedikleri biçimde karşı-devrimci güçler tarafından araçsallaştırıldı. Bu aktörlerin tecrübesizliği, kendilerini statükonun korunmasına adamış karşı-devrimci güçlerin tecrübesine yenik düştü.
Taksim’in adı, Tahrir’in tadı: ‘Türkiye’de devrim halüsinasyonu
Mısır’da mevcut baskı rejimini yıkabilmek için devrimden başka çaresi olmayan kitleler söz konusuyken, Türkiye’de demokratik her aracı kullanabilen, insan hakları durumu her geçen sene ilerleyen bir yapının olması, Taksim ve Tahrir analojisini yersiz kılıyor.
Mübarek kalıntılı futbolizim!
Port Said mahkemesinin kararını tam da 25 Ocak’ın hemen ardından vermesi ve izleyen süreçte birçok şehirde çıkan olaylarda onlarca kişinin ölmesi Anayasa Mahkemesi’nden çıkacak olası bir “iptal” kararının yaratacağı daha büyük gösterilerin hazırlayıcısı olarak görülebilir.
Mısır’ın liberalleri ne istiyor?
Olayların geldiği noktada Mısır’ın liberalleri, demokratik bir şekilde seçilen parlamentonun lağvedilmesine, seçimle işbaşına gelen cumhurbaşkanının görevinden ayrılmaya zorlanmasına ve aylardır üzerinde çalışılan anayasa taslağının çöpe atılmasına razı bir pozisyondalar. Mısır’ın liberalleri siyaseti siyaset alanında yapmaya kendilerini alıştırmalılar.