Batı'nın moralpolitiğine karşı Putin'in reelpolitik yaklaşımı kazanmaya daha yakın gibi. Neden? En temel nedeni; Batı'nın yaşanan tarihsel kopuşun düzeltilmesi olarak görme eğilimini sürdürmesine karşın Rusya'nın Ukrayna Savaşı'nı tarihsel süreklilik içinde meydana gelen önemli değişimlerin bir parçası olarak algılaması.

Yapay zeka destekli otonom sistemlerin yaygınlaşmasında Çin'in oynayabileceği öncü rolden ABD'nin büyük rahatsızlık duyduğu çok açık. Silahlı drone ihracatında Çin'in dünyanın en büyük satıcısı haline gelmesi, ABD'nin kaygılarını somutlaştıran önemli bir gösterge. Bununla beraber Kızıldeniz'de Husiler'in, Ortadoğu'da ise İran kaynaklı grupların drone saldırıları, ABD'nin ortaya çıkan güvenlik kırılganlığını derinleştiriyor.

ABD ve Çin arasında yapay zeka ve teknoloji alanında yapılacak işbirliğinin hem global ekonomi hem de ikili ilişkiler bağlamında sağlayacağı faydanın rekabetin yol açtığı maliyetlerden daha fazla olduğu giderek daha belirgin hale gelmeye başladı. En büyük sorun ise teknolojik güvenlikle ilgili.

Britanya'nın Çin politikasında ulusal güvenlik önceliklerinin ABD-Çin rekabeti nedeniyle baskın hale gelmesi bir tür sertleşme eğilimi izlenimi yaratmasına rağmen, “Global Britanya” stratejisinin “sıkıca paketlenmiş” karakterinin bir sonucu olarak Çin'le esasında “yumuşak rekabet” penceresini araladığı anlaşılıyor.

Çin'in, Filistin-İsrail çatışmasının çözüme kavuşturulmasında bölgesel güvenlik dengelerini aşacak bir girişimde bulunmasını beklemek şu an için gerçekçi değil. Ancak “kalkınma yoluyla barış” yaklaşımının 2017 yılında anlamlı bir karşılık bulması gibi tarafları bir araya getirerek müzakere sürecini yeniden başlatmaya en yakın aktörlerden biri olduğu da doğru.

“Yeni Kutup Dünyası”nın inşasında belirleyici olacak “Global Kuzey” aktörlerinin yanında Çin ve Rusya'nın bu yöndeki hazırlıkları Ukrayna Savaşı'nın dönüştürücü etkilerine bağımlı. Türkiye'nin bölgesel ekonomik entegrasyonun güçlendirilmesine yönelik vizyonu, değişen Asya bölgesel düzeninin yeniden şekillenişine uygun bir stratejik yönelim izliyor.

Giderek artan global sorunların başında gelen gıda ve enerji güvenliği, iklim değişikliği, dijital dönüşüm ve yapay zeka gibi konuların yanı sıra kutup bölgeleri, deniz güvenliği, siber güvenlik ve uzay alanlarında global yönetişimin güçlendirilmesi amacıyla yeni işbirliği mekanizmalarının kurulması ihtiyacı belirgin hale geliyor.

Hegemonik güç merkezli düzen yerine her türlü hegemonyacılığa karşı yeni bir düzenin inşasında BRICS'in temsil ettiği ekonomik ve siyasi dayanışma gücü ilham verici. Giderek artan global rekabet ortamında uluslararası çok taraflı kurumların reforme edilmesi çabalarını öncelikli gören BRICS'in sürdürülebilir global işbirliği ve kalkınmanın güçlendirilmesinde ortak bir platform olarak gördüğü işlev önümüzdeki yıllarda daha da önemli hale gelecek.

Çin'in globalleşen güvenlik vizyonunu sadece Çinli özel güvenlik şirketlerinin yaygınlaşmasına indirgemek mümkün değil. Ancak giderek gelişmekte olan bu eğilim, Çin'in globalleşen çıkarlarını koruma konusundaki kaygılarını somut bir şekilde göstermesi açısından önemli. Kuşak ve Yol'un uygulandığı görece daha istikrarsız bölgelerde var olan güvenlik sorunlarının çözümü için Çin'in bundan böyle bu yapılanmaları daha aktif bir şekilde kullanmaya niyetli olduğu anlaşılıyor.

Önümüzdeki yıllarda Asya-Pasifik bölgesindeki diplomatik gelişmeler Orta Asya'nın geleceğini ve genel olarak büyük Avrasya'nın geleceğini derinden etkileyecektir. Diğer taraftan Orta Asya'nın Avrupa'yla bağlantısını sağlayan “Orta Koridor”un Doğu Akdeniz'e doğru genişletilerek güçlendirilmesi gerekiyor. “Orta Koridor”a odaklanılarak geliştirilecek yeni ortaklık ve projelerin Afganistan'dan Suriye ve Doğu Akdeniz'e kadar uzanan coğrafyada bölgesel istikrara yapacağı katkı büyük olacaktır.

Özellikle Afrika ülkeleri gibi gelişmekte olan ülkelerde dijital altyapı yetersizliğinden kaynaklanan sorunlar önemini koruyor. Bu sorunların çözümüne katkı sağlamayı amaçlayan Çin'in Dijital İpek Yolu dışında herhangi bir kapsamlı altyapı projesinin bulunmadığının altını çizmemiz gerekir. Çin'in girişimlerinin gelişmekte olan dünyada neden destek gördüğü bu açıdan bakınca daha iyi anlaşılabilir.

Çin'in yeni düzen arayışında uluslararası güvenlik sorunlarına yaklaşımında yeni bir dış politika vizyonu geliştirmeye öncelik verdiği anlaşılıyor. Çin-Rusya stratejik ortaklığının derinleşmesi ve Global Güvenlik Girişiminin uygulamaya konulması Avrasya'yı merkeze alan daha kapsamlı ve dengeli bir global diplomasi pratiğinin işaretini veriyor.