‘Yumuşak güç’ söylemi sömürgeciliğin ‘yumuşak’ bir versiyonudur. Bu kavramın Türkiye için kullanımı ABD, Rusya ve Çin için kullanımından farklı olmak zorundadır. Birlikte kalkınmayı ve var olmayı şiar edinen bir ülkenin dış politikasının ‘yumuşak güç’ söylemi üzerinden okunması indirgemeciliktir. Kolonyal bir geçmişi olmadığı halde Türkiye’nin dış politikasının post-kolonyalizm temelli kavramlar üzerinden tanımlanması eksik ve risklidir.

Afrika’da sömürgeci ülkelerin boşalttığı elçilik binalarına yerleşen Çin, hiç kuşkusuz kıtanın en yeni jeopolitik aktörü ve stratejik hegemonyal gücü olarak varlığını sürdürmektedir. ‘Sessiz dragon’, kara kıtada devasa ayak izlerini her yere bırakırken rakibi eski sömürge ülkelerinin müdahalede çaresizliği, bu Asya canavarını kıtanın en avantajlı avcısına dönüştürmektedir.

Teritoryal kütüğe tescil işlemi hiç kuşkusuz önce yabanda şekillenir ve sonra eve getirilerek ulus-devlet namına aleme ilan edilir. Bu jeopolitik bir hamledir fakat bu hamle eğer tekinsiz tasarımlara dönüşürse ulus daha doğmadan boğulabilir. Kürdistan bu manada tekinsiz bir tasarım olarak doğmuştur çünkü IKBY dostunu İsrail, ‘öteki’sini ise komşusu Türkiye olarak seçmiştir.

Türkiye, kılcal damarlarına kadar sirayet etmiş FETÖ’nün bir taraftan vücuttan temizlenmesi ile uğraşırken diğer taraftan da yurt dışına kaçan mensuplarının oluşturduğu kült diaspora yapısıyla etkin mücadele etmek zorundadır. Ancak bu mücadele uluslararası kamuoyunun anladığı dilden ve stratejik tanımlamalar üzerinden yapılmalıdır.

Bir ülkenin yurtdışında yaşayan yurttaşlarıyla siyasal meselelerin konuşulduğu toplantılar yapmasına ev sahibi ülkenin sınırlandırma getirmesinin uluslararası teamüllerde karşılığı nedir? Almanya ve Hollanda’nın tutumu, yurtdışında yaşayan vatandaşlara yönelik seçim çalışmaları yapan diğer ülkelerle benzerlik göstermekte midir yoksa Türkiye’ye mahsus bir tutum mudur?

Türkiye’de son günlerde İmam Hatipler üzerine yapılan değerlendirmeler ve ithamlar hiçbir akademik temele sahip olmadığı gibi oldukça da taraflı görünmektedir. UTGAM için yaptığımız saha çalışmasında karşılaştıklarımız, konuştuklarımız veya DEAŞ’a katıldığını tespit edebildiklerimiz arasında bir tane bile İmam Hatip okulu mezunu veya mensubu kişi yoktu.

Bu örgüt Türkiye’de yenilgi yaşasa da yatırım yaptığı Balkan, Orta Asya ve Afrika coğrafyalarında faaliyetlerini sürdürecektir. Bir zamanlar Türkiye’nin kamu diplomasisinde bu örgüte mahsus okul ve kuruluşların etkili olması bu alanda büyük bir açığı doğurmuştur. Bu tehlikeli diasporanın zehri dünya kamuoyunu yeterince toksitlemeden Türkiye’nin daha akıllı, daha stratejik ve daha kıvrak bir kamu diplomasisi ve imaj-yapımı sürecini başlatması gerekmektedir.

Bazen terörizme kadar giden diaspora siyasetiyle mücadele aslında bir hatt-ı müdafaa değil sath-ı müdafaadır ve o satıh bütün mazlum coğrafyasıdır. Anlamak isteyenler için aslında bu bir varoluş meselesidir.

Yayılmacılığın bir bedeli olarak kazandığından fazlasını harcamak zorunda olan Rusya, jeo-politik/ekonomik derinliğinde krize doğru sürüklenmektedir. Ayrıca Putin’in rüyasının bedelini alkol, sağlıksız beslenme, ekonomik sıkıntı ve demografik dengesizlikler gibi sorunlarla boğuşan Rus halkının daha ne kadar ödemek isteyeceği soru işaretidir.

Dünya, artık hiçbir küresel gelişmeye uzak kalamayacak kadar etkileşimi yüksek coğrafi bir yapıya sahip. Avrupa coğrafyası da bugün her zamankinden daha transparan, küresel kriz ve çatışmalara öngördüğünden daha fazla yakın. Ancak nüfusunun yüzde 6’sı Müslümanlardan oluşan Avrupa, bu coğrafi gerçekliğin henüz farkında değil. ‘Ötekisi’ ile girdiği iletişimde coğrafyasının kendisine kesintisiz avantaj sağlayacağı saikiyle hareket ediyor ve bunu medeniyetsel bir ayrıcalık olarak görüyor.

ABD’nin, güvenlik merkezli dış politika yaklaşımı ve reel çıkarların öncelendiği Ortadoğu politikası, tüm netamelisiyle bugün de devam etmektedir. Zaman zaman taktiksel değişikliğe uğrasa da ABD, bölgeyle ilişkilerini halen otoriter rejimler üzerinden stratejik ortaklıklar kurma temelinde sürdürmektedir.

Bugün İran, ‘Şia Hilali’ni tamamlamak için var gücüyle Esad’a destek veriyorsa ve Rusya ile birlikte Suriye Türkmenlerine ve muhaliflerine saldırıyorsa bunun altında, Şia yayılmacılığının ve jeo-politiğinin Kerbela’nın intikamı üzerinden kurgulanması yatmaktadır. İran’ın Suriye’de giriştiği vekâlet savaşı Hz. Ömer’in yüz yıllar sonra ‘Şia Hilali’nden geri çektirilmesi mücadelesi olarak da yorumlanabilir.

İnsanileştirilmeyen ve jeopolitik çıkarlar üzerinden hesaplanan güvenlik meselesi hem Ortadoğu için hem de dünya için tehdit olmaya devam edecektir. Koordinatlar üzerinden yürütülen kanlı savaş milyonların hayatını karartmaya devam ederken modern dünyanın “hümanist” söylemleriyle inşa edilen yenidünya düzeni her gün yeniden sorgulanacaktır.

PKK’nın yeniden şiddet ve terör üzerinden alan kazanma çabası ve buna verilen Prometheusca destekler Anadolu’nun hasımlarının en az bu coğrafya kadar kadim olduğunu göstermektedir.

Türkiye’nin güneyinde mezhepsel nitelikte devam eden iç savaşı etnik temizlik üzerinden jeo-stratejik üstünlüğe dönüştürmeyi hesap eden YPG/PYD, sonuçları henüz kestirilemeyen ciddi jeo-politik riskler de üstlenmektedir. ABD’nin desteğiyle DAEŞ’e karşı bir alternatif gibi lanse edilen örgüt bölgede yeni bir DAEŞ olma yolunda ilerlemektedir.

Paris’te Charlie Hebdo mizah dergisine yapılan saldırının detayları daha tam olarak bilinmeden saldırının İslami motivasyonla yapıldığının ortaya atılması, bana 1995’te eski asker Timothy McVeigh’in Oklahoma’da FBI binasını bombalaması sonrası gösterilen haberleri hatırlattı.

IŞİD’in halifelik ilanı sosyal ve kamu düzenini şer’i usuller üzerinden düzenlemek istemesi ve başarı getiren jeo-stratejik manevraları, kentlerde sıkışmış, yaşları 15 ila 25 arasında değişen grup için idealleştirilen ‘hayali cemaat’ romantizmi yaratması bakımından önemlidir.