Tüm Yazarlar
Hilmi Daşdemir Yazıları
Bölgede HDP/ YSP'nin oy kaybı ne anlama geliyor?
Hilmi Daşdemir
24 Haziran 2018 seçimlerinde Türkiye genelinde HDP yüzde 11,5 oy alırken 14 Mayıs 2023 seçimlerinde yüzde 8,8 oy alarak oyunu yüzde 2,5 oranında düşürmüştür. Bu düşüş aslında bir şekilde partinin terör örgütü PKK ile ilişkisi sebebiyledir. Yani bazı seçmen gruplarında bu ilişkiden kaynaklı uzaklaşmalar yaşanmıştır. Ayrıca, bu düşüş Güneydoğu Anadolu bölgesinde yüzde 3,8'lik bir kayıp olarak karşımıza çıkmaktadır ki bu da oldukça anlamlıdır. Zira, HDP/ YSP siyasal yapısının en yüksek oy aldığı bölge hep Güneydoğu Anadolu bölgesidir.
Deprem bölgesindeki seçim sonuçlarını nasıl okumalı?
Hilmi Daşdemir
Nihayetinde 2023 seçimlerini Erdoğan'ın kazanmasının birçok sebebi var. Ancak, ‘Yüzyılın Felaketi' olarak nitelenen depremdeki çabası, süreci idare edişi ve tüm bu süreçlerdeki samimiyeti seçmen tarafından karşılık gördü. Bölge seçmeni tercihini, artırarak Erdoğan yönünde kullandı.
Dengeler Türkiye lehine değişiyor
Hilmi Daşdemir
Son seçim, Türkiye'de olduğu gibi dünyada da dengeleri Türkiye lehine değiştirecek nitelikte. Ayrıca bu seçimler Türkiye aleyhine yapılan ittifakların tutmayacağının da önemli bir göstergesi oldu.
CHP'li seçmen: Deprem konutlarını da yapsınlar sonra gitsinler
Hilmi Daşdemir
Siyasetin de ülkenin de asıl gündemi deprem ve bu büyük yaranın kim tarafından sarılacağı... Seçimde kararsızların karar vermesini sağlayacak en önemli soru da bu olacak. Biz bu soruyu sorduk. Cevap yüzde 49,7 oranıyla Recep Tayyip Erdoğan çıktı. Bir kısım CHP seçmeninden de şu cevabı aldık: "Şu deprem konutlarını yapsınlar da ondan sonra gitsinler."
Yollarla, köprülerle örülen ağlar
Hilmi Daşdemir
Türkiye bugün lojistik koridorlarına büyük yatırımlar yapıyor. Yollar ve köprüler bir yandan geçmişle geleceği bağlıyor, bir yandan da Türk yurtlarını birleştiriyor. Sadece fiziki olarak da kurulmuyor bu yollar. Geçmişte Fuzuli'nin şiirleriyle, yakın geçmişte Cengiz Aytmatov romanlarıyla kuruldu. Şimdi, dizilerle, filmlerle kuruluyor.
Anaların çığlığı
Hilmi Daşdemir
İçişleri Bakanı Sayın Süleyman Soylu'nun açıkladığı üzere geçtiğimiz 2021 yılında terör örgütüne toplam 51'i Türkiye'den, 2'si yurtdışından toplam 53 katılım var. Neredeyse katılım durmuş denebilir ki bunda Diyarbakır Anneleri'nin eyleminin etkisi de büyüktür. HDP ve PKK ilişkisi gün gibi aşikâr iken bunu görmezden gelen ve bunlara meşruiyet alanı açan bir kesim var. HDP'nin kadın siyasetçileri evlatlarını isteyen analara "devletten isteyin" deme pişkinliğinde bulunuyor. Aynı şekilde bir cümleyi İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener de kurabiliyor. Bölge halkına "Diyarbakır'da oturma eylemi yapan anneleri destekliyor musunuz?" sorusunu yönelttik. Diyarbakır Anneleri'ni desteklediğini söyleyenlerin oranı yüzde 40, desteklemediğini söyleyenlerin oranı yüzde 19. Yüzde 41 oranında ise fikir belirtmek istemeyen katılımcı var.
Aynalı odalarda yabancı karşıtlığı
Hilmi Daşdemir
Göçmen karşıtlığının faşizan yanına bir de hükümet düşmanlığı, siyasi ikbal gibi amaçlar da eklenince daha yıkıcı bir hal alıyor. Zaman zaman toplumu ayaklandırmaya çalışan ve sistematik bir şekilde içerik üreten sosyal medya hesapları var ki, bunlar artık milli güvenlik sorununa dönüşmüş durumda. Ülkemizdeki yabancıların suç makinesi olduğuna dair algı oluşturmaya çalışanlar var. Bunların başında Ümit Özdağ, Yılmaz Özdil, Fatih Altaylı gibi isimler geliyor. Oysa rakamlar öyle demiyor. Geçtiğimiz 2021 yılında Türk vatandaşlarının suça karışma oranı yüzde 2,1. Yabancıların suça karışma oranı yüzde 1,3.
6'lı masanın uzlaşı ve anlaşmazlıkları
Hilmi Daşdemir
6'lı masanın temel uzlaşısı Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan düşmanlığından öteye gitmiyor. Erdoğan, uluslararası camiada kendisini ve Türkiye'yi hedef alanlar tarafından Rusya'nın Ukrayna'yı işgali sonucu oluşan süreçteki izlediği tutum dolayısı ile takdir ve teşekkürlerle karşılandı. İçerideki Erdoğan düşmanları ise ne olursa olsun Erdoğan düşmanlığından ve nefretinden vazgeçmedi. Muhalefetin en önemli uzlaşılardan birisi 'Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem' çıkışı idi. Ancak, bu sistemin de kamuoyu nezdinde bir karşılığı yoktu. İyi Parti'nin geçmişte MHP'den taşıdığı seçmen için verdiği mesajlar masaya dışarıdan destek veren HDP ve Deva Partisi'ni rahatsız etti. Masadaki CHP, İyi Parti, Demokrat Parti siyasetçilerinin nefrete varan düzeyde Suriyeli ve göçmen karşıtlığı var. Dolayısıyla bu konuda da partiler arasında ciddi anlaşmazlıkların olduğu biliniyor.
Anketler seçim sonuçlarına etki edebiliyor mu?
Hilmi Daşdemir
En merak edilen konulardan biri manipülasyonun oy oranına etkisi. Bu sorunun cevabı: Hayır. Örneğin 2016 Amerikan seçimlerinin favorisi Hillary Clinton idi. Servis edilen anketlerde Trump'tan önde gösteriliyordu. Ancak sonuçta kazanan Trump oldu. 2020 Amerikan seçimlerinde de farklı farklı anketler servis edildi. Yarış Biden lehine bitti. Türkiye'nin en önemli sorunu olarak görülen maddeler şöyle: Yüzde 70,2 ekonomi, yüzde 5,8 Suriyeliler, yüzde 5,1 terör ve yüzde 4,4 işsizlik... 'Peki bu sorunu kim çözer?' diye sorduğumuzda AK Parti yüzde 26,6, CHP yüzde 17,2, İYİ Parti yüzde 7, HDP yüzde 6,6 ve MHP yüzde 4,6 diye cevap alıyoruz. Eğer gerçekten İYİ Parti yüzde 20'li rakamlarda olmuş olsa idi sorunlara çözüm olarak görenlerin oranı en azından yüzde 10'un üzerinde olurdu.
Yine İmamoğlu yine bir iletişim krizi
Hilmi Daşdemir
Kılıçdaroğlu'nun israf ve elektrik faturaları ile ilgili mesajlar verirken kaldığı otelin yüz bin küsur Türk Lirası üzerindeki faturasının İmamoğlu ekibi tarafından servis edildiği söyleniyor. İmamoğlu'nun balıkçıdaki fotoğrafının da Kılıçdaroğlu ekibi tarafından servis edildiği çokça konuşulmuştu. Nitekim İmamoğlu'nun Doğu Karadeniz gezisini eleştirenler de daha çok Kılıçdaroğlu'na yakın isimler.
50 yıl daha kaybedemeyiz
Hilmi Daşdemir
Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Kıbrıs ziyaretinde, artık tüm seçenekleri deneyerek 47 yılı geride bırakan Kıbrıs Türk tarafının, bir 50 yılı daha geride bırakamayacağı net olarak ifade edilmiş oldu. Bu saatten sonra iki ayrı devlet politikasından geri dönüş olmayacaktır. 2004 yılında yapılan Annan Planı Referandumu'nda Türk tarafı yüzde 64 'evet' oyu kullanırken Rum tarafı yüzde 75 'hayır' oyu kullanmıştır. Üstelik bu oylamaya rağmen Rum tarafı AB'ye üye yapılmış ve Batı bir kez daha Türk tarafının iyi niyetini cezalandırmıştır.
Muhalefetin cumhurbaşkanı adayı kim olacak?
Hilmi Daşdemir
Kılıçdaroğlu'nun Baykal'a yapılan kaset kumpası sonrası önü açılmıştı fakat o, partinin başına geldikten sonra, cumhurbaşkanlığı adaylığı konusunda hep geride durmayı tercih etmişti. Seçilemez ise CHP Genel Başkanı olarak da pozisyonunu muhafaza edemeyeceğini düşündüğü için başka isimlerin önünü açmıştı. Bu isimlerin de CHP kökenli olmamasına özen gösterdi ki ileride kendisine rakip olma ihtimali olmasın. Ekrem İmamoğlu'nun 23 Haziran 2019'daki ikinci İstanbul seçimleri sürecinden sonra adeta ayağı yerden kesildi ve kendisini çok farklı konumlandırdı. Kendisine oy vermiş seçmen kitlesi bile şu an yürütmekte olduğu İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı pozisyonundan daha çok genel siyaset ile ilgili pozisyon almasından rahatsız.
İnce'nin uzun, ince yolu
Hilmi Daşdemir
Muharrem İnce'nin uzun, ince yolu parti kuruluşu ile kritik bir dönemece gelmekle birlikte hala devam ediyor. Önümüzdeki süreçte İnce ve Memleket Hareketi'nin başarısı, muhalefetin diğer Cumhurbaşkanı adayının kim olacağına göre şekillenecektir.
Güneşin patentini alabilir misiniz?
Hilmi Daşdemir
Çocuk felci aşısını bulan Jonas Salk 1955'te gazeteci Edward R. Murrow'a verdiği bir röportajda bir aşının patentli olması gerektiği fikrini reddetti. "Bu aşının patenti kime ait?'' sorusuna "Ne patenti? O insanlığa ait, patent filan yok. Güneşin patentini alabilir misiniz? Bu aşıların amacı insanlara yardım etmek, ölümü ortadan kaldırmaktır.'' Gerçek bir bilim insanı nasıl olunur derseniz işte Salt gibi derim.
İttifakların yönü ve üçüncü yol arayışı
Hilmi Daşdemir
Türkiye'deki mevcut siyasal tabloda Cumhur ve Millet İttifakı dışında bir de üçüncü yol arayışına ihtiyaç oluşacak gibi duruyor. Üçüncü yol için nasıl söylem geliştirileceği önemli olmakla birlikte Muharrem İnce ve Ümit Özdağ'ın bu söyleme öncülük etmesi beklenebilir. Hem iktidara hem de muhalefete ciddi eleştiriler getiren ve gri alanda duranların bir ittifaktan diğerine hemen geçmesi mümkün değil. Ancak kendi partilerine yönelik eleştirileri sonucu konumlandırılacak üçüncü yol ittifakı içerisinde bulunabilirler.
Sosyal medyada kavimler göçü
Hilmi Daşdemir
Ciddi anlamda Whatsapp'tan başka platformlara kaçış var. Geçtiğimiz hafta 72 saat içerisinde Rus mesajlaşma platformu Telegram'ın kullanıcı sayısı 25 milyon arttı. Whatsapp'tan kaçan kaçana, adeta bir ‘kavimler göçü' yaşanıyor. Daha önce verilerin hiçbir şekilde kullanılmadığını düşünmek oldukça ‘saf'ça bir yaklaşım. Zira “Size sunulan ürünün bir bedeli yoksa ürün sizsinizdir” şeklindeki mevcut inanç, doğru bir yaklaşımdır. Hiçbir şirket ‘toplum faydası' için bu işlere milyonlarca yatırım yapmaz. Whatsapp, 2014 yılında daha henüz 465 milyon kullanıcısı varken 21,8 milyar dolar karşılığında Facebook tarafından satın alınmıştı. Düşünsenize, kim bu kadar bir tutarı ücretsiz bir şekilde kullanımınıza sunar?
Kürt siyasal hareketi ve geleceği
Hilmi Daşdemir
Türkiye'nin Nabzı Araştırmasındaki “Yeni bir partiye ihtiyaç var mı?” sorusuna HDP seçmeninin yüzde 30'u “Evet” cevabı veriyor. Bu da gösteriyor ki HDP tabanı bir arayış içerisine girmiş durumdadır. Bu arayışın yönü de muhtemelen yine Kürt kimliği üzerinden siyaset yapacak, mücadele edecek ama silahlı mücadeleyi savunmayan yapılar olacaktır.
Yeni parti arayışları, HDP ve Kürt siyasal hareketi
Hilmi Daşdemir
PKK biter mi? Neden bitmesin, eskiden olmasa olmayacak dediğimiz etkin mücadele ile sonuç alınacağını bize Süleyman Soylu gösterdi. PKK'nın biteceğini bitirileceğini söylüyor. Ben inanıyorum. Sizin de inanmanız için yeterince güçlü veri var.
Yeni dönemin siyasal kodları
Hilmi Daşdemir
İktidarı ve muhalefeti ile Büyük Türkiye'ye inanan ve bunu nasıl yapacağı konusunda bir yarış içerisine giren bir siyaset anlayışına ihtiyacımız var. Batılılara “Size en iyi hizmeti ben veririm.'' mesajlarına değil. Gerçek anlamda tam bağımsız Türkiye çok uzak değil.
Kıbrıs'ın kritik seçimleri nasıl kazanıldı?
Hilmi Daşdemir
Tatar'ın seçimi kazanmasında en büyük pay Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın kararlı duruşudur. Ayrıca Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay'ın Kapalı Maraş, Su Projesi gibi projelerin takipçisi olması önemli bir etkendir. Diğer taraftan Kıbrıs'ta birçok alanda faaliyet gösteren Ahmet Erbaş'ın yürüttüğü bir çalışma vardı ki bu da oldukça etkili oldu. Erbaş tam 283 köy gezdi.
Kıbrıs'ın kader seçimleri
Hilmi Daşdemir
KKTC seçimleri için son viraja girildi. KKTC halkı bir önceki seçimde bir şekilde Derviş Eroğlu'na tepkiden dolayı oy verdiği Mustafa Akıncı'ya desteğini belli ölçüde çektiğini gösteriyor. Kıbrıs halkının “Doğu Akdeniz'de deniz yetki alanları nedeniyle Yunanistan ile gerginlik yaşayan Türkiye'nin nasıl bir yol izlemesi gerektiğini düşünüyorsunuz?” sorusuna verdiği cevap da dikkate değer.
CHP'de yeni hizipler dönemi
Hilmi Daşdemir
CHP içerindeki ekseni kaydıran 10 Aralık hizbinin parti içerisinde tabanının olmamasına rağmen partinin etkin organlarına kendilerine yakın isimleri getirmesi oldukça tepki çekiyor. Bu tepkiler bir yere evrilir mi yoksa parti yönetimi ve Kemal Bey'in umduğu gibi istedikleri şekilde partiye yön mü verirler bunu zaman gösterecek.
İnce'nin bin günlük uzun ince yolu
Hilmi Daşdemir
Muharrem İnce'nin ‘1000 Günlük Memleket Hareketi' çıkışı CHP'nin CHP dışından birini aday olarak göstermesini oldukça zorlaştırdı. Bu sebeple daha önce merkez sağda siyaset yapmış olan ve üniversite yıllarında ülkücülüğü ile bilinen İlhan Kesici ve Mansur Yavaş da aday gösterilme noktasında potaya girebilir. Tüm bunlar önümüzdeki günlerde yoğun olarak tartışılacaktır. Zaten Türkiye'de cumhurbaşkanlığı seçimleri tartışmaları yıllar öncesinden başlar.
Yeni bir muhalefet partisi için seçmen ne diyor?
Hilmi Daşdemir
Yeni partiye ihtiyaç var diyenler AK Parti içerisinde yüzde 9 civarında iken, MHP tabanında yüzde 15, CHP tabanında yüzde 25'lerde, İYİ Parti tabanında yüzde 28'lerde ve HDP tabanında da yüzde 30'lar civarında seyrediyor. Oranlar oldukça çarpıcı aslında. Bir taraftan muhalefet partileri arasında AK Parti ve Başkan Erdoğan karşıtı bir ‘konsolidasyon' olsa da yeni bir arayış mevcut.
Z kuşağı ya da gençlik yanılsamaları
Hilmi Daşdemir
Her ay tekrarlanan Türkiye'nin nabzı araştırmalarında “Bugün bir seçim olsa hangi partiye oy verirsiniz?” sorusuna genç nüfustan gelen cevap, Z Kuşağını yekpare gören ve bu tartışmayı sürdürerek yarattığı algı ile iktidara karşı söylem geliştiren muhalefetin çabası boşa çıkarıyor.
Erken seçim tartışmalarının amacı ne?
Hilmi Daşdemir
Erken seçim tartışmaları hem piyasalara hem de topluma istikrarsızlık ve endişe empoze etmek için yapılıyor. Araştırmalar gösteriyor ki, bugün seçim olsa mevcut tablodan çok da farklı bir sonuç ortaya çıkmayacak. Sadece gündem meşgul edilecek ve biriken yapısal çözümler ötelenmiş olacak.
Salgında ekonomik endişe ve dini inanç arttı
Hilmi Daşdemir
OPTIMAR'ın yaptığı ‘Türkiye'nin Nabzı' araştırmasına göre salgın döneminde en çok okunan kitap türü yüzde 30,6 ile dini kitaplar. Katılımcıların yüzde 7,9'u salgın öncesine göre daha inançlı, yüzde 23,1'i ise bu dönemde namaza başladı. Araştırmadan yüzde 60'a yakın bir oranda ekonomik endişe çıktı.
Yeni parti arayışlarında son durum; Gelecek partisinde gelecek var mı?
Hilmi Daşdemir
Optimar’ın 2019 Şubat’ında yaptığı Türkiye’nin Nabzı araştırmasında yeni parti ihtiyacı yüzde 35 çıkıyordu. Daha sonra aynı soru için 31 Mart yerel seçimleri sonrasında yüzde 7,7’lik bir sonuç bulduk. Gelecek Partisi’nin kurulduğu gün NUTS2 kapsamında 26 ilde yüz yüze görüşme ile gerçekleştirilen Türkiye’nin Nabzı araştırmasında ise Davutoğlu’nun Gelecek Partisi’ne oy vereceğini söyleyen yüzde 0,5, Ali Babacan’ın kuracağı partiye oy vereceğini söyleyen ise yine yüzde 0,5 katılımcı vardı.
Gerçeklik ve hiper-gerçeklik arasında Barış Pınarı Harekatı
Hilmi Daşdemir
Türkiye’de yeni parti arayışları ve kamuoyu karşılığı
Hilmi Daşdemir
Araştırma sonuçları, oldukça geniş bir yelpazede yeni parti beklentisi olduğunu ve bu beklentinin siyasal yelpazenin bir kısmına ait olmadığını ortaya koyuyor. Adalet, demokrasi ve insan hakları, ekonomik kalkınma gibi başlıklar ağırlıklı olarak tercih edilmiş. Bununla birlikte milliyetçi, sol görüşte ve Atatürkçü bir partinin varlığına ihtiyaç duyulduğunu gözlemlemek mümkün. İslami görüşe sahip bir partiye duyulan ihtiyacın oranı ise yalnızca yüzde 1.
Yerel seçimlerde ittifakların etkisi ne olur?
Hilmi Daşdemir
Taşeron terör örgütü FETÖ’nün kalkışması olan 15 Temmuz darbe ve işgal girişimi esnasında ve sonrasında MHP Lideri Devlet Bahçeli’nin takındığı tavır, Milli İdare’ye destek olmak adına yaptığı “Bu bir kalkışma hareketidir, kabul edilemez. Seçilmiş hükümetin yanındayız’’ açıklaması oldukça değerliydi.